تفسیر روایی سوره تحریم
ثواب قرائت
1
(تحریم/ مقدمه)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - وَ مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَوْبَهًًْ نَصُوحاً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکس سوره‌ی یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ را بخواند، خداوند به وی توبه‌ای خالصانه عطا خواهدکرد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص380
مستدرک الوسایل، ج44، ص352/ نورالثقلین
سوره تحریم
ثواب قرائت
1
(تحریم/ مقدمه)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - وَ مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَوْبَهًًْ نَصُوحاً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکس سوره‌ی یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ را بخواند، خداوند به وی توبه‌ای خالصانه عطا خواهدکرد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص380
مستدرک الوسایل، ج44، ص352/ نورالثقلین
2
(تحریم/ مقدمه)
الصّادق (علیه السلام) - مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ الطَّلَاقِ وَ التَّحْرِیمِ فِی فَرِیضَهًْ أَعَاذَهُ اللَّهُ مِنْ أَنْ یَکُونَ یَوْمَ الْقِیَامَهًْ مِمَّنْ یَخَافُ أَوْ یَحْزَنُ وَ عُوفِیَ مِنَ النَّارِ وَ أَدْخَلَهُ اللَّهُ الْجَنَّهًَْ بِتِلَاوَتِهِ إِیَّاهُمَا وَ مُحَافَظَتِهِ عَلَیْهِمَا لِأَنَّهُمَا لِلنَّبِی (صلی الله علیه و آله).
امام صادق (علیه السلام) - هرکس سوره‌ی طلاق و تحریم را در نمازهای واجب خود تلاوت کند، خداوند مانع از آن می‌شود که در روز قیامت از کسانی باشد که هراسناک و غمناکند، و از آتش دوزخ و آسیب آن درامان خواهد بود، و خداوند او را به خاطر خواندن این دو سوره و مراقبتی که نسبت به آن‌ها داشته‌است به بهشت می‌برد، چرا که این دو سوره متعلّق به رسول اللَّه (صلی الله علیه و آله) است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص380
ثواب الأعمال، ص119/ نورالثقلین
3
(تحریم/ مقدمه)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَهَا أَعْطَاهُ اللَّهُ تَوْبَهًْ نَصُوحاً وَ مَنْ قَرَأَهَا عَلَی مَلْسُوعٍ شَفَاهُ اللَّهُ وَ لَمْ یَمْشِ السَّمُّ فِیهِ وَ إِنْ کُتِبَتْ وَ رُشَّ مَاءُهَا عَلَی مَصْرُوعٍ احْتَرَقَ شَیْطَانُهُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکس آن را بخواند، خداوند به وی توبه‌ای خالصانه عطا خواهد کرد و هرکس آن را بر مارگزیده‌ای بخواند، خداوند وی را شفا می‌دهد و زهر در بدن وی حرکت نخواهد کرد، و اگر نوشته شده و آب آن بر کسی که مبتلا به بیماری صرع است، پاشیده شود، شیطان او سوزانده خواهد شد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص380
البرهان
آیه یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ تَبْتَغِی مَرْضاتَ أَزْواجِکَ وَ اللهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ [1]
ای پیامبر! چرا چیزی را که خدا برای تو حلال کرده به خاطر جلب رضایت همسرانت [بر خود] حرام‌می‌کنی؟! و خداوند آمرزنده و مهربان است.
سبب نزول
1
(تحریم/ 1)
الباقر (علیه السلام) - کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَدْ خَلَا بِمَارِیَهًَْ الْقِبْطِیَّهًِْ قَبْلَ أَنْ تَلِدَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) فَاطَّلَعَتْ عَلَیْهِ عَائِشَهًُْ فَأَمَرَهَا أَنْ تَکْتُمَ ذَلِکَ وَ حَرَّمَهَا عَلَی نَفْسِهِ فَحَدَّثَتْ بِذَلِکَ عَائِشَهًُْ حَفْصَهًَْ فَأَنْزَلَ اللَّهُ یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ إِلَی قَوْلِهِ وَ أَبْکاراً.
امام باقر (علیه السلام) - پیامبر (صلی الله علیه و آله) قبل از ولادت فرزندش ابراهیم با [کنیز خود] ماریه قبطیّه خلوت کرده بود که عایشه از آن آگاه شد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) به او دستور داد که آن را مخفی کند [و به‌کسی خبر ندهد] و ماریّه قبطیّه را بر خود حرام کرد. سپس عائشه آن را به حفصه خبر داد و خداوند [این آیات را] نازل فرمود: یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ تَبْتَغِی مَرْضاتَ أَزْواجِکَ وَ اللهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص380
مستدرک الوسایل، ج16، ص74/ دعایم الإسلام، ج2، ص98 و دعایم الإسلام، ج2، ص267؛ «بتفاوت»
2
(تحریم/ 1)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَن زُرَارَهًْ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَالَ لِامْرَأَتِهِ أَنْتِ عَلَیَّ حَرَامٌ فَقَالَ لِی لَوْ کَانَ لِی عَلَیْهِ سُلْطَانٌ لَأَوْجَعْتُ رَأْسَهُ وَ قُلْتُ لَهُ اللَّهُ أَحَلَّهَا لَکَ فَمَا حَرَّمَهَا عَلَیْکَ إِنَّهُ لَمْ یَزِدْ عَلَی أَنْ کَذَبَ فَزَعَمَ أَنَّ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَهُ حَرَامٌ وَ لَا یَدْخُلُ عَلَیْهِ طَلَاقٌ وَ لَا کَفَّارَهًٌْ فَقُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ عزّوجلّ یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ فَجَعَلَ فِیهِ الْکَفَّارَهًَْ فَقَالَ إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَیْهِ جَارِیَتَهُ مَارِیَهًَْ وَ حَلَفَ أَنْ لَا یَقْرَبَهَا فَإِنَّمَا جَعَلَ عَلَیْهِ الْکَفَّارَهًَْ فِی الْحَلْفِ وَ لَمْ یَجْعَلْ عَلَیْهِ فِی التَّحْرِیمِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - زراره گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی مردی که به زن خویش بگوید: «تو بر من حرام هستی، پرسیدم». فرمود: «اگر بر وی سلطه‌ای داشته باشم، سر او را می‌کوبم و به او می‌گویم: خداوند وی را بر تو حلال کرده است، حال چه چیزی او را بر تو حرام گردانیده است»؟ همانا او فقط سخن دروغی گفته است، و ادّعا کرده چیزی که خداوند بر وی حلال گردانیده، حرام است. پس طلاق و کفّاره‌دادن بر وی ضرورت ندارد. سپس عرض کردم: «ولی خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللهُ لَکَ کفّاره‌ی آن را واجب گردانید»؟ فرمود: «فقط کنیز قِبطی وی، ماریه را بر وی حرام کرد، و سوگند یادکرد که به وی نزدیک نشود و پیامبر (صلی الله علیه و آله) کفّاره را به خاطر سوگند قسم بر خود واجب دانست، و این کفّاره برای حرام‌کردن نبود».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص382
الکافی، ج6، ص134/ من لایحضره الفقیه، ج3، ص549/ تهذیب الأحکام، ج8، ص41/ وسایل الشیعهًْ، ج22، ص38/ فقه القرآن، ج2، ص206/ نورالثقلین/ البرهان
3
(تحریم/ 1)
الباقر (علیه السلام) - عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌قَیْسٍ قَالَ قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ اللَّهُ عزّوجلّ لِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ قَدْ فَرَضَ اللَّهُ لَکُمْ تَحِلَّهًَْ أَیْمانِکُمْ فَجَعَلَهَا یَمِیناً وَ کَفَّرَهَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قُلْتُ بِمَا کَفَّرَ قَالَ أَطْعَمَ عَشَرَهًَْ مَسَاکِینَ لِکُلِّ مِسْکِینٍ مُدٌّ قُلْنَا فَمَا حَدُّ الْکِسْوَهًِْ قَالَ ثَوْبٌ یُوَارِی بِهِ عَوْرَتَهُ.
امام باقر (علیه السلام) - محمّدبن‌قیس گوید: امام باقر (علیه السلام) فرمود: خداوند عزّوجلّ به پیامبر خویش (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللهُ لَکَ تَبْتَغِی مَرْضَاتَ أَزْوَاجِکَ وَ اللهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ، قَدْ فَرَضَ اللهُ لَکُمْ تَحِلَّةَ أَیْمَانِکُمْ. پس آن را سوگند قرار داد و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) کفّاره‌ی آن را داد». عرض کردم: «با چه چیزی کفّاره داد»؟ فرمود: «ده فقیر را غذا داد؛ برای هر فقیری یک پیمانه». عرض کردم: «اگر کسی بخواهد کفّاره‌ی وی لباس باشد، مقیاس چیست»؟ فرمود: «لباسی که عورت وی را بپوشاند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص382
الکافی، ج7، ص452/ تهذیب الأحکام، ج8، ص295/ الإستبصار، ج4، ص51/ وسایل الشیعهًْ، ج22، ص380/ نورالثقلین/ البرهان، ج88، ص16
4
(تحریم/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ فِی رَجُلٍ قَالَ امْرَأَتُهُ طَالِقٌ وَ مَمَالِیکُهُ أَحْرَارٌ إِنْ شَرِبْتُ حَرَاماً أَوْ حَلَالًا مِنَ الطِّلَاءِ أَبَداً فَقَالَ أَمَّا الْحَرَامُ فَلَا یَقْرَبْهُ أَبَداً إِنْ حَلَفَ وَ إِنْ لَمْ یَحْلِفْ وَ أَمَّا الطِّلَاءُ فَلَیْسَ لَهُ أَنْ یُحَرِّمَ مَا أَحَلَّ اللَّهُ قَالَ اللَّهُ عزّوجلّ یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ فَلَا یَجُوزُ یَمِینٌ فِی تَحْرِیمِ حَلَالٍ وَ لَا فِی تَحْلِیلِ حَرَامٍ وَ لَا فِی قَطِیعَهًِْ رَحِمٍ.
امام صادق (علیه السلام) - عبدالله‌بن‌سنان گوید: درباره‌ی مردی که سوگند یاد کرده بود: «هر نوشابه‌ای از آب انگور چه حلال باشد و چه حرام اگر نوشیدم، همسرم به‌وسیله‌ی طلاق از من جدا می‌شود و همه‌ی بردگانم آزاد می‌باشند، از امام صادق (علیه السلام) پرسیدند، آن حضرت فرمود: «امّا حرام را هرگز اطراف آن نرود؛ چه سوگند یاد کرده باشد چه نکرده باشد. و امّا آب انگور حلال، چیزی بر او نیست که هرچه را خداوند حلال دانسته او حرام کند، چرا که خداوند به رسولش می‌فرماید: یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ؛ پس روا نباشد سوگند در حرام‌کردن چیز حلال و یا حلال‌کردن چیز حرام و یا به قطع رحم».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص382
من لایحضره الفقیه، ج3، ص497/ وسایل الشیعهًْ، ج22، ص44
5
(تحریم/ 1)
الکاظم (علیه السلام) - عَلِیُّ‌بْنُ‌جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی‌بْنِ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَال سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَقُولُ لِامْرَأَتِهِ أَنْتِ عَلَیَّ حَرَامٌ قَالَ هِیَ یَمِینٌ یُکَفِّرُهَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ تَبْتَغِی مَرْضاتَ أَزْواجِکَ وَ اللهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ قَدْ فَرَضَ اللَّهُ لَکُمْ تَحِلَّهًَْ أَیْمانِکُمْ وَ اللَّهُ مَوْلاکُمْ فَجَعَلَهَا یَمِیناً فَکَفَّرَهَا نَبِیُّ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ وَ سَأَلْتُهُ بِمَا یُکَفِّرُ یَمِینَهُ قَالَ إِطْعَامُ عَشَرَهًِْ مَسَاکِینَ فَقُلْتُ کَمْ إِطْعَامُ کُلِّ مِسْکِینٍ فَقَالَ مُدٌّ مُدٌّ.
امام کاظم (علیه السلام) - علیّّبن‌جعفر از برادرش امام کاظم (علیه السلام) نقل می‌کند و گوید: درباره‌ی این جمله: «مردی به زنش می‌گوید تو بر من حرامی». پرسیدم. فرمود: «این یک نوع قسم است باید کفّاره‌ی آن را بدهد. خداوند به حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ تَبْتَغِی مَرْضاتَ أَزْواجِکَ وَ اللهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ قَدْ فَرَضَ اللهُ لَکُمْ تَحِلَّةَ أَیْمانِکُمْ وَ اللهُ مَوْلاکُمْ این کار را قسم گرفت. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) کفّاره‌ی آن را پرداخت». پرسیدم: «چه مقدار کفّاره‌ی قسم می‌دهد»؟ فرمود: «اطعام ده نفر مسکین». پرسیدم: «به هر مسکینی چقدر غذا باید داد»؟ فرمود: «ده سیر، ده سیر».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص382
وسایل الشیعهًْ، ج22، ص40/ بحارالأنوار، ج10، ص267/ مستدرک الوسایل، ج15، ص417؛ «سألته عن الرجل… لمحمد (ص)» محذوف/ وسایل الشیعهًْ، ج23، ص272؛ «بتفاوت لفظی» / النوادرللأشعری، ص60
6
(تحریم/ 1)
الصّادق (علیه السلام) - عَنِ ابْنِ‌سَیَّارٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّه (علیه السلام) عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی یا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اللهُ لَکَ… قَالَ اطَّلَعَتْ عَائِشَهًُْ وَ حَفْصَهًُْ عَلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ مَعَ مَارِیَهًَْ فَقَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) وَ اللَّهِ مَا أَقْرَبُهَا فَأَمَرَهُ اللَّهُ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْ یَمِینِهِ.
امام صادق (علیه السلام) - ابن‌سیّار از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که درباره‌ی سخن خداوند متعال: یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللهُ لَکَ تَبْتَغِی مَرْضَاتَ أَزْوَاجِکَ فرمود: عایشه و حفصه از وجود پیامبر (صلی الله علیه و آله) نزد ماریه باخبر شدند، پس پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «به خدا سوگند! دیگر به وی نزدیک نخواهم شد، و خداوند امر کرد که کفّاره‌ی سوگند قسم خود را بدهد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص384
بحارالأنوار، ج22، ص239/ القمی، ج2، ص375/ البرهان
آیه قَدْ فَرَضَ اللهُ لَکُمْ تَحِلَّةَ أَیْمانِکُمْ وَ اللهُ مَوْلاکُمْ وَ هُوَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ [2]
خداوند راه گشودن سوگندهایتان را [در اين‌گونه موارد] تعیین نموده؛ و خداوند مولای شماست و او دانا و حکیم است.
آیه وَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِیُّ إِلی بَعْضِ أَزْواجِهِ حَدِیثاً فَلَمّا نَبَّأَتْ بِهِ وَ أَظْهَرَهُ اللهُ عَلَیْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ فَلَمّا نَبَّأَها بِهِ قالَتْ مَنْ أَنْبَأَکَ هذا قالَ نَبَّأَنِیَ الْعَلِیمُ الْخَبِیرُ [3]
[به خاطر بياوريد] هنگامی را که پیامبر یکی از رازهای خود را به بعضی از همسرانش گفت، ولی هنگامی‌که وی آن را [نزد يكى ديگر از همسران پيامبر] افشا کرد و خداوند پیامبرش را از آن آگاه ساخت، [پيامبر] قسمتی از آن را بازگو کرد و از قسمت دیگر خودداری نمود [تا او شرمنده نشود]؛ ولی هنگامی‌که پیامبر همسرش را از آن خبر داد، او گفت: «چه کسی تو را از این راز آگاه ساخت»؟! فرمود: «خداوند دانا و آگاه مرا باخبر ساخت»!
[به خاطر بیاورید] هنگامی را که پیامبر یکی از رازهای خود را به بعضی از همسرانش گفت، ولی هنگامی‌که وی آن را [نزد یکی دیگر از همسران پیامبر] افشا کرد و خداوند پیامبرش را از آن آگاه ساخت
1 -1
(تحریم/ 3)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) تَزَوَّجَ بِالْحُرَّهًِْ مُتْعَهًًْ فَاطَّلَعَ عَلَیْهِ بَعْضُ نِسَائِهِ فَاتَّهَمَتْهُ بِالْفَاحِشَهًِْ فَقَالَ إِنَّهُ لِی حَلَالٌ إِنَّهُ نِکَاحٌ بِأَجَلٍ فَاکْتُمِیهِ فَأَطْلَعَتْ عَلَیْهِ بَعْضَ نِسَائِهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - امام باقر (علیه السلام) فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با حُرّه ازدواج موقّت کرد و یکی از زنانش از آن آگاه شد و او را به فحشاء متّهم کرد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آن برای من حلال است؛ چون عقد موقّت است؛ پس آن را مخفی دار». ولی او بعضی از همسرانش را از آن آگاه کرد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص384
وسایل الشیعهًْ، ج21، ص10/ خلاصهًْ الإیجاز، ص24
1 -2
(تحریم/ 3)
الصّادق (علیه السلام) - وَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِیُّ إِلی بَعْضِ أَزْواجِهِ حَدِیثاً هِیَ حَفْصَهًُْ قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) کَفَرَتْ فِی قَوْلِهَا مَنْ أَنْبَأَکَ هذا.
امام صادق (علیه السلام) - وَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِیُّ إِلی بَعْضِ أَزْواجِهِ حَدِیثاً، او حفصه است. و با گفتن مَنْ أَنْبَأَکَ هذا کافر شد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص384
بحارالأنوار، ج22، ص246/ الصراط المستقیم، ج3، ص168
1 -3
(تحریم/ 3)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - عَنْ عُبَیْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌عَبَّاسٍ قَال: وَجَدَتْ حَفْصَهًُْ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَعَ أُمِّ إِبْرَاهِیمَ فِی یَوْمِ عَائِشَهًَْ فَقَالَتْ لَأُخْبِرَنَّهَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) اکْتُمِی ذَلِکِ وَ هِیَ عَلَیَّ حَرَامٌ فَأَخْبَرَتْ حَفْصَهًُْ عَائِشَهًَْ بِذَلِکَ فَأَعْلَمَ اللَّهُ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) فَعَرَّفَ حَفْصَهًَْ أَنَّهَا أَفْشَتْ سِرَّهُ فَقَالَتْ لَهُ مَنْ أَنْبَأَکَ هذا قالَ نَبَّأَنِیَ الْعَلِیمُ الْخَبِیرُ فَآلَی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ نِسَائِهِ شَهْراً فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ اسْمُهُ إِنْ تَتُوبا إِلَی اللهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکُما قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) فَسَأَلْتُ عُمَرَ‌بْنَ‌الْخَطَّابِ مَنِ اللَّتَانِ تَظَاهَرَتَا عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ حَفْصَهًُْ وَ عَائِشَهًُْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - حفصه، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را در روز عایشه با امّ ابراهیم دید و گفت: «حتماً به وی خواهم گفت». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «این امر را کتمان کن که وی بر من حرام است». حفصه، عایشه را از این امر مطّلع ساخت و خداوند پیامبر (صلی الله علیه و آله) را باخبر ساخت. پس پیامبر (صلی الله علیه و آله) فهمید که حفصه راز او را فاش کرده است. پس حفصه به ایشان گفت: مَنْ أَنْبَأَکَ هذا قالَ نَبَّأَنِیَ الْعَلِیمُ الخَبِیرُ پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) یک ماه از زنان خویش فاصله گرفت و خداوند عزّوجلّ این آیه را نازل کرد: اگر شما [همسران پیامبر] از کار خود توبه کنید [به نفع شماست، زیرا] دل‌هایتان از حق منحرف گشته. (تحریم/4) ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) گفت: از عمربن‌خطاب پرسیدم: «کدام دو زن هستند که علیه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به همدیگر کمک کردند»؟ گفت: «حفصه و عایشه».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص384
بحارالأنوار، ج22، ص241/ بحارالأنوار، ج36، ص27 و المناقب، ج3، ص76 و نورالثقلین؛ «بتفاوت»
1 -4
(تحریم/ 3)
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - قَالَ عَلِیُّ‌بْنُ‌إبْرَاهیمَ (رحمة الله علیه) … وَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِیُّ إِلی بَعْضِ أَزْواجِهِ حَدِیثاً فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ أی أخبرت به وَ أَظْهَرَهُ اللهُ یَعْنِی أَظْهَرَ اللَّهُ نَبِیَّهُ عَلَی مَا أَخْبَرَتْ بِهِ وَ مَا هَمُّوا
بِهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ أَیْ أَخْبَرَهَا وَ قَالَ لِمَ أَخْبَرْتِ بِمَا أَخْبَرْتُکِ وَ قَوْلُهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ قَالَ لِمَ یُخْبِرُهُمْ بِمَا عَلِمَ مِمَّا هَمُّوا بِهِقالَتْ مَنْ أَنْبَأَکَ هذا قالَ نَبَّأَنِیَ الْعَلِیمُ الْخَبِیر.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) می‌گوید: وَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِیُّ إِلَی بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِیثًا فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ؛ یعنی دیگران را از آن آگاه ساخت. وَ أَظْهَرَهُ اللهُ عَلَیْهِ یعنی خداوند پیامبر خویش (صلی الله علیه و آله) را از فاش‌کردن آن راز و تصمیم بر قتل وی باخبر نمود. عَرَّفَ بَعْضَهُ منظور این است که وی را آگاه کرد». و فرمود: «چرا آن چیزی را که به تو گفتم، برای دیگران فاش کردی»؟ وَ أَعْرَضَ عَن بَعْضٍ آن‌ها را از باخبرشدن خود نسبت به تصمیم آن‌ها بر قتل او آگاه نکرد». گفت: «چه کسی شما را آگاه نمود؟ فرمود: نَبَّأَنِیَ الْعَلِیمُ الخَبِیرُ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص384
القمی، ج2، ص376
[پیامبر] قسمتی از آن را بازگو کرد و از قسمت دیگر خودداری نمود [تا او شرمنده نشود]
2 -1
(تحریم/ 3)
الصّادق (علیه السلام) - أَعْظِمُوا أَقْدَارَکُمْ بِالتَّغَافُلِ فَقَدْ قَالَ اللَّهُ عزّوجلّ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ.
امام صادق (علیه السلام) - با به غفلت‌زدن خود [نسبت به خطای دیگران] شخصیّت و بزرگواری خود را بیشتر کنید؛ خدای عزّوجلّ فرمود: عَرَّفَ بَعْضَهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص386
مستدرک الوسایل، ج9، صس159/ شرح نهج البلاغهًْ، ج20، ص264
آیه إِنْ تَتُوبا إِلَی اللهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکُما وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَیْهِ فَإِنَّ اللهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمَلائِکَةُ بَعْدَ ذالِکَ ظَهِیرٌ [4]
اگر شما [دو همسر پيامبر] از کار خود توبه کنید [به نفع شماست، زيرا] دل‌هایتان [از حق] منحرف گشته؛ و اگر برضدّ او دست به دست هم دهید، [كارى از پيش نخواهيد برد] زیرا خداوند یاور اوست و همچنین جبرئیل و مؤمنان صالح، و فرشتگان بعد از آنان پشتیبان اویند.
اگر شما [دو همسر پیامبر] از کار خود توبه کنید [به نفع شماست، زیرا] دل‌هایتان [از حق] منحرف گشته است
1 -1
(تحریم/ 4)
الصّادق (علیه السلام) - قَالَ اللَّهُ فِیهَا (حفصهًْ) وَ فِی أُخْتِهَا إِنْ تَتُوبا إِلَی اللهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکُما أَیْ زَاغَتْ وَ الزَّیْغُ الْکُفْرُ.
امام صادق (علیه السلام) - خداوند در مورد او (حفصه) و خواهرش فرمود: إِنْ تَتُوبا إِلَی اللهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکُما، یعنی زاغت [از حق منحرف شد] و زیغ کفر است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص386
بحارالأنوار، ج22، ص246
1 -2
(تحریم/ 4)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکُما أَیْ مَالَتْ قُلُوبُکُمَا إِلَی الْإِثْمِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکُما یعنی قلب‌های شما را به‌سوی گناه متمایل می‌کند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص386
بحارالأنوار، ج22، ص231
اگر برضدّ او دست به دست هم دهید
2 -1
(تحریم/ 4)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ إِنْ تَظاهَرا عَلَیْهِ {قال} نَزَلَتْ فِی عَائِشَهًَْ وَ حَفْصَهًْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ إِن تَظَاهَرَا عَلَیْهِ این آیه درباره‌ی عایشه و حفصه نازل شده است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص386
شواهدالتنزیل، ج2، ص351/ فرات الکوفی، ص491/ البرهان/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص675؛ «بتفاوت»
[کاری از پیش نخواهید برد] زیرا خداوند یاور اوست و همچنین جبرئیل
3 -1
(تحریم/ 4)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - فَإِنَّ اللهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ، نَزَلَتْ فِی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) خَاصَّهًْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - فَإِنَّ اللهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِیلُ این آیه فقط درباره‌ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نازل شده است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص386
شواهدالتنزیل، ج2، ص351/ فرات الکوفی، ص491 / البرهان/ تأویل الآیات الظاهرهًْ ص: 675؛ «بتفاوت»
مؤمنان صالح، و فرشتگان بعد از آنان پشتیبان اویند
4 -1
(تحریم/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ هُوَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - صَالِحُ المُؤْمِنِینَ منظور امیرالمؤمنین (علیه السلام) است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص386
بحارالأنوار، ج36، ص30/ فرات الکوفی، ص489/ شواهدالتنزیل، ج2، ص341/ العمدهًْ، ص290/ فرات الکوفی، ص491/کشف الیقین، ص367
4 -2
(تحریم/ 4)
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ یَعْنِی أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ الْمَلائِکَةُ بَعْدَ ذلِکَ ظَهِیرٌ لِأَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام).
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - صَالِحُ الْمؤْمِنِینَ منظور امیرالمؤمنین (علیه السلام) است وَ الْملَائِکَةُ بَعْدَ ذَلِکَ ظَهِیرٌ منظور امیرالمؤمنین (علیه السلام) است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص388
بحارالأنوار، ج36، ص27/ بحارالأنوار، ج36، ص27؛ «بتفاوت لفظی» / شواهدالتنزیل، ج2، ص349/ المناقب، ج3، ص76
4 -3
(تحریم/ 4)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ عَلِیٌ (علیه السلام) وَ أَشْیَاعُه.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - صالِحُ الْمؤْمِنِینَ منظور علی (علیه السلام) و یارانش است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص388
فرات الکوفی، ص490؛ «و أشباهه» / بحارالأنوار، ج36، ص30
4 -4
(تحریم/ 4)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ نَزَلَتْ فِی عَلِی (علیه السلام) خَاصَّهًْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - صَالِحُ المُؤْمِنِینَ به‌طور ویژه در خصوص علی (علیه السلام) نازل شده است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص388
شواهدالتنزیل، ج2، ص351/ فرات الکوفی، ص491/ البرهان/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص675
4 -5
(تحریم/ 4)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) عَلَی الْمِنْبَرِ أَنَا أَخُو الْمُصْطَفَی خَیْرِ الْبَشَرِ مِنْ هَاشِمٍ سَنَامُهُ الْأَکْبَرُ وَ نَبَأٌ عَظِیمٌ جَرَی بِهِ الْقَدَرُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ مَضَتْ بِهِ الْآیَاتُ وَ السُّوَرُ.
امام علی (علیه السلام) - امیرالمؤمنین (علیه السلام) بالای منبر فرمود: «من برادر مصطفی که بهترین انسان‌ها و از [نسل] هاشم است. و بزرگ‌ترین بزرگان قوم هستم و [منم] خبر بزرگ که تقدیر الهی در مورد آن جاری شده است و صالِحُ الْمؤْمِنِینَ که آیه‌ها و سوره‌ها در مورد او نازل شده است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص388
بحارالأنوار، ج36، ص28
4 -6
(تحریم/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَن عَمَّاربن‌یَاسِر قَالَ: سَمِعْتُ عَلِیَّبْنَأَبِیطَالِبٍ یَقُولُ دَعَانِی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ: أَ لَا أُبَشِّرُکَ قُلْتُ: بَلَی یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا زِلْتَ مُبَشِّراً بِالْخَیْرِ. قَالَ: قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ فِیکَ قُرْآناً. قُلْتُ: وَ مَا هُوَ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ: قُرِنْتَ بِجَبْرَئِیلَ ثُمَّ قَرَأَ وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ فَأَنْتَ وَ الْمُؤْمِنُونَ مِنْ بَنِی أَبِیکَ الصَّالِحُونَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - عمّاربن‌یاسر گوید: از علیّبنابیطالب (علیه السلام) شنیدم که می‌گفت: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مرا خواند و گفت: آیا مژده‌ای به تو بدهم»؟ گفتم: «آری‌ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و من همواره با نیکی مژده داده شده‌ام». گفت: «خداوند درباره‌ی تو قرآنی فرستاده است». گفتم: «آن چیست‌ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)»؟ فرمود: «با جبرئیل هم ردیف شده‌ای، آنگاه قرائت کرد وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ المُؤْمِنِینَ؛ تو و مؤمنان از فرزندان پدرت، همان صالحان هستید.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص388
شواهدالتنزیل، ج2، ص347/ البرهان/ بحارالأنوار، ج23، ص386/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص570
4 -7
(تحریم/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - لَقَدْ عَرَّفَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلِیّاً (علیه السلام) أَصْحَابَهُ مَرَّتَیْنِ أَمَّا مَرَّهًًْ فَحَیْثُ قَالَ مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ وَ أَمَّا الثَّانِیَهًَْ فَحَیْثُ نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ فَإِنَّ اللهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ الْآیَهًَْ أَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِیَدِ عَلِیٍّ (علیه السلام) فَقَالَ أَیُّهَا النَّاسُ هَذَا صَالِحُ الْمُؤْمِنِینَ.
امام باقر (علیه السلام) - پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) علیّبنابیطالب (علیه السلام) را دوبار به اصحاب خود معرّفی کرد، یکبار هنگامی‌که گفت: «هرکس که من مولای او هستم علی (علیه السلام) مولای اوست و بار دیگر هنگامی بود که این آیه نازل شد: فَإِنَّ اللهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ المُؤْمِنِینَ پیامبر (صلی الله علیه و آله) دست علی (علیه السلام) را گرفت. و فرمود: «ای مردم! شایسته‌ترین مؤمنان این شخص است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص388
بحارالأنوار، ج22، ص232/ بحارالأنوار، ج36، ص29 و تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص674 و الیقین، ص302؛ «بتفاوت» / بحارالأنوار، ج37، ص317/ فرات الکوفی، ص490؛ «لقد عرف… فعلی مولاه» محذوف/ شواهدالتنزیل، ج2، ص352؛ «لقد عرف… فعلی مولاه» محذوف/ نورالثقلین/ البرهان
4 -8
(تحریم/ 4)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَبْدِ‌اللَّه‌بْنِ‌أَبِی‌رَافِعٍ قَالَ لَمَّا کَانَ الْیَوْمُ الَّذِی تُوُفِّیَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) غُشِیَ عَلَیْهِ ثُمَّ أَفَاقَ وَ أَنَا أَبْکِی وَ أُقَبِّلُ یَدَیْهِ وَ أَقُولُ مَنْ لِی وَ لِوَالِدَیَّ بَعْدَکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ لَکَ اللَّهُ بَعْدِی وَ وَصِیِّی صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - محمّدبن‌عبدالله‌بن‌ابی‌رافع گوید: هنگامی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، فرا رسید، ایشان از هوش رفتند؛ سپس به هوش آمدند، درحالی‌که من گریه می‌کردم و دستان ایشان را می‌بوسیدم و می‌گفتم: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! بعد از شما، من و پسرم چه کسی را داریم»؟ فرمود: «بعد از من خدا را داری و جانشین من، صالح المؤمنین علیّبنابیطالب (علیه السلام) را».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص388
بحارالأنوار، ج36، ص29/ بحارالأنوار، ج38، ص1؛ «بتفاوت» / البرهان؛ «ولدی» بدل «والدی»
آیه عَسی رَبُّهُ إِنْ طَلَّقَکُنَّ أَنْ یُبْدِلَهُ أَزْواجاً خَیْراً مِنْکُنَّ مُسْلِماتٍ مُؤْمِناتٍ قانِتاتٍ تائِباتٍ عابِداتٍ سائِحاتٍ ثَیِّباتٍ وَ أَبْکاراً [5]
[اى همسران پيامبر] اگر او شما را طلاق دهد، امید است پروردگارش به جای شما همسرانی بهتر برای او قرار دهد، همسرانی مسلمان، مؤمن، متواضع، توبه‌کننده، عبادت کار، هجرت‌کننده، زنانی غیرباکره و باکره.
1
(تحریم/ 5)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ جَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) طَلَاقَ نِسَائِهِ بِیَدِهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لا.
امام علی (علیه السلام) - شما را به خدا سوگند می‌دهم آیا در میان شما غیر از من کسی هست که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) طلاق زنانش را به دست او قرار داد؟ گفتند: «نه».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص390
الإحتجاج، ج1، ص138/ نورالثقلین
2
(تحریم/ 5)
العسکری (علیه السلام) - عَنْ سَعْدِ‌بْنِ‌عَبْدِ اللَّهِ الْقُمِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) بِسُرَّ مَنْ رَأَی فَوَجَدْتُ عَلَی فَخْذِهِ الْأَیْمَنِ مَوْلَانَا الْقَائِمَ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ هُوَ غُلامٌ وَ قَدْ کُنْتُ اتَّخَذْتُ طُومَاراً وَ أَثْبَتُّ فِیهِ نَیِّفاً وَ أَرْبَعِینَ مَسْأَلَهًًْ مِنْ صِعَابِ الْمَسَائِلِ لَمْ أَجِدْ لَهَا مُجِیباً. فَقَالَ لِی: مَا جَاءَ بِکَ یَا سَعْدُ فَقُلْتُ: شَوَّقَنِی أَحْمَدُ‌بْنُ‌إِسْحَاقَ إِلَی لِقَاءِ مَوْلَانَا قَالَ: فَمَا الْمَسَائِلُ الَّتِی أَرَدْتَ أَنْ تَسْأَلَ عَنْهَا؟ قُلْتُ: عَلَی حَالِهَا یَا مَوْلَایَ. قَالَ: فَسَلْ قُرَّهًَْ عَیْنِی وَ أَوْمَأَ إِلَی الْغُلَامِ. فَقَالَ الْغُلَامُ: سَلْ عَمَّا بَدَا لَکَ مِنْهَا. فَقُلْتُ لَهُ: مَوْلَانَا وَ ابْنَ مَوْلَانَا إِنَّا رُوِّینَا عَنْکُمْ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) جَعَلَ طَلَاقَ نِسَائِهِ بِیَدِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) حَتَّی قَالَ یَوْمَ الْجَمَلِ لِعَائِشَهًَْ: إِنَّکِ قَدْ أَرْهَجْتِ عَلَی الْإِسْلَامِ وَ أَهْلِهِ بِفِتْنَتِکِ وَ أَوْرَدْتِ بَنِیکِ حِیَاضَ الْهَلَاکِ بِجَهْلِکِ فَإِنْ کَفَفْتِ عَنِّی غَرْبَکِ وَ إِلَّا طَلَّقْتُکِ. وَ نِسَاءُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) طَلَاقُهُنَّ وَفَاتُهُ. قَالَ: مَا الطَّلَاقُ؟ قُلْتُ: تَخْلِیَهًُْ السَّبِیلِ. قَالَ: فَإِذَا کَانَ وَفَاهًُْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) خَلَتْ لَهُنَّ السَّبِیلُ فَلِمَ لَا تَحِلُّ لَهُنَّ الْأَزْوَاجُ؟ قُلْتُ: لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی حَرَّمَ الْأَزْوَاجَ عَلَیْهِنَّ. قَالَ: کَیْفَ وَ قَدْ خَلَّی الْمَوْتُ سَبِیلَهُنَّ؟ قُلْتُ: فَأَخْبِرْنِی یَا ابْنَ مَوْلَایَ عَنْ مَعْنَی الطَّلَاقِ الَّذِی فَوَّضَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حُکْمَهُ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَقَدَّسَ اسْمُهُ عَظَّمَ شَأْنَ نِسَاءِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَخَصَّهُنَّ بِشَرَفِ الْأُمَّهَاتِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَا أَبَا الْحَسَنِ (علیه السلام) إِنَّ هَذَا الشَّرَفَ بَاقٍ لَهُنَّ مَا دُمْنَ لِلَّهِ عَلَی الطَّاعَهًْ فَأَیَّتُهُنَّ عَصَتِ اللَّهَ بَعْدِی بِالْخُرُوجِ عَلَیْکَ فَأَطْلِقْ لَهَا فِی الْأَزْوَاجِ وَ أَسْقِطْهَا مِنْ تَشَرُّفِ الْأُمَّهَاتِ وَ مِنْ شَرَفِ أُمُومَهًْ الْمُؤْمِنِینَ.
امام عسکری (علیه السلام) - سعدبن‌عبد الله القمی می‌گوید: خدمت امام حسن عسکری (علیه السلام) رسیدم که دیدم امام قائم (روی ران چپ ایشان درحالی‌که پسر بچّه بودند نشستند و طوماری در دست دارند که در آن پاسخ چهل‌واندی مسئله از مسئله‌های سخت را که پاسخش یافت نشده بود را می‌نویسد که امام (علیه السلام) به سعد فرمود: «ای سعد تو برای چه آمده‌ای»؟ عرض کردم: «احمدبن اسحاق مرا تشویق به زیارت آقایم نمود». فرمود: «مسائلی را که می‌خواستی بپرسی چه کردی»؟ عرض کردم: «آقا همچنان بدون جواب مانده است». فرمود: «آنچه به نظرت می‌رسد از نور چشم من سؤال کن». و با دست مبارک اشاره‌ی به همان طفل نمود. من روی به آن آقازاده نموده و عرض کردم: «آقا و آقازاده ما! از اجداد شما برای ما روایت کرده‌اند که پیغمبر خدا (صلی الله علیه و آله) اختیار طلاق زنان خود را به دست امیرالمؤمنین (علیه السلام) داده بود. حتی روایت شده که علی (علیه السلام) در جنگ جمل برای عایشه پیغام فرستاد که اسلام و پیروان آن را گرفتار فتنه‌ی خود نمودی و فرزندان خود را از روی نادانی به سراشیب مرگ افکندی، اگر خود برمی‌گردی فبها وگرنه تو را طلاق می‌دهم؛ با اینکه مرگ پیغمبر (صلی الله علیه و آله)، زن‌های آن حضرت را طلاق داده بود». امام زمان (پرسید: «طلاق به‌معنی چیست»؟ عرض کردم: «یعنی رهاکردن زن [که اگر بخواهد شوهر کند آزاد باشد]». فرمود: «اگر رحلت پیغمبر (صلی الله علیه و آله) زن‌های او را یله و رها کرده بود، پس چرا جایز نبود که آن‌ها بعد از پیغمبر شوهر کنند»؟ عرض کردم: «زیرا خداوند متعال ازدواج آن‌ها را [بعد از پیغمبر (صلی الله علیه و آله)] حرام کرده بود». فرمود: «پس چگونه رحلت پیغمبر (صلی الله علیه و آله) آن‌ها را رها گردانید»؟ عرض کردم: «آقازاده عزیز! معنی طلاقی که پیغمبر (صلی الله علیه و آله) حکم آن را واگذار به امیرالمؤمنین (علیه السلام) نمود چیست»؟ فرمود: «خداوند متعال مقام زنان پیغمبر (صلی الله علیه و آله) را بزرگ داشت و آن‌ها را به شرف مادری مؤمنین گردانید، پیغمبر (صلی الله علیه و آله) هم به امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: یا علی (علیه السلام) این شرافت تا وقتی که اطاعت می‌کنند برای آن‌ها خواهد بود، ولی هرکدام بعد از من نافرمانی خداوند کردند و علیه تو سر به شورش برداشتند، آن‌ها را آزاد بگذار تا اگر بخواهند با دیگری ازدواج کنند و از مقام امّ المؤمنینی ساقط گردند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص390
نورالثقلین
3
(تحریم/ 5)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - سَائِحَاتٍ أَیْ مَاضِیَاتٍ فِی أَمْرِ اللَّهِ تَعَالَی. وَ قِیلَ: صَائِمَاتٍ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - سائِحاتٍ یعنی سیرکنندگان در اطاعت خدای تعالی و گفته شده است: «[یعنی] زنانی روزه‌دار».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص390
بحرالعرفان، ج16، ص87
آیه یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَیْها مَلائِکَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لایَعْصُونَ اللهَ ما أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ [6]
ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! خود و خانواده‌ی خویش را از آتشی‌که هیزم آن انسان‌ها و سنگ‌هاست نگه دارید؛ آتشی که فرشتگانی بر آن گمارده شده که خشن و سختگیرند و هرگز فرمان خدا را مخالفت نمی‌کنند و آنچه را فرمان داده شده‌اند [به‌طور كامل] اجرا می‌نمایند.
ای کسانی که ایمان آورده‌اید
1 -1
(تحریم/ 6)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ جَمِیلِ‌بْنِ‌دَرَّاجٍ عَنْ أبِی‌عَبْدِاللَّه (علیه السلام)ِقَالَ: فَدَخَلَ عَلَیْهِ الطَّیَّارُ فَسَأَلَهُ وَ أَنَا عِنْدَهُ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا فِی غَیْرِ مَکَانٍ فِی مُخَاطَبَهًْ الْمُؤْمِنِینَ أَ یَدْخُلُ فِی هَذِهِ الْمُنَافِقُونَ فَقَالَ نَعَمْ یَدْخُلُونَ فِی هَذِهِ الْمُنَافِقُونَ وَ الضُّلَّالُ وَ کُلُّ مَنْ أَقَرَّ بِالدَّعْوَهًْ الظَّاهِرَهًْ.
امام صادق (علیه السلام) - جمیل‌بن‌درّاج از امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند: طیّار بر ایشان وارد شد و درحالی‌که من نزد ایشان بودم، از ایشان پرسید: «فدایت شوم! سخن خداوند عزّوجلّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا را دیدی که در چندین جا، مؤمنین را مورد خطاب قرار داده است؟ آیا این خطاب شامل حال منافقین هم می‌شود»؟ فرمود: «آری، شامل حال منافقین و گمراهان و هر آن کس به دعوت ظاهری اعتراف کند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص392
بحارالأنوار، ج11، ص148/ البرهان
خود و خانواده‌ی خویش را از آتشی‌که هیزم آن انسان‌ها و سنگ‌هاست نگه دارید
2 -1
(تحریم/ 6)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ سُلَیْمَانَ‌بْنِ‌خَالِدٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) إِنَّ لِی أَهْلَ بَیْتٍ وَ هُمْ یَسْمَعُونَ مِنِّی أفَأَدْعُوهُمْ إِلَی هَذَا الْأَمْرِ فَقَالَ نَعَمْ إِنَّ اللَّهَ عزّوجلّ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ.
امام صادق (علیه السلام) - سلیمان‌بن‌خالد گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: من دارای خانواده‌ای هستم که حرف‌های مرا گوش می‌دهند؛ آیا آن‌ها را به این امر فرا بخوانم؟ فرمود: آری، خداوند عزّوجلّ در قرآن می‌فرماید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجَارَةُ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص392
الکافی، ج2، ص211/ وسایل الشیعهًْ، ج16، ص189/ بحارالأنوار، ج2، ص20/ المحاسن، ج1، ص231/ نورالثقلین/ البرهان
2 -2
(تحریم/ 6)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عزّوجلّ قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ قُلْتُ هَذِهِ نَفْسِی أَقِیهَا فَکَیْفَ أَقِی أَهْلِی قَالَ تَأْمُرُهُمْ بِمَا أَمَرَهُمُ اللَّهُ بِهِ وَ تَنْهَاهُمْ عَمَّا نَهَاهُمُ اللَّهُ عَنْهُ فَإِنْ أَطَاعُوکَ کُنْتَ وَقَیْتَهُمْ وَ إِنْ عَصَوْکَ فَکُنْتَ قَدْ قَضَیْتَ مَا عَلَیْکَ.
امام صادق (علیه السلام) - ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند عزّوجلّ: قُوا أَنفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجَارَةُ، پرسیدم. و گفتم: «این نفس من است، می‌توانم آن را حفظ کنم، ولی چگونه اهل بیت خودم را حفظ کنم»؟ فرمود: «آنان را به آنچه خداوند به آن امر کرده است، امر کنید و از آنچه خداوند از آن نهی کرده، نهی کنید؛ اگر تو را اطاعت کنند، آنان را حفظ کرده¬ای و اگر از تو سر پیچی کردند، آنچه بر عهده‌ی تو بود، به انجام رسانده¬ای».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص392
بحارالأنوار، ج97، ص74/ الکافی، ج5، ص62 و تهذیب الأحکام، ج6، ص179؛ «أقیهم» بدل «أقی أهلی» / وسایل الشیعهًْ، ج16، ص148/ القمی، ج2، ص377/ الزهد، ص17/ عوالی اللآلی، ج3، ص191/ فقه الرضا (ص375/ مجموعهًْ ورام، ج2، ص124/ نورالثقلین/ البرهان
2 -3
(تحریم/ 6)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَی مَوْلَی آلِ سَامٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَال: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً جَلَسَ رَجُلٌ مِنَ الْمُسْلِمِینَ یَبْکِی وَ قَالَ أَنَا عَجَزْتُ عَنْ نَفْسِی کُلِّفْتُ أَهْلِی فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَسْبُکَ أَنْ تَأْمُرَهُمْ بِمَا تَأْمُرُ بِهِ نَفْسَکَ وَ تَنْهَاهُمْ عَمَّا تَنْهَی عَنْهُ نَفْسَکَ.
امام صادق (علیه السلام) - عبدالأعلی از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: هنگامی‌که این آیه نازل شد: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ نَارًا، مردی از مسلمین درحالی‌که گریه می‌کرد، نشست و گفت: «من از خودم عاجز هستم، حال آنکه خانواده من نیز به من سپرده شده است». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «امرکردن آن‌ها به آنچه به نفس خویش امر می‌کنی، و نهی‌کردن آن‌ها از آنچه نفس خویش را از آن نهی می‌کنی، برای تو کافی است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص392
الکافی، ج5، ص62/ تهذیب الأحکام، ج6، ص178/ وسایل الشیعهًْ، ج16، ص147/ بحارالأنوار، ج97، ص92/ روضهًْ الواعظین، ج2، ص365/ عوالی اللآلی، ج3، ص191/ مجموعهًْ ورام، ج2، ص124/ مشکاهًْ الأنوار، ص49/ مکارم الأخلاق، ص217/ البرهان
2 -4
(تحریم/ 6)
الباقر (علیه السلام) - عَنْ جَابِرِ‌بْنِ‌یَزِیدَ الْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ دَخَلَ عَلَی أَبِی رَجُلٌ فَقَالَ رَحِمَکَ اللَّهُ أُحَدِّثُ أَهْلِی قَالَ نَعَمْ إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ وَ قَالَ وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها.
امام باقر (علیه السلام) - امام باقر (علیه السلام) فرمود: مردی نزد پدرم آمد و گفت: «خدا تو را رحمت کند و درود فرستد؛ من برای اهل و خانواده‌ام حدیث گفته و سخن می‌گویم: گفتار خدا و رسول (صلی الله علیه و آله) را به ایشان می‌گویم؛ چگونه است؟ پدرم فرمود: «آری خوب کاری است، زیرا خدا می‌فرماید: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ و فرموده است: خانواده‌ی خود را به نماز فرمان ده و بر انجام آن شکیبا باش! . (طه/132).
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص392
مستدرک الوسایل، ج12، ص200/ مستدرک الوسایل، ج12، ص201 و دعایم الإسلام، ج1، ص82؛ «بتفاوت» / مستدرک الوسایل، ج12، ص242/ بحارالأنوار، ج2، ص25
آتشی‌که هیزم آن انسان‌ها و سنگ‌هاست نگه دارید
3 -1
(تحریم/ 6)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مِنْ مُعْجِزَاتِهِ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا غَزَا بِتَبُوکَ کَانَ مَعَهُ مِنَ الْمُسْلِمِینَ خَمْسَهًٌْ وَ عِشْرُونَ أَلْفاً سِوَی خَدَمِهِمْ فَمَرَّ (صلی الله علیه و آله) فِی مَسِیرِهِ بِجَبَلٍ یَرْشَحُ الْمَاءُ مِنْ أَعْلَاهُ إِلَی أَسْفَلِهِ مِنْ غَیْرِ سَیَلَانٍ فَقَالُوا مَا أَعْجَبَ رَشْحَ هَذَا الْجَبَلِ فَقَالَ إِنَّهُ یَبْکِی قَالُوا وَ الْجَبَلُ یَبْکِی قَالَ أتُحِبُّونَ أَنْ تَعْلَمُوا ذَلِکَ قَالُوا نَعَمْ قَالَ أَیُّهَا الْجَبَلُ مِمَّ بُکَاؤُکَ فَأَجَابَهُ الْجَبَلُ وَ قَدْ سَمِعَهُ الْجَمَاعَهًُْ بِلِسَانٍ فَصِیحٍ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَرَّ بِی عِیسَی‌ابْنُ‌مَرْیَمَ (علیه السلام) وَ هُوَ یَتْلُو ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ فَأَنَا أَبْکِی مُنْذُ ذَلِکَ الْیَوْمِ خَوْفاً مِنْ أَنْ أَکُونَ مِنْ تِلْکَ الْحِجَارَهًِْ فَقَالَ اسْکُنْ مَکَانَکَ فَلَسْتَ مِنْهَا إِنَّمَا تِلْکَ حِجَارَهًُْ الْکِبْرِیتِ فَجَفَّ ذَلِکَ الرَّشْحُ مِنَ الْجَبَلِ فِی الْوَقْتِ حَتَّی لَمْ یُرَ شَیْءٌ مِنْ ذَلِکَ الرَّشْحِ وَ مِنْ تِلْکَ الرُّطُوبَهًِْ الَّتِی کَانَتْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - در کتاب خرائج و حرائج از جمله معجزات پیامبر (صلی الله علیه و آله) این است که: وقتی در تبوک جنگ می‌کرد، بیست‌وپنج هزار نفر غیر از خدمتکارانشان با او بودند و در مسیرش به کوهی عبور کرد که آب از بالای آن به پایین چکّه می‌کرد بدون آنکه جریان داشته باشد. گفتند: «چکّه‌های آب این کوه چقدر شگفت‌آور است»! فرمود: «این [کوه] گریه می‌کند». گفتند: «کوه گریه می‌کند»؟! فرمود: «آیا دوست دارید [علّت] آن را بدانید»؟ گفتند: «بله». فرمود: «ای کوه! گریه‌ی تو از چیست»؟ کوه درحالی‌که جماعت می‌شنیدند با زبان فصیح پاسخ داد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام) بر من عبور کرد درحالی‌که تلاوت می‌کرد: ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ؛ و من از آن روز، از ترس اینکه از آن سنگ‌ها باشم گریه می‌کنم». فرمود: «در مکانت آرام باش که از آن‌ها نیستی. آن فقط سنگ گوگرد است». در نتیجه آن چکّه از کوه در جا خشک شد تا اینکه از آن چکّه و از آن رطوبتی که بود چیزی دیده نشد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص394
بحارالأنوار، ج17، ص364
3 -2
(تحریم/ 6)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجَارَةُ تَلَاهَا رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَی أَصْحَابِهِ، فَخَرَّ فَتًی مَغْشِیّاً عَلَیْهِ. فَوَضَعَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) یَدَهُ عَلَی فُؤَادِهِ فَوَجَدَهُ یَکَادُ یَخْرُجُ مِنْ مَکَانِهِ، فَقَالَ: یَا فَتَی، قُلْ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ فَتَحَرَّکَ الْفَتَی، فَقَالَهَا، فَبَشَّرَهُ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) بِالْجَنَّهًِْ. فَقَالَ الْقَوْمُ: یَا رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ بَیْنِنَا؟ فَقَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) أَ مَا سَمِعْتُمُ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ: ذَلِکَ لِمَنْ خَافَ مَقامِی وَ خافَ وَعِیدِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - از ابن‌مسعود نقل شده است: وقتی این آیه نازل شد: یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آن را بر اصحابش تلاوت فرمود و جوانی بیهوش [بر زمین] افتاد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) دستش را بر روی قلبش گذاشت و دید که نزدیک است از جایش بیرون بیاید؛ پس فرمود: «ای جوان! بگو لا اله الا الله». جوان تکانی خورد آن را گفت. سپس پیامبر (صلی الله علیه و آله) او را به بهشت بشارت داد. آن جماعت گفتند: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! از میان ما [چه کسی وارد بهشت می‌شود]»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آیا از خدای تعالی نشنیدید که می‌فرماید: این [موفقیّت]، برای کسی است که از مقام [عدالت] من بترسد و از عذاب [من] بیمناک باشد! . (ابراهیم/14)».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص394
نورالثقلین
آتشی که فرشتگانی بر آن گمارده‌شده که خشن و سختگیرند و هرگز فرمان خدا را مخالفت نمی‌کنند و آنچه را فرمان داده شده‌اند [به‌طور کامل] اجرا می‌نمایند
4 -1
(تحریم/ 6)
العسکری (علیه السلام) - قَالَ یُوسُفُ‌بْنُ‌مُحَمَّدِ‌بْنِ‌زِیَادٍ وَ عَلِیُّ‌بْنُ‌مُحَمَّدِ‌بْنِ‌سَیَّارٍ عَنْ أَبَوَیْهِمَا أَنَّهُمَا قَالا فَقُلْنَا لِلْحَسَنِ (علیه السلام) أَبِی الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فَإِنَّ قَوْماً عِنْدَنَا یَزْعُمُونَ أَنَّ هَارُوتَ وَ مَارُوتَ مَلَکَانِ اخْتَارَتْهُمَا الْمَلَائِکَهًُْ لَمَّا کَثُرَ عِصْیَانُ بَنِی آدَمَ وَ أَنْزَلَهُمَا اللَّهُ مَعَ ثَالِثٍ لَهُمَا إِلَی الدُّنْیَا وَ أَنَّهُمَا افْتَتَنَا بِالزُّهَرَهًِْ وَ أَرَادَا الزِّنَا بِهَا وَ شَرِبَا الْخَمْرَ وَ قَتَلَا النَّفْسَ الْمُحْتَرَمَهًَْ وَ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ‌وَ‌تَعَالَی یُعَذِّبُهُمَا بِبَابِلَ وَ أَنَّ السَّحَرَهًَْ مِنْهُمَا یَتَعَلَّمُونَ السِّحْرَ وَ أَنَّ اللَّهَ مَسَخَ تِلْکَ الْمَرْأَهًَْ هَذَا الْکَوْکَبَ الَّذِی هُوَ الزُّهَرَهًُْ فَقَالَ الْإِمَامُ (علیه السلام) مَعَاذَ اللَّهِ مِنْ ذَلِکَ إِنَّ مَلَائِکَهًَْ اللَّهِ مَعْصُومُونَ مَحْفُوظُونَ مِنَ الْکُفْرِ وَ الْقَبَائِحِ بِأَلْطَافِ اللَّهِ قَالَ اللَّهُ عزّوجلّ فِیهِمْ لا یَعْصُونَ اللهَ ما أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ.
امام عسکری (علیه السلام) - یوسف‌بن‌محمّدبن‌زیاد و علی‌بن‌محمّدبن‌سیّار از پدران خود نقل کرده‌اند: ما به امام حسن (علیه السلام) پدر امام قائم (گفتیم: «گروهی نزد ما هستند که می‌پندارند هاروت و ماروت دو فرشته بودند که چون گناه آدمیزاده‌ها افزون شد خدا آنان را با یک سوّمی به دنیا فرستاد و زهره آن‌ها را فریفت و آن‌ها دنبال زنا رفتند و می‌نوشیدند و آدم کشتند و خداوند تبارک‌وتعالی آن‌ها را در بابل عذاب کرد و جادوگران از آن‌ها جادو می‌آموختند و خدا آن زن را به‌صورت این اختری درآورد که زهره است». امام (علیه السلام) فرمود: «به‌خدا پناه می‌برم از این گفتار، البتّه فرشته‌ها معصومند و محفوظ از کفر و گناه به لطف خدا هستند، خداوند عزّوجلّ فرموده است: لا یَعْصُونَ اللهَ ما أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص394
بحارالأنوار، ج56، ص321/ الاحتجاج، ج2، ص458/ الإمام العسکری، ص475/ عیون أخبارالرضا (ج1، ص269/ نورالثقلین
4 -2
(تحریم/ 6)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - طَلَبُ الْعِلْمِ أَفْضَلُ مِنَ الْعِبَادَهًِْ قَالَ اللَّهُ عزّوجلّ إِنَّما یَخْشَی اللهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ الَّذِینَ لا یَعْصُونَ اللهَ ما أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ وَ بِالْعِلْمِ اسْتَحَقُّوا عِنْدَ اللَّهِ اسْمَ الصِّدْقِ وَ سَمَّاهُمْ بِهِ صَادِقِینَ وَ فَرَضَ طَاعَتَهُمْ عَلَی جَمِیعِ الْعِبَاد.
امام علی (علیه السلام) - طلب علم و فضیلت از عبادت بهتر است و خداوند می‌فرماید: إِنَّما یَخْشَی اللهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ الَّذِینَ لا یَعْصُونَ اللهَ ما أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ و با علم در نزد خداوند شایسته اسم صدیق می‌باشند، خدا آن‌ها را راستگو نامیده و اطاعت آن‌ها را بر همه‌ی بندگان واجب کرده.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص396
بحارالأنوار، ج90، ص55
4 -3
(تحریم/ 6)
السّجّاد (علیه السلام) - الْمَلائِکَهًِْ… عِبَادٌ مَعْصُومُونَ لا یَعْصُونَ اللَّهَ عزّوجلّ ما أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ وَ إِنَّ أَشْرَفَ أَعْمَالِهِمْ فِی مَرَاتِبِهِمُ الَّتِی قَدْ رُتِّبُوا فِیهَا مِنَ الثَّرَی إِلَی الْعَرْشِ الصَّلَاهًُْ عَلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ وَ اسْتِدْعَاءُ رَحْمَهًِْ اللَّهِ وَ رِضْوَانِهِ لِشِیعَتِهِمُ الْمُتَّقِینَ وَ اللَّعْنُ لِلْمُتَابِعِینَ لِأَعْدَائِهِمُ الْمُجَاهِرِینَ وَ الْمُنَافِقِینَ الْمُجَاهِرِین.
امام سجّاد (علیه السلام) - آن‌ها بندگان معصوم هستند و گناهی نمی‌کنند و پیرو دستور خدایند بهترین مأموریّت آن‌ها در هر مرتبه‌ای که هستند از زمین تا عرش خدا این است که صلوات بر محمّد (صلی الله علیه و آله) و آل پاکش بفرستند و تقاضای رحمت و مغفرت برای شیعیان پرهیزگار آن‌ها نمایند و لعنت بر پیروان دشمنان آن‌ها کسانی‌که آشکار پیرو آن‌ها بودند و منافقین کنند. وَ الْکِتابِ ایمان به کتابی آورد که مشتمل بر فضل محمّد (صلی الله علیه و آله) سیّدالمرسلین و علی (علیه السلام) که امتیازهایی دارد که احدی از جهانیان ندارد و مشتمل بر فضل پیروان او از مؤمنین و بغض مخالفین آن‌ها از دشمنان و منافقان است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص396
بحارالأنوار، ج24، ص381
آیه یا أَیُّهَا الَّذِینَ کَفَرُوا لاتَعْتَذِرُوا الْیَوْمَ إِنَّما تُجْزَوْنَ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ [7]
ای کسانی که کافر شده‌اید! امروز (روز رستاخیز) عذرخواهی نکنید، چرا که تنها به اعمالتان جزا داده می‌شوید.
1
(تحریم/ 7)
الصّادق (علیه السلام) - دَعَا اللَّهُ النَّاسَ فِی الدُّنْیَا بِآبَائِهِمْ لِیَتَعَارَفُوا وَ فِی الْآخِرَهًِْ بِأَعْمَالِهِمْ لِیُجَازُوا فَقَالَ: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا. یا أَیُّهَا الَّذِینَ کَفَرُوا.
امام صادق (علیه السلام) - خداوند در دنیا مردم را به نام پدرانشان می‌خواند تا شناخته شوند ولی در آخرت به‌وسیله‌ی اعمالشان تا پاداش بگیرند می‌فرماید: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا و یا أَیُّهَا الَّذِینَ کَفَرُوا‌ای مؤمنین و‌ای کافران.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص396
بحارالأنوار، ج75، ص208
آیه یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ یَوْمَ لایُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا وَ اغْفِرْ لَنا إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ [8]
ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! به‌سوی خدا توبه کنید، توبه‌ای خالص؛ امید است [با اين كار] پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغ‌هایی بهشتی که نهرها از پای درختانش جاری است وارد کند، در آن روزی که خداوند پیامبر و کسانی را که با او ایمان آوردند خوار نمی‌کند؛ این درحالی است که نورشان پیشاپیش آنان و از سوی راستشان در حرکت است، و می‌گویند: «پروردگارا! نورِ ما را کامل کن و ما را ببخش که تو بر هرچیز توانایی».
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! به‌سوی خدا توبه کنید، توبه‌ای خالص
1 -1
(تحریم/ 8)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) مَا مَعْنَی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَصُوحاً قَالَ هُوَ الذَّنْبُ الَّذِی لَا یَعُودُ فِیهِ أَبَداً قُلْتُ وَ أَیُّنَا لَمْ یَعُدْ فَقَالَ یَا أَبَامُحَمَّدٍ (علیه السلام) إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ مِنْ عِبَادِهِ الْمُفَتَّنَ التَّوَّابَ.
امام صادق (علیه السلام) - ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا پرسیدم، فرمود: «همان گناهی که به هیچ وجه به آن باز نمی‌گردد». عرض کردم: «کدام‌یک از ما [به گناه] باز نگشته است»؟ فرمود: «ای ابامحمّد (صلی الله علیه و آله)! خداوند از میان بندگان خویش، بنده‌ی مُفَتَّن (کسی که به سراغ گناهان می¬رود) و توبه‌کننده را دوست دارد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص396
الکافی، ج2، ص432/ وسایل الشیعهًْ، ج16، ص80/ مستدرک الوسایل، ج12، ص128؛ «بتفاوت لفظی» / بحارالأنوار، ج6، ص39/ الزهد، ص72/ القمی، ج2، ص377/ البرهان/ نورالثقلین
1 -2
(تحریم/ 8)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عزّوجلّ تُوبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَصُوحاً قَالَ هُوَ صَوْمُ یَوْمِ الْأَرْبِعَاءِ وَ الْخَمِیسِ وَ الْجُمُعَهًِْ.
امام صادق (علیه السلام) - ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند عزّوجلّ: تُوبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا پرسیدم. و ایشان فرمود: «منظور، روزه روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه و جمعه است». ابن بابویه می‌گوید: «منظور آن است که این روزها را روزه بگیرد و سپس توبه کند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص398
وسایل الشیعهًْ، ج16، ص78/ بحارالأنوار، ج6، ص22/ معانی الأخبار، ص174/ نورالثقلین/ البرهان؛ «صوموا» بدل «صوم»
1 -3
(تحریم/ 8)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - بَابُ التَّوْبَهًِْ مَفْتُوحٌ لِمَنْ أَرَادَهَا فتوُبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِذا عاهَدْتُمْ فَمَا زَالَتْ نِعْمَهًٌْ وَ لَا نَضَارَهًُْ عَیْشٍ إِلَّا بِذُنُوبٍ اجْتَرَحُوا إِنَّ اللهَ لَیْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ وَ لَوْ أَنَّهُمُ اسْتَقْبَلُوا ذَلِکَ بِالدُّعَاءِ وَ الْإِنَابَهًِْ لَمَا تَنْزِلُ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذَا نَزَلَتْ بِهِمُ النِّقَمُ وَ زَالَتْ عَنْهُمُ النِّعَمُ فَزِعُوا إِلَی اللَّهِ عزّوجلّ بِصِدْقٍ مِنْ نِیَّاتِهِمْ وَ لَمْ یُهِنُوا وَ لَمْ یُسْرِفُوا لَأَصْلَحَ اللَّهُ لَهُمْ کُلَّ فَاسِدٍ وَ لَرَدَّ عَلَیْهِمْ کُلَّ صَالِحٍ.
امام علی (علیه السلام) - در توبه باز است برای کسی که بخواهد، توُبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ. به عهد خویش وفادار باشید. نعمت از دست نمی‌رود و زندگی خویش پایان نمی‌پذیرد مگر با گناهانی که مرتکب می‌شوند. إِنَّ اللهَ لَیْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ اگر آن‌ها پیشگیری‌کنند این بلاها با دعا و انابه به‌سوی خدا نازل نخواهد شد، اگر زمانی‌که بلا نازل شد و نعمت از میان رفت پناه به خدا آورند با نیّت پاک و سستی نکنند و اسراف نورزند خداوند هر فاسدی از آن‌ها را اصلاح می‌نماید و هر خوبی را به آن‌ها برمی‌گرداند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص398
بحارالأنوار، ج10، ص102/ بحارالأنوار، ج70، ص350/ نورالثقلین؛ «و أوفوا بالعهد إذا… الی آخر» محذوف
1 -4
(تحریم/ 8)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ مُعَاوِیَهًَْ‌بْنِ‌وَهْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَقُول إِذَا تَابَ الْعَبْدُ تَوْبَهًْ نَصُوحاً أَحَبَّهُ اللَّهُ فَسَتَرَ عَلَیْهِ فَقُلْتُ وَ کَیْفَ یَسْتُرُ عَلَیْهِ قَالَ یُنْسِی مَلَکَیْهِ مَا کَانَا یَکْتُبَانِ عَلَیْهِ وَ یُوحِی اللَّهُ إِلَی جَوَارِحِهِ وَ إِلَی بِقَاعِ الْأَرْضِ أَنِ اکْتُمِی عَلَیْهِ ذُنُوبَهُ فَیَلْقَی اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ حِینَ یَلْقَاهُ وَ لَیْسَ شَیْءٌ یَشْهَدُ عَلَیْهِ بِشَیْءٍ مِنَ الذُّنُوبِ.
امام صادق (علیه السلام) - معاویه‌بن‌وهب گوید: شنیدم که امام صادق (علیه السلام) می‌فرمود: اگر بنده، توبه‌ای خالصانه کند، خداوند وی را دوست می‌دارد و در دنیا و آخرت گناهان وی را خواهد پوشاند. عرض کردم: «چگونه می‌پوشاند»؟ فرمود: «گناهانی را که دو فرشته وی نوشته بودند از یاد آن‌ها خواهد برد و به اعضا و جوارح وی وحی می‌کند که گناهان وی را پنهان کنید و به سرزمین‌ها وحی می‌کند که گناهانی را که بر روی شما مرتکب می‌شد، کتمان کنید؛ بنابراین درحالی خداوند را ملاقات می‌کند که چیزی نیست که به گناهان وی شهادت دهد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص398
الکافی، ج2، ص436/ نورالثقلین/ البرهان
1 -5
(تحریم/ 8)
السّجّاد (علیه السلام) - أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِکَ بَاباً إِلَی عَفْوِکَ، وَ سَمَّیْتَهُ التَّوْبَهًَْ، وَ جَعَلْتَ عَلَی ذَلِکَ الْبَابِ دَلِیلًا مِنْ وَحْیِکَ لِئَلَّا یَضِلُّوا عَنْهُ، فَقُلْتَ تَبَارَکَ اسْمُکَ تُوبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ یَوْمَ لا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ، نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ، یَقُولُونَ: رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا، وَ اغْفِرْ لَنا، إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ. فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِکَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَهًْ الدَّلِیلِ.
امام سجّاد (علیه السلام) - تویی آنکه برای بندگانت دری به‌سوی عفوت گشوده‌ای، و آن را توبه و بازگشت نامیده‌ای، و بر آن در از وحی و پیغام خود راهنمایی قرارداده‌ای تا از آن گمراه نشوند، پس تو خود که نامت جاوید [یا دارای برکت و احسان] است فرموده‌ای: تُوبُوا الَی اللهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسی رَبُّکُمْ انْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ، یَوْمَ لا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ وَ الَّذینَ امَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ ایْدیهِمْ وَ بِایْمانِهِمْ یَقُولُونَ: رَبَّنا اتْمِمْ لَنا نُورَنا، وَ اغْفِرْ لَنا، انَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ؛ پس بعد از گشودن در و بپا داشتن راهنما عذر و بهانه کسی‌که از آمدن به آن منزل و جایگاه (بهشت جاوید، با جور بودن وسایل) غافل و بی‌خبر باشد چیست؟
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص398
إقبال الأعمال، ص248/ بحارالأنوار، ج95، ص172؛ «تبارک اسمک» محذوف و «یوم لایخزی الله… کل شی قدیر» محذوف
1 -6
(تحریم/ 8)
الرّضا (علیه السلام) - عَنْ أَحْمَدَ‌بْنِ‌هِلَالٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الْأَخِیرَ (علیه السلام) عَنِ التَّوْبَهًْ النَّصُوحِ مَا هِیَ فَکَتَبَ (علیه السلام) أَنْ یَکُونَ الْبَاطِنُ کَالظَّاهِرِ وَ أَفْضَلَ مِنْ ذَلِکَ.
امام رضا (علیه السلام) - احمدبن‌هلال گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی توبه خالصانه پرسیدم، برایم مرقوم فرمود: «باطن، باید مانند ظاهر گردد، بلکه از آن بهتر باشد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص398
نورالثقلین/ البرهان
1 -7
(تحریم/ 8)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ‌بْنِ‌حَمَّادٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ: إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) صَعِدَ الْمِنْبَرَ بِالْکُوفَهًْ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَ الذُّنُوبَ ثَلَاثَهًْ… أَمَّا الذَّنْبُ الثَّالِثُ فَذَنْبٌ سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَی عَبْدِهِ وَ رَزَقَهُ التَّوْبَهًَْ فَأَصْبَحَ خَاشِعاً مِنْ ذَنْبِهِ رَاجِیاً لِرَبِّهِ فَنَحْنُ لَهُ کَمَا هُوَ لِنَفْسِهِ نَرْجُو لَهُ الرَّحْمَهًَْ وَ نَخَافُ عَلَیْهِ الْعِقَابَ.
امام علی (علیه السلام) - عبدالرّحمان‌بن‌حمّاد از برخی شیعیان نقل کرده است که امام علی (علیه السلام) فرمود: ای مردم گناهان بر سه گونه‌اند. … امّا گناه سوّم گناهی است که خداوند بر خلقش پنهان داشته، و توبه از آن را بر گنهکار روزی کرده، و به وضعی درآمده که از گناهش بیمناک و به پروردگارش امیدوار است، پس ما برای او (یعنی این شخص گنهکار) همان حال را داریم که خودش آن حال را برای خود دارد؛ امید رحمت برای او داریم، و از عذاب نیز بر او بیمناکیم.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص398
الکافی، ج2، ص443/ نورالثقلین
1 -8
(تحریم/ 8)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - قَالَ مَعَاذُ‌بْنُ‌جَبَلٍ: یَا رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله) مَا التَّوْبَهًُْ النَّصُوحُ؟ فَقَالَ: أَنْ یَتُوبَ التَّائِبُ ثُمَّ لَا یَرْجِعَ فِی ذَنْبٍ کَمَا لَا یَعُودُ اللَّبَنُ إِلَی الضَّرْعِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - معاذبن‌جبل گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! توبه نصوح چیست»؟ فرمود: «اینکه توبه‌کننده توبه کند و به‌سوی گناهی برنگردد همانگونه که شیر به پستان حیوان برنمی‌گردد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص400
بحرالعرفان، ج16، ص92
در آن روزی که خداوند پیامبر و کسانی را که با او ایمان آوردند خوار نمی‌کند؛ این درحالی است که نورشان پیشاپیش آنان و از سوی راستشان درحرکت است، و می‌گویند: «پروردگارا! نورِ ما را کامل کن و ما را ببخش که تو بر هرچیز توانایی
2 -1
(تحریم/ 8)
الصّادق (علیه السلام) - یَوْمَ لا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ یَعْنِی أُولَئِکَ الْمُؤْمِنِین.
امام صادق (علیه السلام) - یَوْمَ لَا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعَی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمَانِهِمْ یعنی، همان مؤمنین.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص400
الکافی، ج5، ص13/ تهذیب الأحکام، ج6، ص129/ وسایل الشیعهًْ، ج15، ص36
2 -2
(تحریم/ 8)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ صَالِحِ‌بْنِ‌سَهْلٍ الْهَمْدَانِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ فِی قَوْلِ اللَّهِ… نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ قَالَ أَئِمَّهًُْ الْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ نُورُهُمْ یَسْعَی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمَانِهِمْ حَتَّی یَنْزِلُوا مَنَازِلَهُمْ فِی الْجَنَّهًِْ.
امام صادق (علیه السلام) - صالح‌بن‌سهل همدانی گوید: شنیدم که امام صادق (علیه السلام) در مرد قول خداوند متعال نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ فرمود: «آن‌ها امام‌های مؤمنین هستند که نور آن‌ها از جلو و اطرافشان می‌درخشد تا وارد منزل‌های خود در بهشت می‌شوند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص400
بحارالأنوار، ج23، ص304/ القمی، ج2، ص378/ نورالثقلین؛ «بتفاوت لفظی» / البرهان؛ «بتفاوت لفظی»
2 -3
(تحریم/ 8)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - أَبُوخَالِدٍ الْکَابُلِیُّ عَنِ الْبَاقِر (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ فَآمِنُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا یَا أَبَا خَالِدٍ النُّورُ وَ اللَّهِ الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام) مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) قَوْلُهُ أَتْمِمْ لَنا نُورَنا أَلْحِقْ بِنَا شِیعَتَنَا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - ابوخالد کابلی از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است که در مورد قول خداوند متعال حال که چنین است، به خدا و رسول او و نوری که نازل کرده‌ایم ایمان بیاورید. (تغابن/8) فرمود: نور به‌خدا قسم ائمه (علیهم السلام) از آل محمّدند (صلی الله علیه و آله) این آیه که می‌فرماید: أَتْمِمْ لَنا نُورَنا یعنی شیعیان ما را به ما ملحق نما.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص400
بحارالأنوار، ج23، ص315/ المناقب، ج3، ص81
2 -4
(تحریم/ 8)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - یَوْمَ لا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ لَا یُعَذِّبُ اللَّهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ لَا یُعَذِّبُ عَلِیَّبْنَأَبِیطَالِبٍ وَ فَاطِمَهًَْ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیهم السلام) وَ حَمْزَهًَْ وَ جَعْفَراً نُورُهُمْ یَسْعی یُضِیءُ عَلَی الصِّرَاطِ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) مِثْلَ الدُّنْیَا سَبْعِینَ مَرَّهًًْ فَیَسْعَی نُورُهُمْ بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ یَسْعَی عَنْ أَیْمَانِهِمْ وَ هُمْ یَتَّبِعُونَهَا فَیَمْضِی أَهْلُ بَیْتِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلُهُ زُمْرَهًًْ عَلَی الصِّرَاطِ مِثْلَ الْبَرْقِ الْخَاطِفِ ثُمَّ قَوْمٌ مِثْلَ الرِّیحِ ثُمَّ قَوْمٌ مِثْلَ عَدْوِ الْفَرَسِ ثُمَّ یَمْضِی قَوْمٌ مِثْلَ الْمَشْیِ ثُمَّ قَوْمٌ مِثْلَ الْحَبْوِ ثُمَّ قَوْمٌ مِثْلَ الزَّحْفِ وَ یَجْعَلُهُ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ عَرِیضاً وَ عَلَی الْمُذْنِبِینَ دَقِیقاً قَالَ اللَّهُ تَعَالَی یَقُولُونَ رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا حَتَّی نَجْتَازَ بِهِ عَلَی الصِّرَاطِ قَالَ فَیَجُوزُ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی هَوْدَجٍ مِنَ الزُّمُرُّدِ الْأَخْضَرِ وَ مَعَهُ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) عَلَی نَجِیبٍ مِنَ الْیَاقُوتِ الْأَحْمَرِ حَوْلَهَا سَبْعُونَ أَلْفَ حَوْرَاءَ کَالْبَرْقِ اللَّامِعِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - یَوْمَ لَا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ خداوند محمّد (صلی الله علیه و آله) را عذاب نمی‌دهد. وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ و علیّبنابیطالب و فاطمه و حسن و حسین (علیهم السلام) و حمزه (رحمة الله علیه) و جعفر (رحمة الله علیه) را عذاب نمی‌دهد. نُورُهُمْ یَسْعَی، صراط را برای علی (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) هفتاد برابر بیشتر از دنیا روشن‌تر می‌نماید. پس نور آن‌ها در پیشاپیش و در سمت راست آنان می‌شتابد و آنان نیز آن را دنبال می‌کنند؛ پس اوّلین بار اهل بیت (علیهم السلام) مانند برق تند و تیز از صراط می‌گذرند. سپس گروهی مانند باد از آن می‌گذرند، سپس گروهی باسرعت دویدن اسب از آن می‌گذرند، سپس گروهی با سرعت دویدن مرد از آن می‌گذرند، سپس گروهی با سرعتی معادل راه‌رفتن از آن می‌گذرند، سپس گروهی با سرعتی معادل چهار دست و پا رفتن کودک از آن می‌گذرند، سپس گروهی با سرعتی معادل خزیدن از آن می‌گذرند، و خداوند آن را برای مسلمین پهن و گسترده می‌کند، و برای گناهکاران باریک می‌کند. خداوند سبحان می‌فرماید: یَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا تا اینکه به‌واسطه‌ی آن، از صراط بگذریم. گفت: «امیرالمؤمنین (علیه السلام) بر روی کجاوه‌ای از زمرّد سبز رنگ از آن می‌گذرد و همراه ایشان فاطمه (سلام الله علیها) بر روی اسبی از یاقوت قرمز که در اطراف وی هفتاد هزار حور بهشتی که به سان برق درخشنده هستند، از آن می‌گذرد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص400
بحارالأنوار، ج8، ص67/ بحارالأنوار، ج39، ص201/ البرهان؛ «بتفاوت لفظی» / المناقب، ج2، ص155؛ «الجثو» بدل «الحبو»
2 -5
(تحریم/ 8)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - قَرَأَ ابْنُ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) الْآیَهًَْ وَ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ أَصْحَابُهُ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - علی (علیه السلام) و یاران او در معیّت پیامبر (صلی الله علیه و آله) به بهشت می‌روند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص402
بحارالأنوار، ج36، ص22/ کشف الیقین، ص370/ بحارالأنوار، ج35، ص350/ بحارالأنوار، ج39، ص221/ المناقب، ج3، ص227
2 -6
(تحریم/ 8)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - یَوْمَ لا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ فَمَنْ کَانَ لَهُ نُورٌ یَوْمَئِذٍ نَجَا وَ کُلُّ مُؤْمِنٍ لَهُ نُور.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - لَا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعَی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمَانِهِمْ، هرکس در آن روز دارای نوری باشد، نجات خواهد یافت، و هر مؤمن نوری دارد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص402
القمی، ج2، ص378/ البرهان/ نورالثقلین
2 -7
(تحریم/ 8)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی السَّمَاءِ وَ صِرْتُ أَنَا وَ جَبْرَئِیلُ إِلَی السَّمَاءِ السَّابِعَهًِْ قَالَ جَبْرَئِیلُ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) هَذَا مَوْضِعِی ثُمَّ زُخَّ بِی فِی النُّورِ زَخَّهًًْ فَإِذَا أَنَا بِمَلَکٍ مِنْ مَلَائِکَهًِْ اللَّهِ تَعَالَی فِی صُورَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) اسْمُهُ عَلِیٌّ سَاجِدٌ تَحْتَ الْعَرْشِ یَقُولُ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) وَ ذُرِّیَّتِهِ وَ مُحِبِّیهِ وَ أَشْیَاعِهِ وَ أَتْبَاعِهِ وَ الْعَنْ مُبْغِضِیهِ وَ أَعَادِیَهُ وَ حُسَّادَهُ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «وقتی مرا به‌سوی آسمان بردند و من و جبرئیل به آسمان هفتم رفتیم». جبرئیل گفت: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! این جایگاه من است. سپس یک‌مرتبه مرا در نور انداخت و ناگهان من فرشته‌ای از فرشتگان خدای تعالی را دیدم که به صورت علی (علیه السلام) است و اسمش علی (علیه السلام) است». و زیر عرش درحال سجده می‌گوید: «خدایا علی، فرندانش (علیهم السلام)، دوستانش، شیعیانش و پیروانش را بیامرز و کینه توزانش، دشمنانش و حسودانش را لعنت کن؛ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص402
بحارالأنوار، ج39، ص97
2 -8
(تحریم/ 8)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - جَابِرِبْنِ‌عَبْدِاللَّهِ الْأَنْصَارِیِّ (رحمة الله علیه) قَالَ کُنْتُ ذَاتَ یَوْمٍ عِنْدَ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) إِذْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ عَلَی عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِیطَالِبٍ (علیه السلام) فَقَالَ أَ لَا أُبَشِّرُکَ یَا أَبَاالْحَسَنِ (علیه السلام) فَقَالَ بَلَی یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ هَذَا جَبْرَئِیلُ یُخْبِرُنِی عَنِ اللَّهِ جَلَّ جَلَالُهُ أَنَّهُ قَالَ قَدْ أَعْطَی شِیعَتَکَ وَ مُحِبِّیکَ تِسْعَ خِصَالٍ الرِّفْقَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ الْأُنْسَ عِنْدَ الْوَحْشَهًِْ وَ النُّورَ عِنْدَ الظُّلْمَهًِْ وَ الْأَمْنَ عِنْدَ الْفَزَعِ وَ الْقِسْطَ عِنْدَ الْمِیزَانِ وَ الْجَوَازَ عَلَی الصِّرَاطِ وَ دُخُولَ الْجَنَّهًِْ قَبْلَ سَائِرِ النَّاسِ وَ نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - جابربن‌عبدالله انصاری (رحمة الله علیه) می‌گوید: «در یکی از روزها نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) بودم که به علیّبنابیطالب (علیه السلام) رو کرد، و فرمود: ای اباالحسن (علیه السلام)! آیا تو را بشارت دهم»؟ عرض کرد: «آری، ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)». فرمود: «این جبرئیل (علیه السلام) است که از خداوند عزّوجلّ برای من خبر می‌آورد که به پیروان و دوستداران تو هفت خصلت داده است: ملایمت هنگام مرگ، آرامش هنگام وحشت، نور هنگام ظلمت و تاریکی، امنیّت هنگام ترس، عدالت هنگام سنجش اعمال، گذشتن از صراط، داخل‌شدن به بهشت قبل از مردم دیگر، وَ نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص402
بحارالأنوار، ج65، ص11/ البرهان
2 -9
(تحریم/ 8)
الرّضا (علیه السلام) - رَوَی مُحَمَّدُ‌بْنُ‌إِسْمَاعِیلَ عَنِ الرِّضَا (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ بِأَبْوَابِ السَّلَاطِینِ مَنْ نَوَّرَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی وَجْهَهُ بِالْبُرْهَانِ وَ مَکَّنَ لَهُ فِی الْبِلَادِ لِیَدْفَعَ بِهِ عَنْ أَوْلِیَائِهِ وَ یُصْلِحَ بِهِ أُمُورَ الْمُسْلِمِینَ إِلَیْهِ یَلْجَأُ الْمُؤْمِنُونَ مِنَ الضَّرَرِ وَ یَفْزَعُ ذُو الْحَاجَهًِْ مِنْ شِیعَتِنَا وَ بِهِ یُؤْمِنُ اللَّهُ تَعَالَی رَوْعَتَهُمْ فِی دَارِ الظَّلَمَهًِْ أُولَئِکَ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا وَ أُولَئِکَ أُمَنَاءُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ أُولَئِکَ نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ یَزْهَرُ نُورُهُمْ لِأَهْلِ السَّمَاوَاتِ کَمَا تَزْهَرُ الْکَوَاکِبُ الدُّرِّیَّهًُْ لِأَهْلِ الْأَرْضِ وَ أُولَئِکَ مِنْ نُورِهِمْ تُضِیءُ الْقِیَامَهًُْ خُلِقُوا وَ اللَّهِ لِلْجَنَّهًِْ وَ خُلِقَتِ الْجَنَّهًُْ لَهُمْ فَهَنِیئاً لَهُمْ مَا عَلَی أَحَدِکُمْ إِنْ شَاءَ لَیَنَالُ هَذَا کُلَّهُ قَالَ قُلْتُ بِمَا ذَا جَعَلَنِیَ اللَّهُ فِدَاکَ قَالَ تَکُونُ مَعَهُمْ فَتَسُرُّنَا بِإِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ مِنْ شِیعَتِنَا.
امام رضا (علیه السلام) - محمّدبن‌اسماعیل از امام رضا (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: «خداوند در درگاه سلاطین کسی را دارد که خدا رویش را به برهان نورانی کرده و او را در بلاد قدرت داده تا از اولیایش دفع بلا کند و به‌وسیله‌ی او امور مسلمین را اصلاح کند. مؤمنین از ضرر به او پناه می‌برند و حاجتمند از شیعه ما به او رو می‌کند، و خداوند به‌وسیله‌ی او رعیّتش را در دیار ظالمین ایمنی می‌دهد. آن‌ها همان مؤمنین حقیقی هستند و امینان خدا در زمینِ اویند و همان کسانی هستند که: نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ و نور آن‌ها برای اهل سماوات همانند نور ستاره درخشان برای اهل زمین است و قیامت از نور ایشان روشنی می‌گیرد. به خدا قسم! برای بهشت خلق شدند و بهشت برای ایشان خلق شده، گوارایشان باد! اگر خدا بخواهد مانعی برای هیچ یک از شما نیست که به آن برسید». عرض کردم: «به چه وسیله‌ای؟ فدایت گردم». فرمود: «با آن‌ها باشید و ما را خوشحال کنید با ادخال سرور بر مؤمنین از شیعیان ما».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص402
بحارالأنوار، ج72، ص384
آیه یا أَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الْکُفّارَ وَ الْمُنافِقِینَ وَ اغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ [9]
ای پیامبر! با کافران و منافقان پیکار کن و بر آنان سخت بگیر! جایگاهشان جهنّم است، و بد فرجامی است!
1
(تحریم/ 9)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - لَمَّا نَزَلَتْ یا أَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنافِقِینَ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لَأُجَاهِدَنَّ الْعَمَالِقَهًَْ یَعْنِی الْکُفَّارَ وَ الْمُنَافِقِینَ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ وَ قَالَ أَنْتَ أَوْ عَلِیٌّ (علیه السلام).
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - هنگامی‌که این آیه نازل شد: یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الْکُفَّارَ وَ المُنافِقِینَ، پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «حتماً با عمالقه (غول پیکرها) جهاد خواهم کرد». منظور آن حضرت، کفّار و منافقین بود. دراین هنگام جبرئیل نزد ایشان آمد و گفت: «تو یا علی (علیه السلام)».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص404
بحارالأنوار، ج32، ص292/ البرهان
2
(تحریم/ 9)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ یا أَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنافِقِینَ قَالَ هَکَذَا نَزَلَتْ فَجَاهَدَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الْکُفَّارَ وَ جَاهَدَ عَلِیٌ (علیه السلام) الْمُنَافِقِینَ فَجَاهَدَ عَلِیٌّ (علیه السلام) جِهَادَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله).
امام صادق (علیه السلام) - یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الْکُفَّارَ بِالْمنافقین این آیه همین‌گونه نازل شده است. پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) همراه منافقین با کافرین جهاد کرد و علی (علیه السلام) به‌سان جهاد رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، با منافقین جهاد کرد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص404
القمی، ج2، ص377/ البرهان
3
(تحریم/ 9)
الصّادق (علیه السلام) - رُوِیَ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) أَنَّهُ قَرَأَ جَاهِدِ الْکُفَّارَ بِالْمُنَافِقِینَ وَ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَمْ یُقَاتِلْ مُنَافِقاً قَطُّ إِنَّمَا کَانَ یَتَأَلَّفُهُمْ.
امام صادق (علیه السلام) - جَاهِدِ الْکُفَّارَ بِالْمنَافِقِینَ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هرگز با منافقین نجنگید؛ بلکه میان آن‌ها ألفت و دوستی برقرار می‌کرد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص404
بحارالأنوار، ج19، ص163/ نورالثقلین
آیه ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً لِلَّذِینَ کَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ کانَتا تَحْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبادِنا صالِحَیْنِ فَخانَتاهُما فَلَمْ یُغْنِیا عَنْهُما مِنَ اللهِ شَیْئاً وَ قِیلَ ادْخُلَا النّارَ مَعَ الدّاخِلِینَ [10]
خداوند برای کسانی‌که کافر شده‌اند، به همسرنوح و همسرلوط مثل زده‌است، آن دو تحت سرپرستی دو بنده‌ی صالح از بندگان ما بودند، ولی به آن دو خیانت کردند و ارتباط با این دو [پيامبر] سودی به حالشان نداشت، و به آن‌ها گفته شد: «همراه کسانی که وارد آتش می‌شوند، وارد شوید»!
1
(تحریم/ 10)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - کَانَتْ امْرَأَهًُْ نُوحٍ (علیه السلام) کَافِرَهًْ تَقُولُ لِلنَّاسِ إِنَّهُ مَجْنُونٌ وَ إِذَا آمَنَ أَحَدٌ بِنُوحٍ (علیه السلام) أَخْبَرَتِ الْجَبَابِرَهًَْ مِنْ قَوْمِ نُوحٍ (علیه السلام) بِهِ وَ کَانَتِ امْرَأَهًُْ لُوطٍ (علیه السلام) تَدُلُّ عَلَی أَضْیَافِهِ وَ کَانَ ذَلِکَ خِیَانَتَهُمَا لَهُمَا وَ مَا بَغَتْ امْرَأَهًُْ نَبِیٍّ قَطُّ وَ إِنَّمَا کَانَتْ خِیَانَتُهُمَا فِی الدِّین.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - همسر نوح (علیه السلام) کافر بود و به مردم می‌گفت: شوهر من دیوانه است و وقتی کسی به نوح (علیه السلام) ایمان می‌آورد، او ستمکاران و جبّاران قوم نوح (علیه السلام) را خبردار می‌کرد تا آن فرد را آزار و اذیت کنند و همسر لوط (علیه السلام) کافر بود و به عمل قومش رضایت داشت و آن‌ها را به‌سوی مهمان‌های لوط راهنمایی کرد و این عمل از طرف این دو زن خیانت محسوب می‌شود وگرنه هرگز همسر پیامبر (صلی الله علیه و آله) آلوده به زنا نبوده و خیانت آن‌ها در امر دین بوده است و [سدی] می‌گوید خیانت آن‌ها همانا کافربودن ایشان بود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص404
النورالمبین للجزایری، ص72/ بحارالأنوار، ج11، ص307
2
(تحریم/ 10)
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - قَالَ عَلِیُّ‌بْنُ‌إِبْرَاهِیمَ (رحمة الله علیه) فِی قَوْلِهِ: وَ ضَرَبَ اللهُ مَثَلًا ثُمَّ ضَرَبَ اللَّهُ فِیهِمَا مَثَلًا فَقَالَ: ضَرَبَ اللهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ کَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ کانَتا تَحْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبادِنا صالِحَیْنِ فَخانَتاهُما قَالَ وَ اللَّهِ مَا عَنَی بِقَوْلِهِ فَخانَتاهُما إِلَّا الْفَاحِشَهًَْ.
علیّ‌ابن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - سپس خداوند برای آن‌ها ضرب المثلی آورد و فرمود: ضَرَبَ اللهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ کَفَرُوا اِمْرَأَةَ نُوحٍ وَ اِمْرَأَةَ لُوطٍ کَانَتَا تَحْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَیْنِ فَخَانَتَاهُمَا، به خدا قسم، منظور از سخن خداوند عزّوجلّ فَخَانَتَاهُمَا چیزی به جز فاحشه نیست.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص404
بحارالأنوار، ج22، ص239/ بحارالأنوار، ج32، ص106/ بحارالأنوار، ج11، ص310؛ «قال علی بن ابراهیم… امرات لوط» محذوف/ البرهان/ القمی، ج2، ص377/ نورالثقلین
3
(تحریم/ 10)
الصّادق (علیه السلام) - ضَرَبَ اللهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ کَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ الآیهًْ مَثَلٌ ضَرَبَهُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ لِعَائِشَهًَْ وَ حَفْصَهًَْ إِذْ تَظَاهَرَتَا عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَفْشَیَا سِرَّهُ.
امام صادق (علیه السلام) - ضَرَبَ اللهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ کَفَرُوا اِمْرَأَةَ نُوحٍ وَ اِمْرَأَةَ لُوطٍ این آیه، ضرب المثلی است که خداوند سبحان برای عایشه و حفصه آورده‌است آن هنگام که آن دو علیه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) همدستی کردند و راز ایشان را فاش کردند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص404
تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص676/ البرهان؛ «افشتا» بدل «افشیا»
4
(تحریم/ 10)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ هِشَامِ‌بْنِ‌سَالِمٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قِیلَ لَهُ کَیْفَ کَانَ یَعْلَمُ قَوْمُ لُوطٍ أَنَّهُ قَدْ جَاءَ لُوطاً رِجَالٌ قَالَ کَانَتِ امْرَأَتُهُ تَخْرُجُ فَتُصَفِّرُ فَإِذَا سَمِعُوا التَّصْفِیرَ جَاءُوا فَلِذَلِکَ کُرِهَ التَّصْفِیرُ.
امام صادق (علیه السلام) - هشام‌بن‌سالم از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است: به ایشان عرض شد: «چگونه قوم لوط دانستند مردانی نزد لوط (علیه السلام) آمدند»، فرمود: «زنش بیرون می‌شد سوت می‌کشید و می‌شنیدند و می‌آمدند و از این‌رو سوت‌زدن بد است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص404
علل الشرایع، ج2، ص564/ نورالثقلین
5
(تحریم/ 10)
الصّادق (علیه السلام) - قَولُهُ تَعَالَی: ضَرَبَ اللهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ کَفَرُوا… مَثَلٌ ضَرَبَهُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ لِعَائِشَهًَْ وَ حَفْصَهًَْ إِذْ تَظَاهَرَتَا عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَفْشَیَا سِرَّهُ.
امام صادق (علیه السلام) - ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً لِلَّذِینَ کَفَرُوا اِمْرَأَةَ نُوحٍ وَ اِمْرَأَةَ لُوطٍ مثلی است که خداوند سبحان برای عایشه و حفصه زد هنگامی‌که برضدّ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دست به دست هم دادند و راز او را افشا کردند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص406
بحرالعرفان، ج16، ص95
آیه وَ ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتاً فِی الْجَنَّةِ وَ نَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظّالِمِینَ [11]
و خداوند برای مؤمنان، به همسر فرعون مثل زده است، در آن هنگام که گفت: «پروردگارا! نزد خود برای من خانه‌ای در بهشت بساز، و مرا از فرعون و کار او نجات ده و مرا از گروه ستمگران رهایی بخش»!
1
(تحریم/ 11)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - تُوُفِّیَتْ خَدِیجَهًُْ (سلام الله علیها) بَعْدَ أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) بِأَیَّامٍ وَ لَمَّا مَرِضَتْ مَرَضَهَا الَّذِی تُوُفِّیَتْ فِیهِ دَخَلَ عَلَیْهَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ لَهَا بِالْکُرْهِ مِنِّی مَا أَرَی مِنْکِ یَا خَدِیجَهًُْ (سلام الله علیها) وَ قَدْ یَجْعَلُ اللَّهُ فِی الْکُرْهِ خَیْراً کَثِیراً أَمَا عَلِمْتِ أَنَّ اللَّهَ قَدْ زَوَّجَنِی مَعَکِ فِی الْجَنَّهًِْ مَرْیَمَ‌بِنْتَ‌عِمْرَانَ (سلام الله علیها) وَ کُلْثُمَ أُخْتَ مُوسَی (علیه السلام) وَ آسِیَهًَْ امْرَأَهًَْ فِرْعَوْنَ قَالَتْ وَ قَدْ فَعَلَ اللَّهُ ذَلِکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ نَعَمْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - خدیجه (سلام الله علیها) چند روز بعد از ابوطالب (علیه السلام) از دنیا رفت و هنگامی‌که بیمار شد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نزد او آمد و به او فرمود: «ای خدیجه (سلام الله علیها)! از ناحیه‌ی تو ناخوشایندی نسبت به من نمی‌بینم. گاهی خداوند در امور ناخوشایند خیر زیادی قرار می‌دهد. آیا نمی‌دانی که خداوند در بهشت مرا همسر تو قرا داده است و به همراه تو مریم دختر عمران (سلام الله علیها)، کلثوم خواهر موسی (علیه السلام) و آسیه زن فرعون است». گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! خداوند این کار را انجام داده است»؟ فرمود: «بله».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص406
بحارالأنوار، ج18، ص19
2
(تحریم/ 11)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) -… وَ دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَی خَدِیجَهًَْ (سلام الله علیها) وَ هِیَ لِمَا بِهَا فَقَالَ لَهُ بِالرَّغْمِ مِنَّا مَا نَرَی بِکِ یَا خَدِیجَهًُْ فَإِذَا قَدِمْتِ عَلَی ضَرَائِرِکِ فَأَقْرِئِیهِنَّ السَّلَامَ فَقَالَتْ مَنْ هُنَّ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ مَرْیَمُ ابْنَهًُْ عِمْرَانَ وَ کُلْثُمُ أُخْتُ مُوسَی وَ آسِیَهًُْ امْرَأَهًُْ فِرْعَوْنَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - کازرونی در کتاب المنتقی گوید: … خدیجه چند روز پس از ابو طالب وفات یافت و هنگامی که به بیماری¬ای دچار شد که در اثرِ آن وفات یافت. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بر خدیجه (سلام الله علیها) وارد شد و او به حال خود یعنی نزع و جان‌کندن مشغول بود، آن حضرت به او فرمود: «ناخوشایند است و از ما دور باد که تو را در این حالت می‌بینیم. ای خدیجه (سلام الله علیها)، اگر به همگنان رسیدی سلام ما را به ایشان برسان»، خدیجه (سلام الله علیها) گفت: «ای پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) ایشان چه کسانی هستند»؟ آن حضرت فرمود: «مریم دختر عمران (سلام الله علیها)، کلثوم خواهر موسی (علیه السلام)، و آسیه همسر فرعون».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص406
من لایحضره الفقیه، ج1، ص139/ نورالثقلین
3
(تحریم/ 11)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - کَمَلَ مِنَ الرِّجَالِ کَثِیرٌ وَ لَمْ یَکْمُلْ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا أَرْبَعَهًْ: آسِیَهًُْ بِنْتُ مُزَاحِمٍ امْرَأَهًُْ فِرْعَوْنَ وَ مَرْیَمُ بِنْتُ عِمْرَانَ (سلام الله علیها) وَ خَدِیجَهًُْ (سلام الله علیها) بِنْتُ خُوَیْلِدٍ وَ فَاطِمَهًُْ بِنْتُ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - از مردان افراد زیادی به کمال رسیدند و از زنان تنها چهار زن از نعمت کمال برخوردار گردیدند: مریم (سلام الله علیها)، آسیه زن فرعون، خدیجه (سلام الله علیها) دختر خویلد، فاطمه (سلام الله علیها) دختر محمّد (صلی الله علیه و آله).
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص406
نورالثقلین
4
(تحریم/ 11)
الرّسول (صلی الله علیه و آله) - ثَلَاثَهًْ لَمْ یَکْفُرُوا بِالْوَحْیِ طَرْفَهًَْ عَیْنٍ مُؤْمِنُ آلِ یس وَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ آسِیَهًُْ امْرَأَهًُْ فِرْعَوْنَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) - سه نفرحتی یک چشم‌بهم‌زدن به وحی الهی کافر نشدند؛ مؤمن آل یاسین و علیّبنابیطالب (علیه السلام) و آسیه همسر فرعون.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص406
الخصال، ج1، ص174/ نورالثقلین
5
(تحریم/ 11)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - خَطَّ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَرْبَعَ خُطَطٍ فِی الْأَرْضِ وَ قَالَ أَ تَدْرُونَ مَا هَذَا قُلْنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَفْضَلُ نِسَاءِ الْجَنَّهًْ أَرْبَعٌ خَدِیجَهًُْ بِنْتُ خُوَیْلِدٍ وَ فَاطِمَهًُْ بِنْتُ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ مَرْیَمُ بِنْتُ عِمْرَانَ وَ آسِیَهًُْ بِنْتُ مُزَاحِمٍ امْرَأَهًُْ فِرْعَوْنَ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - پیامبر (صلی الله علیه و آله) چهار خط برروی زمین رسم کرد و فرمود: «آیا می‌دانید این‌ها چیست»؟ گفتیم: «خدا و رسول او داناترند»، فرمود: «برترین زنان اهل بهشت چهار نفرند: خدیجه (سلام الله علیها) دختر خویلد و فاطمه دختر محمّد (صلی الله علیه و آله) و مریم (سلام الله علیها) دختر عمران و آسیه (سلام الله علیها) دختر مزاحم همسر فرعون».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص406
الخصال، ج1، ص205/ نورالثقلین
6
(تحریم/ 11)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - أَخَذَ فِرْعَوْنُ امْرَأَتَهُ آسِیَهًَْ حِینَ تَبَیَّنَ لَهُ إِسْلَامُهَا یُعَذِّبُهَا لِتَدْخُلَ فِی دِینِهِ فَمَرَّ بِهَا مُوسَی وَ هُوَ یُعَذِّبُهَا فَشَکَتْ إِلَیْهِ بِإِصْبَعِهَا فَدَعَا اللَّهَ مُوسَی (علیه السلام) أَنْ یُخَفَّفَ عَنْهَا فَلَمْ تَجِدْ لِلْعَذَابِ أَلَماً وَ إِنَّهَا مَاتَتْ مِنْ عَذَابِ فِرْعَوْنَ فَقَالَتْ وَ هِیَ فِی الْعَذَابِ رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتاً فِی الْجَنَّهًْ وَ أَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهَا أَنِ ارْفَعِی رَأْسَکِ فَرَفَعَتْ فَرَأَتِ الْبَیْتَ فِی الْجَنَّهًْ بُنِیَ لَهَا مِنْ دُرٍّ فَضَحِکَتْ. فَقَالَ فِرْعَوْنُ انْظُرُوا إِلَی الْجِنَانِ الَّتِی بِهَا تَضْحَکُ وَ هِیَ فِی الْعَذَابِ. وَ قِیلَ إِنَّهَا کَانَتْ تُعَذَّبُ بِالشَّمْسِ وَ إِذَا انْصَرَفُوا عَنْهَا أَظَلَّتْهَا الْمَلَائِکَهًُْ وَ جَعَلَتْ تَرَی بَیْتَهَا فِی الْجَنَّهًْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - فرعون وقتی که ایمان آسیه برایش آشکار شد او را شکنجه کرد تا دست از ایمان بردارد، در همان حال موسی (علیه السلام) از آنجا عبور می‌کرد و او را درحال شکنجه دید، آسیه با انگشت اشاره نمود و از سختی عذاب به او شکایت کرد، موسی (علیه السلام) هم به درگاه الهی دعا کرد تا خداوند عذاب او را تخفیف دهد، از آن پس دیگر دردی از شکنجه احساس نمی‌کرد و در هنگام شکنجه می‌گفت: رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتاً فِی الجَنَّةِ آنگاه به او وحی شد سر خود را بلند کن، وقتی سر بلندکرد، خانه‌ای از مروارید مشاهده کرد که برای او در بهشت ساخته شده و با دیدن آن، لبخند زد، فرعون گفت: به او نگاه کنید که درحال عذاب می‌خندد! شاید جای خود را در بهشت می‌بیند! سرانجام او درحال شکنجه از دنیا رفت. گفته شده: همسر فرعون با اشعه آفتاب عذاب می‌شد و وقتی که مأموران شکنجه او را رها می‌کردند ملائکه می‌آمدند و روی بدنش سایه می‌افکندند و جایگاهش را در بهشت به او نشان می‌دادند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص406
النورالمبین، ص261/ بحارالأنوار، ج13، ص164
7
(تحریم/ 11)
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ نَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ أَیْ دِینِهِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - وَ نَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ یعنی دینش.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص408
بحرالعرفان، ج16، ص94
آیه وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَها فَنَفَخْنا فِیهِ مِنْ رُوحِنا وَ صَدَّقَتْ بِکَلِماتِ رَبِّها وَ کُتُبِهِ وَ کانَتْ مِنَ الْقانِتِینَ [12]
و همچنین به مریم دختر عمران که دامان خود را پاک نگه داشت، و ما از روح خود در آن دمیدیم؛ و کلمات پروردگار خویش و کتاب‌هایش را تصدیق کرد و از مطیعان [فرمان خدا] بود.
1
(تحریم/ 12)
الصّادق (علیه السلام) - عَنْ سَعْدٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ الصَّادِق (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَها قَالَ أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا قَبْلَ أَنْ تَلِدَ عِیسَی (علیه السلام) خَمْسَمِائَهًِْ عَامٍ قَالَ فَأَوَّلُ مَنْ سُوهِمَ عَلَیْهِ مَرْیَمُ ابْنَهًُْ‌عِمْرَانَ (سلام الله علیها) نَذَرَتْ أُمُّهَا مَا فِی بَطْنِهَا مُحَرَّراً لِلْکَنِیسَهًِْ فَوَضَعَتْهَا أُنْثَی فَشَبَّتْ فَکَانَتْ تَخْدُمُ الْعُبَّادَ تُنَاوِلُهُمْ حَتَّی بَلَغَتْ وَ أَمَرَ زَکَرِیَّا (علیه السلام) أَنْ یُتَّخَذَ لَهَا حِجَاباً دُونَ الْعُبَّادِ فَکَانَ زَکَرِیَّا (علیه السلام) یَدْخُلُ عَلَیْهَا فَیَرَی عِنْدَهَا ثَمَرَهًَْ الشِّتَاءِ فِی الصَّیْفِ وَ ثَمَرَهًَْ الصَّیْفِ فِی الشِّتَاءِ قالَ یا مَرْیَمُ أَنَّی لَکِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللهِ تَعَالَی وَ قَالَ عَاشَتْ مَرْیَمُ بَعْدَ عِمْرَانَ (سلام الله علیها) خَمْسَمِائَهًِْ سَنَهًٍْ.
امام صادق (علیه السلام) - سعد در حدیثی مرفوع از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَها نقل کرده است که فرمود: «پانصد سال قبل از آنکه عیسی (علیه السلام) متولّد شود دامن خود را پاک نگه داشت». فرمود: «اوّلین کسی که در آن با مریم مشارکت کرد، دختر عمران (سلام الله علیها) است. مادر مریم (سلام الله علیها) نذر کرد آنچه در رحم دارد، برای خدمت به خانه‌ی خدا آزاد باشد؛ او را دختر به دنیا آورد. سپس بزرگ شد و به عبادت‌کنندگان خدمت می‌کرد و [بار] آن‌ها را می‌گرفت [و حمل می‌کرد] تا اینکه به سنّ بلوغ رسید و زکریّا (علیه السلام) دستور داد که میان او و عبادت‌کنندگان حجابی قرار داده شود. زکریّا (علیه السلام) نزد او می‌رفت و پیش او میوه‌ی زمستان را در تابستان و میوه‌ی تابستان را در زمستان می‌دید. پس از او پرسید: «ای مریم! این را از کجا آورده‌ای»؟! گفت: «این از سوی خداست. (آل عمران/37) و امام (علیه السلام) فرمود: مریم (سلام الله علیها) پانصد سال بعد از عمران (علیه السلام) زندگی کرد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص408
بحارالأنوار، ج14، ص203/ قصص الأنبیاءللراوندی، ص264/ القمی، ج2، ص377 و نورالثقلین؛ «بتفاوت»
2
(تحریم/ 12)
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) - وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَها قَالَ لَمْ یُنْظَرْ إِلَیْهَا فَنَفَخْنا فِیهِ مِنْ رُوحِنا أَیْ رُوحِ اللَّهِ مَخْلُوقَهًًْ وَ کانَتْ مِنَ الْقنِتِینَ أَیْ مِنَ الدَّاعِینَ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَها فرمود: «نگاه [نا محرم] به او نیفتاد. فَنَفَخْنا فِیهِ مِنْ رُوحِنا یعنی [از] روح خدا که خلق شده بود. وَ کانَتْ مِنَ الْقانِتِینَ یعنی از دعاکنندگان [بود].
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص408
بحارالأنوار، ج14، ص207/ القمی، ج2، ص377
3
(تحریم/ 12)
الصّادق (علیه السلام) - وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَها هَذَا مَثَلٌ ضَرَبَهُ اللَّهُ لِفَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ قَالَ إِنَّ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّیَّتَهَا عَلَی النَّارِ.
امام صادق (علیه السلام) - وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا خداوند این ضرب المثل را برای فاطمه (سلام الله علیها) آورده و فرموده: فاطمه (سلام الله علیها) فرج خویش را محفوظ و پاک نگاهداشت، پس خداوند دوزخ را برفرزندان وی حرام گردانید.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص408
تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص677/ نورالثقلین؛ «بتفاوت» / البرهان؛ «و مریم بنت عمران… لفاطمه (و قال» محذوف
4
(تحریم/ 12)
الصّادق (علیه السلام) - فَأَوَّلُ مَنْ سُوهِمَ عَلَیْهِ مَرْیَمُ ابْنَهًُْ عِمْرَانَ (سلام الله علیها).
امام صادق (علیه السلام) - نخستین کسی که قرعه به نامش زده شد مریم دختر عمران (سلام الله علیها) بود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج16، ص408
مستدرک الوسایل، ج17، ص376
مطالب مرتبط
