تفسیر روایی سوره کافرون

109-تفسیر روایی سوره کافرون

1

(کافرون/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ سَعِیدِ‌بْنِ‌مِینَا عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِه أَنَّ نَفَراً مِنْ قُرَیْشٍ اعْتَرَضُوا الرَّسُولَ (صلی الله علیه و آله) مِنْهُمْ عُتْبَهًُْ‌بْنُ‌رَبِیعَهًَْ وَ أُمَیَّهًُْ‌بْنُ‌خَلَفٍ وَ الْوَلِیدُ‌بْنُ‌الْمُغِیرَهًِْ وَ الْعَاصُ‌بْنُ‌سَعِیدٍ فَقَالُوا یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) هَلُمَّ فَلْنَعْبُدْ مَا تَعْبُدُ وَ تَعْبُدُ مَا نَعْبُدُ فَنَشْتَرِکُ نَحْنُ وَ أَنْتَ فِی الْأَمْرِ فَإِنْ یَکُنِ الَّذِی نَحْنُ عَلَیْهِ الْحَقَّ فَقَدْ أَخَذْتَ بِحَظِّکَ مِنْهُ وَ إِنْ یَکُنِ الَّذِی أَنْتَ عَلَیْهِ الْحَقَّ فَقَدْ أَخَذْنَا بِحَظِّنَا مِنْهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ إِلَی آخِرِ السُّورَهًِْ ثُمَّ مَشَی أُبَیُّ‌بْنُ‌خَلَفٍ بِعَظْمٍ رَمِیمٍ فَفَتَّهُ فِی یَدِهِ ثُمَّ نَفَخَهُ وَ قَالَ أَ تَزْعُمُ أَنَّ رَبَّکَ یُحْیِی هَذَا بَعْدَ مَا تَرَی فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی وَ ضَرَبَ لَنا مَثَلًا وَ نَسِیَ خَلْقَهُ قالَ مَنْ یُحْیِ الْعِظامَ وَ هِیَ رَمِیمٌ قُلْ یُحْیِیهَا الَّذِی أَنْشَأَها أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ هُوَ بِکُلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ إِلَی آخِرِ السُّورَهًِْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - سعیدبن‌مینا از بیش از یک نفر از اصحابش نقل کرده است: گروهی از قریش با پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) روبرو شدند از جمله عتبهًْ‌بن‌ربیعهًْ‌و امیهًْ‌بن‌خلف، ولیدبن‌مغیرهًْ و عاص‌بن‌سعید گفتند: یا محمّد (صلی الله علیه و آله) بیا ما خدای تو را عبادت می‌کنیم و تو نیز خدای ما را عبادت کن، ما و تو هر دو شریک باشیم در این کار. اگر اعتقاد ما بر حق باشد تو هم از آن بهره‌مندشده‌ای و اگر معتقدات تو بر حق باشد ما نیز بهره‌ی خود را برده‌ایم. خداوند این سوره را نازل نمود: قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ* وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ* وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ* وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ بعد ابی‌بن‌خلف استخوان پوسیده‌ای را با دست خود نرم کرده آن را به باد داد و گفت: آیا خیال می‌کنی پروردگارت این استخوان‌ها را باز زنده خواهد کرد خداوند این آیه را نازل نمود «و برای ما مثالی زد و آفرینش خود را فراموش کرد و گفت: «چه کسی این استخوان‌ها را زنده می‌کند درحالی‌که پوسیده است»؟! بگو: «همان کسی آن را زنده می‌کند که نخستین‌بار آن را آفرید و او به هر مخلوقی داناست! . (یس/79-78)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص424

بحارالأنوار، ج7، ص33/ بحارالأنوار، ج9، ص280/ بحارالأنوار، ج89، ص339؛ «ثم مشی ابی بن خلف… الی آخر» محذوف/ الأمالی للطوسی، ص19؛ «فلتعبد» بدل «فلنعبد» و «فنشرک» بدل «فنشترک» / الأمالی للمفید، ص246/ نورالثقلین

2

(کافرون/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - سَأَلَ أَبُوشَاکِرٍ أَبَاجَعْفَرٍ الْأَحْوَلَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ* وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ* وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ* وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ فَهَلْ یَتَکَلَّمُ الْحَکِیمُ بِمِثْلِ هَذَا الْقَوْلِ وَ یُکَرِّرُهُ مَرَّهًًْ بَعْدَ مَرَّهًٍْ فَلَمْ یَکُنْ عِنْدَ أَبِی‌جَعْفَرٍ الْأَحْوَلِ فِی ذَلِکَ جَوَابٌ فَدَخَلَ الْمَدِینَهًَْ فَسَأَلَ أَبَا عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ کَانَ سَبَبُ نُزُولِهَا وَ تَکْرَارِهَا أَنَّ قُرَیْشاً قَالَتْ لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) تَعْبُدُ إِلَهَنَا سَنَهًًْ وَ نَعْبُدُ إِلَهَکَ سَنَهًًْ وَ تَعْبُدُ إِلَهَنَا سَنَهًًْ وَ نَعْبُدُ إِلَهَکَ سَنَهًًْ فَأَجَابَهُمُ اللَّهُ بِمِثْلِ مَا قَالُوا فَقَالَ فِیمَا قَالُوا تَعْبُدُ إِلَهَنَا سَنَهًًْ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ وَ فِیمَا قَالُوا وَ نَعْبُدُ إِلَهَکَ سَنَهًًْ وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ وَ فِیمَا قَالُوا تَعْبُدُ إِلَهَنَا سَنَهًًْ وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ وَ فِیمَا قَالُوا وَ نَعْبُدُ إِلَهَکَ سَنَهًًْ وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ قَالَ.

امام صادق (علیه السلام) - ابوشاکر دیصانی از ابوجعفر احول درباره‌ی این آیه پرسید: قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ* وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ* وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ* وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ گفت: «آیا حکیم این‌طور صحبت می‌کند و این همه مکرّرات پشت سر هم می‌آورد». ابوجعفر احول نتوانست جواب او را بدهد. وارد مدینه شد و از حضرت صادق اشکال را پرسید. امام فرمود: «سبب نزول این آیات و تکرار آن این بود که قریش به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) پیشنهاد کردند تو یک سال خدای ما را بپرست و ما یک سال خدای تو را می‌پرستیم باز یک سال تو بپرست خدای ما را و یک سال باز خدای تو را بپرستیم خداوند شبیه گفتار خود آن‌ها جواب داد در مقابل اینکه گفتند یک سال خدای ما را بپرست فرمود: قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ و در مقابل اینکه یک سال خدای تو را می‌پرستیم فرمود: وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ باز برای سخن آن‌ها که یک سال تو بپرست فرمود: وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ و در مقابل این سخن که باز خدای تو را یک سال می‌پرستیم فرمود: وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ. لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص424

بحارالأنوار، ج9، ص253/ بحارالأنوار، ج89، ص340/ القمی، ج2، ص445/ نورالثقلین

3

(کافرون/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - کَانَ سَبَبُ نُزُولِهَا أَنَّ قُرَیْشاً قَالَتْ لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) تَعْبُدُ آلِهَتَنَا سَنَهًًْ وَ نَعْبُدُ إِلَهَکَ سَنَهًًْ وَ تَعْبُدُ آلِهَتَنَا شَهْراً وَ نَعْبُدُ إِلَهَکَ شَهْراً فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) رَبِّیَ اللَّهُ وَ دِینِیَ الْإِسْلَامُ ثَلَاثاً.

امام صادق (علیه السلام) - سبب نزول سوره این است که قریش به پیامبر (صلی الله علیه و آله) گفتند، یک سال خدای ما را پرستش کن ما هم یک سال خدای تو را می‌پرستیم. یک ماه خدای ما را پرستش کن ما هم یک ماه خدای تو را می‌پرستیم. خدا این سوره را نازل کرد: قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ* وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ* وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ* وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «پروردگارم خدا و دینم اسلام است». سه مرتبه.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص426

بحارالأنوار، ج82، ص53/ نورالثقلین و البرهان؛ فیهما: «کان سبب نزول‌ها أن قریش… لکم دینکم ولی دین» محذوف

4

(کافرون/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - لَمَّا نَزَلَتْ عَلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناکَ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلًا إِذاً لَأَذَقْناکَ ضِعْفَ الْحَیاهًِْ وَ ضِعْفَ الْمَماتِ قَالَ تَفْسِیرُهَا قَالُوا نَعْبُدُ إِلَهَکَ سَنَهًًْ وَ تَعْبُدُ إِلَهَنَا سَنَهًًْ قَالَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی عَلَیْهِ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ* وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ إِلَی آخِرِ السُّورَهًِْ.

امام صادق (علیه السلام) - سبب نزول این سوره و این تکرار، این بود که قریشیان به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) عرض کردند: «یک سال تو خدایان ما را بپرست و یک سال ما خدای تو را می‌پرستیم و یک سال تو خدایان ما را بپرست و یک سال ما خدای تو را می‌پرستیم. آنگاه خداوند همانند آنچه را گفتند، به آنان پاسخ داد و درباره‌ی این سخن که گفتند: یک سال تو خدایان ما را بپرست، فرمود: قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ و درباره‌ی این سخن که گفتند: یک سال ما خدای تو را می‌پرستیم، فرمود: وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ و درباره‌ی این سخن که گفتند: یک سال تو خدایان ما را بپرست، فرمود: وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ و درباره‌ی این سخن که گفتند: یک سال ما خدای تو را می‌پرستیم، فرمود: وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ. لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ آنگاه ابوجعفر (علیه السلام) احول به‌سوی ابوشاکر بازگشت و او را از این امر آگاه ساخت. ابوشاکر گفت: «این سخن را شتر از حجاز آورده است». حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) هرگاه قرائت این سوره را به پایان می¬رساند، سه‌بار می¬فرمود: «دین من اسلام است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص426

بحارالأنوار، ج18، ص239/ فرات الکوفی، ص611

5

(کافرون/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - قَالَ صَفْوَانُ الجَمَّالُ: جَاءَ زِنْدِیقٌ إِلَی هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ فَقَالَ: مَنْ أَشْعَرُ النَّاسِ؟ قَالَ: إِمْرُؤُ الْقَیْسِ. قَالَ: أَجَلْ، فَبِأَیِّ شَیْءٍ؟ قَالَ: بِقَوْلِهِ. . . قِفَا نَبْکِ مِنْ ذِکْرَی حَبِیبٍ وَ مَنْزِلٍ. . . قَالُوا لَوْ کُرِّرَ هَذَا أَرْبَعَ مَرَّاتٍ مَا یَکُونُ عِنْدَکَ؟ قَالَ: مَجْنُونٌ. قَالَ: فَکَیْفَ لَا تَجَنَّنَ نَبِیُّکَ إِذْ جَاءَ بِ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ السُّورَهًَْ؟ فَقَالَ: وَرَاءَکَ الْبَابُ فَإِنَّ لِی شُغُلًا. وَ رَحَلَ مِنْ سَاعَتِهِ إِلَی الصَّادِقِ (علیه السلام) وَ حَکَی لَهُ جَمِیعَ ذَلِکَ فَقَالَ (علیه السلام): لَیْسَ عَلَی مَا ظَنَّهُ، إِنَّ الْمُشْرِکِینَ اجْتَمَعُوا إِلَی النَّبِیِّ (علیه السلام) فَقَالُوا: یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) اعْبُدْ إِلَهَنَا یَوْماً نَعْبُدْ إِلهَکَ عَشْراً، وَ اعْبُدْ إِلَهَنَا شَهْراً نَعْبُدْ إِلهَکَ سَنَهًًْ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ یَوْماً وَ لَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ عَشْراً وَ لَا أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُّمْ شَهْراً وَ لَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ سَنَهًًْ لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ. فَذَکَرَ هِشَامٌ لِلزِّنْدِیقِ فَقَالَ: لَیْسَ هَذَا مِنْ خَزَانَتِکَ هَذَا مِنْ خَزَانَهًِْ غَیْرِکَ.

امام صادق (علیه السلام) - صفوان جمّال گوید: شخص زندیقی نزد هشام‌بن‌حکم آمد و گفت: «شاعرترین مردم چه کسی است»؟ هشام گفت: «امروءالقیس». گفت: «درست است [ولی] به کدام شعر»؟ گفت: «به این شعرش: بایستید تا از یادکردن حبیب و منزل، گریه کنیم». گفتند: اگر کسی این شعر تو را چهار بار تکرار کند [چه می‌شود] گفت: [چنین شخصی] مجنون است. آن زندیق گفت: «پس چگونه پیامبر تو مجنون نیست زیرا که او این آیات را آورده است: قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ* وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ* وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ* وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ [و گفت: «پشت‌سر تو درب است چرا که من شغلی دارم] و [هشام] در همان ساعت به محضر امام صادق (علیه السلام) رفت و تمام آن حرف‌ها را برای حضرت، حکایت کرد. امام (علیه السلام) فرمود: «آنگونه که او گمان کرده، نیست مشرکان نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) جمع شدند و گفتند: ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! تو یک روز خدای ما را بپرست، تا ما [در عوض] ده روز خدای تو را بپرستیم و تو یک ماه خدای ما را پرستش کن تا ما یک سال خدای تو را پرستش کنیم. از این‌رو خداوند تعالی این آیات را نازل کرد: قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ* وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ. وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ. وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ هشام [این سخنان را] به آن زندیق گفت. [آن زندیق] گفت: «این سخنان از خزانه‌ی تو نیست. بلکه این‌ها از خزانه‌ی شخصی غیر از توست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص426

متشابه القرآن، ج2، ص2

فضیلت

1

(کافرون/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - لَا تَدَعْ أَنْ تَقْرَأَ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ وَ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ فِی سَبْعَهًِْ مَوَاطِنَ فِی الرَّکْعَتَیْنِ قَبْلَ الْفَجْرِ وَ رَکْعَتَیِ الزَّوَالِ وَ الرَّکْعَتَیْنِ بَعْدَ الْمَغْرِبِ وَ الرَّکْعَتَیْنِ فِی أَوَّلِ صَلَاهًِْ اللَّیْلِ وَ رَکْعَتَیِ الْإِحْرَامِ وَ رَکْعَتَیِ الْفَجْرِ إِذَا أَصْبَحْتَ بِهَا وَ رَکْعَتَیِ الطَّوَافِ.

امام صادق (علیه السلام) - در هفت موضع خواندن قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ و قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ را ترک مکن: در دو رکعت اوّل نماز شب، و در دو رکعت نافله صبح، و دو رکعت نافله ظهر، و دو رکعت اوّل نافله مغرب، و دو رکعت طواف، و دو رکعت احرام، و دو رکعت نماز صبح اگر بدون خواندن نافله‌ی آن صبح کرده باشی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص428

الخصال، ج2، ص347/ نورالثقلین

2

(کافرون/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - أَنَّهُ یُبْدَأُ فِی هَذَا کُلِّهِ بِ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ وَ فِی الرَّکْعَهًِْ الثَّانِیَهًِْ بِ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ إِلَّا فِی الرَّکْعَتَیْنِ قَبْلَ الْفَجْرِ فَإِنَّهُ یُبْدَأُ بِ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ ثُمَ یُقْرَأُ فِی الرَّکْعَهًِْ الثَّانِیَهًِْ بِ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ.

امام صادق (علیه السلام) - در همه این موارد باید در رکعت اول توحید و در رکعت دوم کافرون خوانده شود مگر در دو رکعت قبل از طلوع فجر یا نماز صبح که در رکعت اول قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ و در رکعت دوم قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ خوانده می‌شود و سپس در رکعت دوم، قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ می‌خواند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص428

الکافی، ج3، ص316/ نورالثقلین

3

(کافرون/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ عَمْرِوبْنِ‌أَبِی نَصْرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) الرَّجُلُ یَقُومُ فِی الصَّلَاهًِْ فَیُرِیدُ أَنْ یَقْرَأَ سُورَهًًْ فَیَقْرَأُ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ وَ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ فَقَالَ یَرْجِعُ مِنْ کُلِّ سُورَهًٍْ إِلَّا مِنْ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ وَ مِنْ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ.

امام صادق (علیه السلام) - عمربن‌ابی‌نصر گوید به امام صادق (علیه السلام) گفتم: «اگر انسان تصمیم بگیرد که سوره‌ی معیّنی را بخواند، امّا سوره‌ی قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ و سوره‌ی قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ به زبانش جاری شود، می‌تواند به همان سوره‌ی دلخواهش بازگردد»؟ ابوعبداللَّه گفت: «از هر سوره‌ای می‌تواند دست بردارد، مگر سوره‌ی قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ و سوره‌ی قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص428

الکافی، ج3، ص317/ نورالثقلین

4

(کافرون/ مقدمه)

الصّادقین (علی‌ها السلام) - یُصَلِّی الرَّجُلُ رَکْعَتَیِ الطَّوَافِ طَوَافِ الْفَرِیضَهًِْ وَ النَّافِلَهًِْ بِ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ وَ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ.

امام باقر و صادق (علی‌ها السلام) - شخصی دو رکهت نماز طواف هم واجب و هم نافله بوسیله‌ی قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ و قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ می‌خواند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص428

الکافی، ج4، ص424/ نورالثقلین

ثواب قرائت

1

(کافرون/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - مَنْ قَرَأَ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ وَ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ فِی فَرِیضَهًٍْ مِنَ الْفَرَائِضِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وَ لِوَالِدَیْهِ وَ مَا وَلَدَ وَ إِنْ کَانَ شَقِیّاً مُحِیَ مِنْ دِیوَانِ الْأَشْقِیَاءِ وَ أُثْبِتَ فِی دِیوَانِ السُّعَدَاءِ وَ أَحْیَاهُ اللَّهُ سَعِیداً وَ أَمَاتَهُ شَهِیداً وَ بَعَثَهُ شَهِیداً.

امام صادق (علیه السلام) - هرکه در نمازی از نمازهای واجب خود قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ و قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ را بخواند، خداوند، او و پدر و مادر و فرزندانش را می¬آمرزد و اگر نگون ¬بخت باشد، نامش از دفتر نگون‌بختان پاک می¬شود و در دفتر نیک‌بختان ثبت می¬شود و خداوند متعال او را خوشبخت زنده می¬گرداند و شهید می¬میراند و شهید بر می¬انگیزد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص428

ثواب الأعمال، ص127/ البرهان/ نورالثقلین

2

(کافرون/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَعَالَی مِنَ الْأَجْرِ کَأَنَّمَا قَرَأَ رُبُعَ الْقُرْآنِ وَ تَبَاعَدَتْ عَنْهُ مُؤْذِیَهًُْ الشَّیْطَانِ وَ نَجَّاهُ اللَّهُ تَعَالَی مِنْ فَزَعِ یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ وَ مَنْ قَرَأَهَا عِنْدَ مَنَامِهِ لَمْ یَتَعَرَّضْ إِلَیْهِ شَیْءٌ فِی مَنَامِهِ فَعَلِّمُوهَا صِبْیَانَکُمْ عِنْدَ النَّوْمِ وَ مَنْ قَرَأَهَا عِنْدَ طُلُوعِ الشَّمْسِ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ دَعَا بِمَا أَرَادَ مِنَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ، اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ مَا لَمْ یَکُنْ مَعْصِیَهًٌْ بِفِعْلِهَا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکه این سوره را بخواند، خداوند متعال چنان پاداشی به او عطا می¬فرماید که گویی یک‌چهارم قرآن را خوانده است و آزار شیطان از او دور می¬شود و خداوند متعال او را از هراس روز قیامت رهایی می¬بخشد و هرکه این سوره را به هنگام خواب بخواند، در خواب هیچ گزندی به او نمی¬رسد. پس [قرائت] آن را به هنگام خواب، به فرزندانتان بیاموزید. هرکه این سوره را به‌هنگام طلوع خورشید ده مرتبه بخواند و برای هرآنچه از دنیا و آخرت می¬خواهد، دعا کند، اگر سبّب انجام گناه نباشد، خداوند برایش برآورده می‌سازد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص428

البرهان/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»

3

(کافرون/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - مَنْ قَرَأَ إِذَا أَوَی إِلَی فِرَاشِهِ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ وَ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ کَتَبَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ بَرَاءَهًًْ مِنَ الشِّرْکِ.

امام صادق (علیه السلام) - هرکه هنگام آرمیدن در بستر قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ و قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ را بخواند، خداوند عزّوجلّ پاک‌بودن از شرک را برایش مقدّر می¬فرماید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص428

الکافی، ج2، ص626/ نورالثقلین/ البرهان

4

(کافرون/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ أَنَسِ‌بْنِ‌مَالِکٍ قَالَ: سَأَلَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) رَجُلًا مِنْ أَصْحَابِهِ فَقَالَ یَا فُلَانُ هَلْ تَزَوَّجْتَ قَالَ لَا وَ لَیْسَ عِنْدِی مَا أَتَزَوَّجُ بِهِ قَالَ أَ لَیْسَ مَعَکَ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ قَالَ بَلَی قَالَ رُبُعُ الْقُرْآنِ قَالَ أَ لَیْسَ مَعَکَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ قَالَ بَلَی قَالَ رُبُعُ الْقُرْآنِ قَالَ أَ لَیْسَ مَعَکَ إِذَا زُلْزِلَتْ قَالَ بَلَی قَالَ رُبُعُ الْقُرْآنِ ثُمَّ قَالَ تَزَوَّجْ تَزَوَّجْ تَزَوَّجْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - انس‌بن‌مالک گوید: پیامبر (صلی الله علیه و آله) از مردی از اصحابش سؤال کرد و فرمود: «ای فلانی! آیا ازدواج کرده‌ای»؟ گفت: «نه؛ و دارایی‌ای ندارم که با آن ازدواج کنم». فرمود: «آیا قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ به همراه تو نیست»؟ گفت: «آری». فرمود: «یک‌چهارم قرآن است». فرمود: «آیا قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ همراه تو نیست»؟ گفت: «آری». فرمود: «یک‌چهارم قرآن است». فرمود: «آیا إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزالَها همراه تو نیست»؟ گفت: «آری». فرمود: «یک‌چهارم قرآن است». آنگاه فرمود: «ازدواج کن، ازدواج کن، ازدواج کن».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص430

مستدرک الوسایل، ج4، ص367/ نورالثقلین

5

(کافرون/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ جُبَیْرِ‌بْنِ‌مُطْعِمٍ قَالَ: قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَ تُحِبُّ یَا جُبَیْرُ أَنْ تَکُونَ إِذَا خَرَجْتَ سَفَراً مِنْ أَمْثَلِ أَصْحَابِکَ هَیْئَهًًْ وَ أَکْثَرِهِمْ زَاداً قُلْتُ نَعَمْ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ فَاقْرَأْ هَذِهِ السُّوَرَ الْخَمْسَ قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللهِ وَ الْفَتْحُ وَ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ وَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ وَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ وَ افْتَتِحْ قِرَاءَتَکَ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ قَالَ جُبَیْرٌ وَ کُنْتُ غَیْرَ کَثِیرِ الْمَالِ وَ کُنْتُ أَخْرُجُ مَعَ مَنْ شَاءَ اللَّهُ أَنْ أَخْرُجَ فَأَکُونُ أَکْثَرَهُمْ هِمَّهًًْ وَ أَمْثَلَهُمْ زَاداً حَتَّی أَرْجِعَ مِنْ سَفَرِی ذَلِکَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - جبیربن‌مطعم گوید: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به من فرمود: «ای جبیر! آیا دوست داری که هرگاه به سفر می‌روی [شکوه و هیبتت از همه‌ی همراهانت بیشتر باشد] و توشه‌ات از همه بیشتر باشد»؟ گفتم: «بله؛ پدر و مادرم فدای تو باد‌ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)»! فرمود: «این پنج سوره: قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ و إِذا جاءَ نَصْرُ اللهِ و الْفَتْحُ و قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ و قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ و قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ را بخوان و خواندنت را با بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ آغاز کن». جبیر گوید: و من [پیش از این] مال زیادی نداشتم و با هرکس که خدا می‌خواست به سفر می‌رفتم. من بیشتر از همه تلاش می‌کردم و کمتر از همه توشه نصیبم می‌شد تا اینکه از آن سفرم برگردم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص430

مستدرک الوسایل، ج8، ص247/ نورالثقلین

6

(کافرون/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ عُمَرَ‌بْنِ‌یَزِیدَ أَنَّهُ قَالَ: شَکَوْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) السَّهْوَ فِی الْمَغْرِبِ فَقَالَ صَلِّهَا {بِ} قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ وَ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ فَفَعَلْتُ ذَلِکَ فَذَهَبَ عَنِّی.

امام صادق (علیه السلام) - عمربن‌یزید گوید: به امام صادق (علیه السلام) از سهو در نماز مغرب شکایت کردم، فرمود: با قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ و قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ بخوان، گوید: من این دستور را عمل کردم که آن حال از من برطرف شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص430

من لایحضره الفقیه، ج1، ص338/ نورالثقلین

آیه قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ [1]

بگو: ای کافران!

1

(کافرون/ 1)

الصّادق (علیه السلام) - عَنِ الْأَزْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ فِی قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ فِی لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ أَعْبُدُ رَبِّی وَ فِی وَ لِیَ دِینِ دِینِی الْإِسْلَامُ عَلَیْهِ أَحْیَا وَ عَلَیْهِ أَمُوتُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.

امام صادق (علیه السلام) - ازدی از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ؛ نقل کرده است که فرمود: «پروردگارم را می‌پرستم و دین من برای خودم است. دین من اسلام است و بر این دین زندگی می‌کنم و بر این دین می‌میرم اگر خدا بخواهد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص430

بحارالأنوار، ج89، ص339/ قرب الإسناد، ص21

آیه لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ [2]

آنچه را شما می‌پرستید من نمی‌پرستم!

1

(کافرون/ 2)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ إِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ فَقُلْ أَعْبُدُ اللَّهَ وَحْدَهُ فَإِذَا فَرَغْتَ فَقُلْ دِینِیَ الْإِسْلَامُ کَذَلِکَ أَمُوتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَ عَلَیْهِ أَمُوتُ وَ عَلَیْهِ أُبْعَثُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی وَ تَقَدَّسَ.

امام صادق (علیه السلام) - از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: «هنگامی‌که این آیات از قرآن قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ* لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ را خواندی، بگو: خدای یگانه را می‌پرستم. هرگاه فارغ شدی بگو: دین من اسلام است. اینگونه می‌میرم و من از مسلمانان هستم و بر این دین می‌میرم و برطبق آن برانگیخته می‌شوم اگر خداوند تعالی و تقدّس بخواهد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص430

مستدرک الوسایل، ج4، ص179

2

(کافرون/ 2)

الصّادق (علیه السلام) - إِذَا قَرَأْتَ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ {فَ} قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ وَ إِذَا قُلْتَ لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ فَقُلْ أَعْبُدُ اللَّهَ وَحْدَهُ.

امام صادق (علیه السلام) - هرگاه قرآن خواندی بگو یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ و هرگاه گفتیلا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ پس بگو فقط خداوند یکتا را می‌پرستم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص430

بحارالأنوار، ج82، ص61/ وسایل الشیعهًْ، ج6، ص73

3

(کافرون/ 2)

الصّادق (علیه السلام) - إِذَا قَرَأْتَ لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ فَقُلْ لَکِنْ أَعْبُدُ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ دِینِی.

امام صادق (علیه السلام) - هرگاه لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ را خواندی بگو خدایی را می‌پرستم که طاعت و عبادتم را خالص او می‌نمایم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص432

مستدرک الوسایل، ج4، ص180/ نورالثقلین

آیه وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ [3]

و نه شما آنچه را من می‌پرستم می‌پرستید.

آیه وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ [4]

و نه من هرگز آنچه را شما پرستش کرده‌اید می‌پرستم.

آیه وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ [5]

و نه شما آنچه را که من می‌پرستم پرستش می‌کنید.

آیه لَکُمْ دینُکُمْ وَ لِیَ دین [6]

[حال كه چنين است] آیین شما برای خودتان، و آیین من برای خودم.

1

(کافرون/ 6)

الباقر (علیه السلام) - عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) أَنَّهُ قَرَأَ الْجَحْدَ إِلَی آخِرِهَا وَ قَالَ لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ دِینِیَ الْإِسْلَامُ ثَلَاثاً.

امام باقر (علیه السلام) - حریز از امام باقر (علیه السلام) روایت می‌کند که ایشان سوره‌ی جحد را کامل خواند و بعد سه‌بار گفت: لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ؛ دین من اسلام است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص432

مستدرک الوسایل، ج4، ص179/ مستدرک الوسایل، ج4، ص179/ بحارالأنوار، ج82، ص61/ وسایل الشیعهًْ، ج6، ص73/ بحارالأنوار، ج89، ص339

2

(کافرون/ 6)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ عَامِرِ‌بْنِ‌جُذَاعَهًَْ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ فَقُلْ دِینِیَ الْإِسْلَامُ کَذَلِکَ أَمُوتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَ عَلَیْهِ أَمُوتُ وَ عَلَیْهِ أُبْعَثُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی وَ تَقَدَّسَ.

امام صادق (علیه السلام) - عامربن‌جذاعه از امام صادق (علیه السلام) روایت می‌کند که فرمود: «هرگاه از خواندن سوره: قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ؛ فارغ شدی بگو: دین من اسلام است، اینگونه می‌میرم و من از مسلمانان هستم و بر این دین می‌میرم و بر این دین برانگیخته می‌شوم اگر خداوند تعالی و تقدس بخواهد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص432

مستدرک الوسایل، ج4، ص179/ بحارالأنوار، ج89، ص339/ مستدرک الوسایل، ج4، ص180/ قرب الإسناد، ص21/ نورالثقلین

3

(کافرون/ 6)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ دَاوُدَ‌بْنِ‌الْحُصَیْنِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَال وَ إِذَا قُلْتَ لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ فَقُلْ رَبِّیَ اللَّهُ وَ دِینِیَ الْإِسْلَامُ.

امام صادق (علیه السلام) - داوودبن‌حصین از امام صادق (علیه السلام) روایت می‌کند که فرمود: هرگاه گفتی لَکُمْ دِینُکُمْ وَ لِیَ دِینِ پس بگو رَبِّیَ اللهُ وَ دِینِیَ الْإِسْلَام.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص432

بحارالأنوار، ج82، ص61/ وسایل الشیعهًْ، ج6، ص73؛ «بتفاوت»

4

(کافرون/ 6)

الصّادق (علیه السلام) - فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْهَا قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ فَقُلْ رَبِّیَ اللَّهُ دِینِیَ الْإِسْلَامُ ثَلَاثاً.

امام صادق (علیه السلام) - هرگاه آن [قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ] را به اتمام رساندی سه‌بار بگو: رَبِّیَ اللهُ دِینِیَ الْإِسْلَامُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص432

مستدرک الوسایل، ج4، ص180/ نورالثقلین

5

(کافرون/ 6)

الباقر (علیه السلام) - عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) وَ هُوَ قَرَأَ قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ حَتَّی خَتَمَهَا ثُمَّ قَالَ لَا أَعْبُدُ إِلَّا اللَّهَ لَا أَعْبُدُ إِلَّا اللَّهَ وَ الْإِسْلَامُ دِینِی.

امام باقر (علیه السلام) - محمّدبن‌مسلم گوید: نزد امام باقر (علیه السلام) رفتم پس ایشان قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُون را تا آخر خواند بعد گفت: جز خدا کسی را نمی‌پرستم؛ جز خدا کسی را نمی‌پرستم و اسلام دین من است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص432

مستدرک الوسایل، ج4، ص181