تفسیر روایی سوره بینه

 سوره بینه

ثواب قرائت

1

(بینه/ مقدمه)

الباقر (علیه السلام)- مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ لَمْ یَکُنْ کَانَ بَرِیئاً مِنَ الشِّرْکِ وَ أُدْخِلَ فِی دِینِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ بَعَثَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مُؤْمِناً وَ حَاسَبَهُ حِساباً یَسِیرا.

امام باقر (علیه السلام)- هرکه سوره بیّنه را بخواند، از مشرکان به دور است و در دین حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) وارد شده و خداوند عزّ‌وجلّ او را مؤمن بر می¬انگیزد و حساب را بر او آسان می¬گیرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص294

 نورالثقلین/ البرهان

2

(بینه/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ لَمْ یَکُنْ کَانَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ مَعَ خَیْرِ الْبَرِیَّهًِْ مُسَافِراً وَ مُقِیماً.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس این سوره را بخواند در روز قیامت با بهترین مردم همسفر و همنشین می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص294

 مستدرک الوسایل، ج4، ص365/ نورالثقلین

3

(بینه/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِی لَمْ یَکُنْ لَعَطَّلُوا الْأَهْلَ وَ الْمَالَ وَ تَعَلَّمُوهَا فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ خُزَاعَهًَْ مَا فِیهَا مِنَ الْأَجْرِ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَا یَقْرَؤُهَا مُنَافِقٌ أَبَداً وَ لَا عَبْدٌ فِی قَلْبِهِ شَکٌّ فِی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ اللَّهِ إِنَّ الْمَلَائِکَهًَْ الْمُقَرَّبِینَ لَیَقْرَءُونَهَا مُنْذُ خَلَقَ {اللَّهُ} السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ لَا یَفْتُرُونَ مِنْ قِرَاءَتِهَا وَ مَا مِنْ عَبْدٍ یَقْرَؤُهَا بِلَیْلٍ إِلَّا بَعَثَ اللَّهُ مَلَائِکَهًًْ یَحْفَظُونَهُ فِی دِینِهِ وَ دُنْیَاهُ وَ یَدْعُونَ لَهُ بِالْمَغْفِرَهًِْ وَ الرَّحْمَهًِْ فَإِنْ قَرَأَهَا نَهَاراً أُعْطِیَ عَلَیْهَا مِنَ الثَّوَابِ مِثْلَ مَا أَضَاءَ عَلَیْهِ النَّهَارُ وَ أَظْلَمَ عَلَیْهِ اللَّیْلُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- اگر مردم می‌دانستند سوره‌ی بیّنه چه برکاتی دارد خانواده و اموال را رها کرده، به فرا گرفتن آن می‌پرداختند. مردی از قبیله‌ی خزاعه عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! تلاوت آن چه اجر و پاداشی دارد»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «هرگز منافق یا بنده‌ای که در قلبش شکّی درباره‌ی خدای عزّوجلّ وجود داشته باشد آن را تلاوت نمی‌کند؛ به خدا سوگند! فرشتگانِ مقرَّب از آن روز که خداوند، آسمان‌ها و زمین را آفریده است آن را می‌خوانند و لحظه‌ای در تلاوت آن سستی نمی‌کنند؛ هرکس آن را در شب بخواند خداوند فرشتگانی را مأمور می‌کند که دین و دنیای او را حفظ کرده و برایش طلب آمرزش و رحمت نمایند؛ و اگر در روز بخواند به اندازه‌ی آنچه روز بر آن روشنی بخشد و شب بر آن تاریک شود، به او پاداش داده خواهد شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص294

 مستدرک الوسایل، ج4، ص366/ نورالثقلین

4

(بینه/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ إِسْمَاعِیلَ‌بْنِ‌أَبِی‌حَکِیمٍ الْمُزَنِیِّ أَحَدِ بَنِی‌فُضَیْلِ {قَالَ} سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ لَیَسْمَعُ قِرَاءَهًَْ الَّذِینَ کَفَرُوا فَیَقُولُ أَبْشِرْ عَبْدِی فَوَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأُمَکِّنَنَّ لَکَ فِی الْجَنَّهًِْ حَتَّی تَرْضَی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- اسماعیل‌بن‌أبوحکیم گوید: از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدم که می‌فرمود: «خداوند، تلاوت سوره‌ی بیّنه را شنیده و [خطاب به کسی که آن را تلاوت می‌کند] می‌فرماید: «بنده‌ی من! بشارت باد بر تو که به عزّت و جلالم سوگند تو را در بهشت آن چنان جایگاه و مکانتی خواهم بخشید که خشنود شوی»».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص294

 بحارالأنوار، ج89، ص332

5

(بینه/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ کَانَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ مَعَ خَیْرِ الْبَرِیَّهًِْ رَفِیقاً وَ صَاحِباً وَ هُوَ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ إِنْ کُتِبَتْ فِی إِنَاءٍ جَدِیدٍ وَ نَظَرَ فِیهَا صَاحِبُ اللَّقْوَهًِْ بِعَیْنَیْهِ بَرِئَ مِنْهَا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه این سوره را بخواند، در روز قیامت با برترین آفریدگان که امام علی (علیه السلام) است، همراه است و اگر این سوره بر ظرفی نو نوشته شود و کسی که به کجی دهان (لقوه) مبتلاست، به آن بنگرد، از این بیماری رهایی می-یابد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص296

 البرهان

6

(بینه/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ کَتَبَهَا عَلَی خُبْزٍ رُقَاقٍ وَ أَطْعَمَهَا سَارِقاً غَصَّ وَ یَفْتَضِحُ مِنْ سَاعَتِهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا عَلَی خَاتَمٍ بِاسْمِ سَارِقٍ تَحَرَّکَ الْخَاتَمُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه این سوره را بر نانی نرم بنویسد و به دزدی بخوراند، آن دزد گلوگیر می¬شود و در دم رسوا می-گردد، و هرکه این سوره را بر نگینی به اسم دزدی بخواند، آن نگین تکان می¬خورد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص296

 البرهان

7

(بینه/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام)- مَنْ کَتَبَهَا وَ عَلَّقَهَا عَلَیْهِ وَ کَانَ فِیهِ یَرَقَانٌ زَالَ عَنْهُ وَ إِذَا عُلِّقَتْ عَلَی بَیَاضٍ بِالْعَیْنِ وَ الْبَرَصِ وَ شَرِبَ مَاءَهَا دَفَعَهُ اللَّهُ عَنْهُ وَ إِنْ شَرِبَتْ مَائَهَا الْحَوَامِلُ، نَفَعَهَا وَ سَلَّمَتْهَا مِنْ سُمُومِ الطَّعَامِ وَ إِذَا کُتِبَتْ عَلَی جَمِیعِ الْأَوْرَامِ أَزَالَتْهَا بِقُدْرَهًِْ اللَّهِ تَعَالَی.

امام صادق (علیه السلام)- هرکه این سوره را بنویسد و بر خود بیاویزد، حال آن که مبتلا به یرقان باشد، یرقان از او رخت بربندد و اگر بر کسی که به سفیدی چشم یا پیسی مبتلاست، آویخته شود و او آب آن را بنوشد، خداوند بیماری¬اش را برطرف کند و اگر زنان باردار آب آن را بنوشند، ایشان را سودمند افتد و از آفت¬های غذا در امانشان دارد و اگر بر تمامی ورم¬ها نوشته شود، به قدرت خداوند متعال آن¬ها را از میان ببرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص296

 البرهان

آیه لَمْ يَكُنِ الَّذينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكينَ مُنْفَكِّينَ حَتَّى تَأْتِيَهُمُ الْبَيِّنَة [1]

كافران از اهل كتاب و مشركان [مي‌گفتند:] دست از آيين خود بر نمي‌دارند تا دليل روشني براي آن‌ها بيايد.

1

(بینه/ 1)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- لَمْ یَکُنِ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ یَعْنِی قُرَیْشاً وَ الْمُشْرِکِینَ مُنْفَکِّینَ قَالَ هُمْ فِی کُفْرِهِمْ حَتَّی تَأْتِیَهُمُ الْبَیِّنَةُ.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- لَمْ یَکُنِ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ وَالْمُشْرِکِینَ؛ یعنی قریشیان، مُنفَکِّینَ؛ آنان در کفرشان هستند تا دلیلی آشکار برایشان آید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص296

 بحارالأنوار، ج9، ص253/ بحارالأنوار، ج23، ص369/ القمی، ج2، ص432/ نورالثقلین/ البرهان

2

(بینه/ 1)

الکاظم (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌سَابِقِ‌بْنِ‌طَلْحَهًَْ الْأَنْصَارِیِّ قَال کَانَ مِمَّا قَالَ هَارُونُ لِأَبِی‌الْحَسَنِ (علیه السلام) حِینَ أُدْخِلَ عَلَیْهِ مَا هَذِهِ الدَّارُ فَقَالَ هَذِهِ دَارُ الْفَاسِقِینَ ... قَالَ فَأَیْنَ شِیعَتُکَ فَقَرَأَ أَبُوالْحَسَنِ (علیه السلام) لَمْ یَکُنِ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ وَ الْمُشْرِکِینَ مُنْفَکِّینَ حَتَّی تَأْتِیَهُمُ الْبَیِّنَةُ قَالَ فَقَالَ لَهُ فَنَحْنُ کُفَّارٌ قَالَ لَا وَ لَکِنْ کَمَا قَالَ اللَّهُ الَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللهِ کُفْراً وَ أَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ فَغَضِبَ عِنْدَ ذَلِکَ وَ غَلَّظَ عَلَیْهِ.

امام کاظم (علیه السلام)- محمّدبن‌سابق‌بن‌طلحه انصاری گوید: هنگامی که امام کاظم (علیه السلام) را نزد هارون بردند، هارون پرسید: «این خانه چیست». فرمود: «این خانه‌ی فاسقان است...» هارون گفت: «شیعیان تو کجا هستند». امام (علیه السلام) این آیه را خواند: لَمْ یَکُنِ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ وَ الْمُشْرِکِینَ مُنْفَکِّینَ حَتَّی تَأْتِیَهُمُ الْبَیِّنَةُ هارون گفت: «پس ما کافر نیستیم» فرمود: «ولی مشمول این آیه می‌شوید که خداوند فرموده است: آیا ندیدی کسانی را که نعمت خدا را به کفران تبدیل کردند، و قوم خود را به سرای نیستی و نابودی کشاندند؟! (ابراهیم/28) هارون خشمگین شده و بر آن جناب سخت گرفت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص296

 بحارالأنوار، ج69، ص136/ الاختصاص، ص262/ العیاشی، ج2، ص229 و نورالثقلین؛ فیهما: «فقال هذه دار الفاسقین» محذوف

3

(بینه/ 1)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ جَابِرِ‌بْنِ‌یَزِید عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ لَمْ یَکُنِ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ قَالَ هُمْ مُکَذِّبُو الشِّیعَهًِْ لِأَنَّ الْکِتَابَ هُوَ الْآیَاتُ وَ أَهْلَ الْکِتَابِ الشِّیعَهًُْ وَ قَوْلُهُ وَ الْمُشْرِکِینَ مُنْفَکِّینَ یَعْنِی الْمُرْجِئَهًَْ حَتَّی تَأْتِیَهُمُ الْبَیِّنَةُ قَالَ یَتَّضِحَ لَهُمُ الْحَق.

امام باقر (علیه السلام)- جابربن‌یزید از امام باقر (علیه السلام) روایت کرده است که ایشان درباره‌ی کلام خداوند متعال: لَمْ یَکُنِ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ فرمود: «آنان کسانی هستند که شیعیان را دروغ¬گو می¬خوانند؛ چراکه کتاب، همان آیات است و اهل کتاب، شیعیان هستند، وَالْمُشْرِکِینَ مُنفَکِّینَ؛ یعنی مرجئه، حَتَّی تَأْتِیَهُمُ الْبَیِّنَةُ؛ تا اینکه حقیقت بر آن¬ها آشکار شود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص296

 بحارالأنوار، ج23، ص369/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص800/ البرهان

4

(بینه/ 1)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مُنْفَکِّینَ قِیلَ: لَمْ یَکُونُوا مُنْتَهِینَ عَنْ کُفْرِهِمْ بِاللَّهِ وَ عِبَادَتِهِمْ غَیْرَ اللَّهِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مُنفَکِّینَ؛ یعنی کافران، از کفرشان به خداوند و پرستش غیر خدا دست‌بردار نبودند [تا اینکه دلیل روشنی برای آن‌ها بیاید].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص296

 بحرالعرفان، ج17، ص102

5

(بینه/ 1)

الباقر (علیه السلام)- الْبَیِّنَةُ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله).

امام باقر (علیه السلام)- الْبَیِّنَةُ؛ حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) رسول خداست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص298

 نورالثقلین/ البرهان

آیه رَسُولٌ مِنَ اللهِ يَتْلُوا صُحُفاً مُطَهَّرَةً [2]

پيامبري از سوي خدا [بيايد] كه كتب پاك [آسماني] را[بر آنها] بخواند.

1

(بینه/ 2)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ بُرَیْدٍ الْعِجْلِیِّ قَال سَأَلْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی صُحُفاً مُطَهَّرَةً* فِیها کُتُبٌ قَیِّمَةٌ قَالَ هُوَ حَدِیثُنَا فِی صُحُفٍ مُطَهَّرَهًٍْ مِنَ الْکَذِبِ.

امام باقر (علیه السلام)- برید عجلی گوید: از امام باقر (علیه السلام) پیرامون این کلام خداوند: صُحُفاً مُطَهَّرَةً فِیها کُتُبٌ قَیِّمَةٌ؛ پرسیدم. امام (علیه السلام) فرمود: «مراد از آن [نوشته‌های استوار و با ارزش]، سخن و حدیث ما امامان است که در صحیفه‌هایی پاک‌شده از دروغ قرار دارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص298

 بحارالأنوار، ج2، ص178/ بصایرالدرجات، ص516

2

(بینه/ 2)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ ... رَسُولٌ مِنَ اللهِ یَعْنِی مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) یَتْلُوا صُحُفاً مُطَهَّرَةً یَعْنِی یَدُلُّ عَلَی أُولِی الْأَمْرِ مِنْ بَعْدِهِ وَ هُمُ الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام) وَ هُمُ الصُّحُفُ الْمُطَهَّرَهًُْ.

امام باقر (علیه السلام)- رَسُولٌ مِنَ اللهِ؛ یعنی حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله). یَتْلُوا صُحُفاً مُطَهَّرَةً؛ یعنی آن‌ها را نسبت به امامان بعد از خود راهنمایی کند؛ که آن‌ها صحف مطهّره هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص298

 بحارالأنوار، ج23، ص369/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص800

آیه فيها كُتُبٌ قَيِّمَةٌ [3]

كه در آن نوشته هاي پرارزشي باشد. [ولي هنگامي كه آمد ايمان نياوردند].

آیه وَ ما تَفَرَّقَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَيِّنَةُ [4]

اهل كتاب [نيز پيش از اين در دين خدا] اختلاف نكردند مگربعد از آن كه دليل روشن براي آنان آمد.

1

(بینه/ 4)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- بَیَّنَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ فِی کَثِیرٍ مِنْ آیَاتِ الْقُرْآنِ وَ لَمْ یَجْعَلْ لِلْعِبَادِ عُذْراً فِی مُخَالَفَهًِْ أَمْرِهِ بَعْدَ الْبَیَانِ وَ الْبُرْهَانِ وَ لَمْ یَتْرُکْهُمْ فِی لَبْسٍ مِنْ أَمْرِهِمْ وَ لَقَدْ رَکِبَ الْقَوْمُ الظُّلْمَ وَ الْکُفْرَ فِی اخْتِلَافِهِمْ بَعْدَ نَبِیِّهِمْ وَ تَفْرِیقِهِمُ الْأُمَّهًَْ وَ تَشْتِیتِ أَمْرِ الْمُسْلِمِینَ وَ اعْتِدَائِهِمْ عَلَی أَوْصِیَاءِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بَعْدَ أَنْ بَیَّنَ لَهُمْ مِنَ الثَّوَابِ عَلَی الطَّاعَهًِْ وَ الْعِقَابِ عَلَی الْمَعْصِیَهًِْ بِالْمُخَالَفَهًِْ فَاتَّبِعُوا أَهْوَاءَهُمْ وَ تَرَکُوا مَا أَمَرَهُمُ اللَّهُ بِهِ وَ رَسُولُهُ قَالَ تَعَالَی وَ ما تَفَرَّقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَیِّنَة.

امام علی (علیه السلام)- خداوند با برهان و روشن‌کردن موضوعات حق و باطل را از هم جدا ساخته و مردم را در اشتباه قرار نداده است، امّت اسلامی پس از وفات رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در تاریکی و کفر قرار گرفتند، و با هم اختلاف کردند و از هم جدا شدند. مسلمانان از هم پراکنده شدند و نسبت به اوصیاء پیامبر تجاوز و تعدّی کردند، و این بعد از آن بود که خداوند برای اطاعت‌کنندگان پاداش و برای معصیت‌کنندگان عقاب معیّن فرمود، امّا آن‌ها از هوای نفس خود پیروی کردند و اوامر خدا و رسولش را فراموش نمودند. خداوند متعال در قرآن فرموده: وَ ما تَفَرَّقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَیِّنَة.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص298

 بحارالأنوار، ج66، ص82/ بحارالأنوار، ج90، ص57

2

(بینه/ 4)

الباقر (علیه السلام)- وَ ما تَفَرَّقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ یَعْنِی مُکَذِّبُو الشِّیعَهًِْ وَ قَوْلُهُ إِلَّا مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَیِّنَةُ أَیْ بَعْدَ مَا جَاءَهُمُ الْحَق.

امام باقر (علیه السلام)- وَ ما تَفَرَّقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ؛ یعنی تکذیب‌کنندگان شیعه إِلَّا مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَیِّنَةُ؛ یعنی بعد از آنکه حق برای ایشان آمد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص298

 بحارالأنوار، ج23، ص369/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص800؛ «مکذبی» بدل «مکذبوا»

3

(بینه/ 4)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ ما تَفَرَّقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَیِّنَةُ قَالَ لَمَّا جَاءَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِالْقُرْآنِ خَالَفُوهُ وَ تَفَرَّقُوا بَعْدَهُ.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَمَا تَفَرَّقَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ إِلَّا مِن بَعْدِ مَا جَاءتْهُمُ الْبَیِّنَةُ؛ هنگامی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) قرآن را برایشان آورد، با ایشان مخالفت کردند و پس از ایشان، پراکنده شدند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص298

 القمی، ج2، ص432/ بحارالأنوار، ج9، ص253/ نورالثقلین/ البرهان

آیه وَ ما أُمِرُوا إِلاَّ لِيَعْبُدُوا اللهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفاءَ وَ يُقيمُوا الصَّلاةَ وَ يُؤْتُوا الزَّكاةَ وَ ذلِكَ دينُ الْقَيِّمَةِ [5]

و به آن‌ها دستوري داده نشده بود جز اينكه خدا را بپرستند و دين خود را براي او خالص كنند و به توحيد بازگردند،و نماز را برپا دارند و زكات را بپردازند؛ و اين است دين پايدار.

1

(بینه/ 5)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ ... وَ ما أُمِرُوا هَؤُلَاءِ الْأَصْنَافُ إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ وَ الْإِخْلَاصُ الْإِیمَانُ بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) وَ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) وَ قَوْلُهُ وَ یُقِیمُوا الصَّلاةَ وَ یُؤْتُوا الزَّکاةَ فَالصَّلَاهًُْ وَ الزَّکَاهًُْ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ ذلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ قَالَ هِیَ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها).

امام باقر (علیه السلام)- و به این گروه‌ها دستوری داده نشده بود. جز اینکه خدا را بپرستند و دین خود را برای او خالص کنند. اخلاص ایمان به خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله) و ائمّه (علیهم السلام) است. وَ یُقِیمُوا الصَّلاةَ وَ یُؤْتُوا الزَّکاةَ نماز و زکات امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است. وَ ذلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ اشاره به فاطمه (سلام الله علیها) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص300

 بحارالأنوار، ج23، ص369/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص800

2

(بینه/ 5)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- مَعْرِفَتِی بِالنُّورَانِیَّهًِْ مَعْرِفَهًُْ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ مَعْرِفَهًُْ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ مَعْرِفَتِی بِالنُّورَانِیَّهًِْ وَ هُوَ الدِّینُ الْخَالِصُ الَّذِی قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ ما أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفاءَ وَ یُقِیمُوا الصَّلاةَ وَ یُؤْتُوا الزَّکاةَ وَ ذلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ یَقُولُ مَا أُمِرُوا إِلَّا بِنُبُوَّهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ الدِّینُ الْحَنِیفِیَّهًُْ الْمُحَمَّدِیَّهًُْ السَّمْحَهًُْ وَ قَوْلُهُ یُقِیمُونَ الصَّلاهًَْ فَمَنْ أَقَامَ وَلَایَتِی فَقَدْ أَقَامَ الصَّلَاهًَْ ... مَنْ لَمْ یُقِرَّ بِوَلَایَتِی لَمْ یَنْفَعْهُ الْإِقْرَارُ بِنُبُوَّهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) إِلَّا أَنَّهُمَا مَقْرُونَانِ وَ ذَلِکَ أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) نَبِیٌّ مُرْسَلٌ وَ هُوَ إِمَامُ الْخَلْقِ وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) مِنْ بَعْدِهِ إِمَامُ الْخَلْقِ وَ وَصِیُّ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) کَمَا قَالَ لَهُ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَهًِْ هَارُونَ مِنْ مُوسَی إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِیَّ بَعْدِی وَ أَوَّلُنَا مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ أَوْسَطُنَا مُحَمَّدٌ وَ آخِرُنَا مُحَمَّدٌ فَمَنِ اسْتَکْمَلَ مَعْرِفَتِی فَهُوَ عَلَی الدِّینِ الْقَیِّمِ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ ذلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ.

امام علی (علیه السلام)- شناخت با نورانیّت، شناخت خدا است و شناخت خدا معرفت من است با نورانیّت. این است همان دین خالص که خداوند می‌فرماید: وَ ما أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفاءَ وَ یُقِیمُوا الصَّلاةَ وَ یُؤْتُوا الزَّکاةَ وَ ذلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ. می‌فرماید: به آن‌ها دستور داده نشده مگر اینکه به نبوّت حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) ایمان آورند که همان دین حنیف محمّدی ساده است. این قسمت آیه: وَ یُقِیمُوا الصَّلاةَ؛ هرکس اقامه ولایت مرا کرده باشد نماز را به‌پای داشته است... هر که اقرار به ولایت من نداشته باشد اقرار به نبوّت پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای او سودی نخواهد داشت این دو با هم قرین و همراهند. زیرا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نبیّ مرسل و امام مردم است. علی (علیه السلام) پس از او امام مردم و وصیّ محمّد (صلی الله علیه و آله) است چنانچه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: تو نسبت به من مانند هارون نسبت به موسی هستی جز اینکه بعد از من هیچ پیامبری نیست. اوّل ما محمّد (صلی الله علیه و آله) و وسط ما محمّد (علیه السلام) و آخر ما محمّد (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نام دارد هرکس معرفت مرا کامل داشته باشد او بر دین قیّم و استوار است چنانچه در این آیه می‌فرماید: ذلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص300

 بحارالأنوار، ج26، ص1

3

(بینه/ 5)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- حُنَفاءَ قَالَ طَاهِرِینَ.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- حُنَفَاء؛ [یعنی] پاکان.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص300

 القمی، ج2، ص432

4

(بینه/ 5)

الصّادق (علیه السلام)- وَ ذلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ قَالَ إِنَّمَا هُوَ وَ ذَلِکَ دِینُ الْقَائِم (عجل الله تعالی فرجه الشریف).

امام صادق (علیه السلام)- وَذَلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ؛ آن همان دین حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص300

 بحارالأنوار، ج23، ص370/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص801/ البرهان

5

(بینه/ 5)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- ذلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ أَیْ دِیٌن قَیِّم.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ ذلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ؛ یعنی دینی پایدار.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص300

 القمی، ج2، ص432

آیه إِنَّ الَّذينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ وَ الْمُشْرِكينَ في نارِ جَهَنَّمَ خالِدينَ فيها أُولئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ [6]

كافران از اهل كتاب و مشركان در آتش دوزخند، جاودانه در آن مي مانند؛ آنها بدترين خلق [خدا] هستند.

1

(بینه/ 6)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- دَخَلَ عَلِیٌّ (علیه السلام) عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ فِی بَیْتِ أُمِّ سَلَمَهًَْ فَلَمَّا رَآهُ قَالَ کَیْفَ أَنْتَ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) إِذَا جُمِعَتِ الْأُمَمُ وَ وُضِعَتِ الْمَوَازِینُ وَ بَرَزَ لِعَرْضِ خَلْقِهِ وَ دُعِیَ النَّاسُ إِلَی مَا لَا بُدَّ مِنْهُ قَالَ فَدَمَعَتْ عَیْنُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا یُبْکِیکَ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) تُدْعَی وَ اللَّهِ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ غُرّاً مُحَجَّلِینَ رِوَاءً مَرْوِیِّینَ مُبْیَاضَّهًًْ وُجُوهُهُمْ وَ یُدْعَی بِعَدُوِّکَ مُسْوَادَّهًًْ وُجُوهُهُمْ أَشْقِیَاءَ مُعَذَّبِینَ أَ مَا سَمِعْتَ إِلَی قَوْلِ اللَّهِ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ وَ الَّذِینَ کَفَرُوا بِآیَاتِنَا أُولئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّةِ عَدُوُّکَ یَا عَلِیُّ (علیه السلام).

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امیرالمؤمنین (علیه السلام) بر حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) وارد شد و آن جناب در خانه‌ی امّ‌سلمه بود. وقتی علی (علیه السلام) را دید. فرمود: «تو ای علی چگونه‌ای وقتی امّت‌ها جمع می‌شوند و موازین وضع می‌شود و امر خدا برای تعرّض بر خلقش آشکار می‌شود و مردم به آنچه از آن گریزی نیست دعوت می‌شوند؛ پس اشک امیرمؤمنان (علیه السلام) جاری شد؛ پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای علی! چه چیز تو را می‌گریاند؟ به خدا قسم تو و شیعیانت درحالی‌که پیشانیتان منوّر و دست و پایتان سفید است خوانده می‌شوید، درحالتی‌که سیراب هستید و خوش منظر و چهره‌هایتان سفید است و دشمن تو با چهره‌هایی سیاه و در حالت شقاوت و معذّب را خوانده می‌شوند. آیا سخن خودا را نشنیده‌ای؟ که فرمود: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ؛ منظور تو و شیعیان توست و کسانی که به آیات ما کافر شدند، آنان بدترین مردم هستند. أُولئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّةِ یا علی! اینان دشمنان تو هستند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص300

 بحارالأنوار، ج7، ص182/ بحارالأنوار، ج65، ص70

2

(بینه/ 6)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ جَابِرِ‌بْنِ‌عَبْدِ‌اللَّهِ (رحمة الله علیه) قَال قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی مَرَضِهِ الَّذِی قُبِضَ فِیهِ لِفَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) یَا بُنَیَّهًُْ بِأَبِی أَنْتِ وَ أُمِّی أَرْسِلِی إِلَی بَعْلِکِ فَادْعِیهِ لِی فَقَالَتْ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) لِلْحَسَنِ (علیه السلام) انْطَلِقْ إِلَی أَبِیکَ فَقُلْ لَهُ إِنَّ جَدِّی یَدْعُوکَ فَانْطَلَقَ إِلَیْهِ الْحَسَنُ فَدَعَاهُ فَأَقْبَلَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) حَتَّی دَخَلَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ... یَا عَلِیُّ (علیه السلام) ادْنُ مِنِّی فَدَنَا مِنْهُ فَقَالَ أَدْخِلْ أُذُنَکَ فِی فَمِی فَفَعَلَ فَقَالَ یَا أَخِی أَ لَمْ تَسْمَعْ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ فِی کِتَابِهِ.. إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ وَ الْمُشْرِکِینَ فِی نارِ جَهَنَّمَ خالِدِینَ فِیها أُولئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّةِ قَالَ بَلَی یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ هُمْ أَعْدَاؤُکَ وَ شِیعَتُهُمْ یَجِیئُونَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ مُسْوَدَّهًًْ وُجُوهُهُمْ ظِمَاءً مُظْمَئِینَ أَشْقِیَاءَ مُعَذَّبِینَ کُفَّاراً مُنَافِقِینِ ذَاکَ لَکَ وَ لِشِیعَتِکَ وَ هَذَا لِعَدُوِّکَ وَ شِیعَتِهِمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- جابربن‌عبدالله انصاری (رحمة الله علیه) گوید: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در آن بیماری که از دنیا رفت به فاطمه (سلام الله علیها) فرمود: «دخترم، پدر و مادرم فدایت! دنبال شوهرت بفرست تا بیاید». حضرت فاطمه (سلام الله علیها) به امام حسن (علیه السلام) فرمود: «برو دنبال پدرت بگو: جدّم شما را می‌خواهد». امام حسن (علیه السلام) مأموریّت را انجام داد. امیرالمؤمنین (علیه السلام) خدمت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) رسید... پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «علی جان! نزدیک بیا» آن جناب نزدیک شد فرمود: «گوش خود را نزدیک دهانم بیاور» این کار را کرد. فرمود: «برادرم! نشنیده‌ای این فرموده‌ی خدا را ... إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ»؟ عرض کرد: «آری»! فرمود: «آن‌ها تو و شیعیانت هستید؛ و با چهره‌ای درخشان سیر و سیراب می‌آیید. این آیه را نشنیده‌ای: إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ وَ الْمُشْرِکِینَ فِی نارِ جَهَنَّمَ خالِدِینَ فِیها أُولئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّةِ»؟ گفت: «چرا، ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)»! فرمود: «آن‌ها دشمنان تو و دشمنان شیعیانت هستند؛ که در روز قیامت کافر و منافق با چهره‌ای سیاه، گرسنه و تشنه بدبخت و معذّب می‌آیند، آن آیه اختصاص به تو و شیعیانت دارد و این آیه برای دشمن تو و شیعیانت هست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص302

 بحارالأنوار، ج24، ص263/ بحارالأنوار، ج65، ص54/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص802/ فرات الکوفی، ص585/ بحارالأنوار، ج22، ص458؛ «حسین» بدل «حسن»

3

(بینه/ 6)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ وَ الْمُشْرِکِینَ فِی نارِ جَهَنَّمَ قَالَ أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَیْهِمُ الْقُرْآنَ فَارْتَدُّوا وَ کَفَرُوا وَ عَصَوْا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أُولئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّة.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ وَ الْمُشْرِکِینَ فِی نارِ جَهَنَّمَ؛ خداوند قرآن را بر آن‌ها نازل کرد، مرتد شدند و کفر ورزیدند و با علی امیرالمؤمنین (علیه السلام) به مخالفت برخاستند أُولئِکَ هُمْ شَرُّ الْبَرِیَّة.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص302

 بحارالأنوار، ج9، ص253/ بحارالأنوار، ج23، ص369/ القمی، ج2، ص432

4

(بینه/ 6)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ یَعْقُوبَ‌بْنِ‌مِیثَمٍ أَنَّهُ وَجَدَ فِی کِتَابِ أَبِیه أَنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَقُولُ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَی عَلِیٍّ (علیه السلام) فَقَالَ نَعَمْ أَنْتَ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) وَ شِیعَتُکَ وَ مِیعَادُکَ وَ مِیعَادُهُمُ الْحَوْضُ غُرّاً مُحَجَّلِینَ مُکَحَّلِینَ مُتَوَّجِینَ قَالَ یَعْقُوبُ فَحَدَّثْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (علیه السلام) بِهَذَا فَقَالَ هَکَذَا هُوَ عِنْدَنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ (علیه السلام) ثُمَّ قَالَ وَ رَوَی مُحَمَّدُ‌بْنُ‌الْعَبَّاسِ فِی کِتَابِهِ نَحْوَ خَمْسَهًٍْ وَ عِشْرِینَ حَدِیثاً فِی تَفْسِیرِ هَذِهِ الْآیَهًِْ مِثْلُ مَا ذَکَرَهُ فِی هَذَا الْحَدِیثِ أَنَّ خَیْرَ الْبَرِیَّهًِْ هُوَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ شِیعَتُهُ وَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ هُمْ عَدُوُّهُ وَ شِیعَتُهُمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از یعقوب‌بن‌میثم نقل شده است که در کتاب پدرش یافته است: حضرت علی (علیه السلام) فرمود: از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمود: فرمایش خداوند عزّوجلّ: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ؛ سپس رو به من نمود و فرمود: «ای علی (علیه السلام)! مراد از ایشان، تو و شیعیانت هستید و وعده‌گاه تو و آن‌ها [در قیامت] کنار حوض کوثر خواهد بود درحالی‌که رو سفید و سیاه چشم هستید و تاجی بر سرهایتان خواهد بود». یعقوب‌بن‌میثم گفت: این حدیث را برای امام باقر (علیه السلام) بیان کردم؛ امام (علیه السلام) فرمود: «در کتاب علی (علیه السلام) (کتابی است که حضرت علی (علیه السلام) به املای پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مورد معارف دین و تفسیر قرآن نگاشته و در اختیار امامان (علیهم السلام) بوده است) این روایت، چنین به ما رسیده است». گوید: محمّدبن‌عباس [بن مروان‌بن‌ماهیار] در کتابش [معروف به تفسیر محمّدبن‌عباس] در تفسیر این آیه، حدود بیست‌وپنج روایت دیگر، مشابه این روایت آورده که در همه آن‌ها اشاره شده که امیرمؤمنان (علیه السلام) و شیعیانش بهترین آفریدگانند؛ و مراد از الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ دشمنان علی (علیه السلام) و پیروان آن‌هایند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص302

 بحارالأنوار، ج27، ص130

آیه إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّة [7]

[امّا] كساني كه ايمان آوردند واعمال صالح انجام دادند، بهترين خلق [خدا] هستند.

ِ ایشان بهترین خلق [خدا] هستند

1 -1

(بینه/ 7)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ یُرِیدُ خَیرَ الخَلقِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- أُوْلَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ؛ یعنی برترین آفریدگان.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص304

 البرهان/ القمی، ج2، ص432

1 -2

(بینه/ 7)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ یَعْقُوبَ‌بْنِ‌مِیثَمٍ التَّمَّارِ مَوْلَی عَلِیِّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فَقُلْتُ لَهُ إِنِّی وَجَدْتُ فِی کُتُبِ أَبِی أَنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) قَالَ لِأَبِی یَا مِیثَمُ أَحْبِبْ حَبِیبَ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ إِنْ کَانَ فَاسِقاً زَانِیاً وَ أَبْغِضْ مُبْغِضَ آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) وَ إِنَّ کَانَ صَوَّاماً قَوَّاماً فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ یَقُولُ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیَّ وَ قَالَ هُمْ وَ اللَّهِ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ وَ مِیعَادُکَ وَ مِیعَادُهُمُ الْحَوْضُ غَداً غُرّاً مُحَجَّلِینَ مُتَوَّجِینَ فَقَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) هَکَذَا هُوَ عِنْدَنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ (علیه السلام).

امام باقر (علیه السلام)- یعقوب‌بن‌میثم تمّار، غلام امام زین‌العابدین (علیه السلام) گفت: خدمت امام باقر (علیه السلام) رسیدم و گفتم: فدایت شوم ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! من در نوشته‌های پدرم میثم دیدم که علی (علیه السلام) به پدرم فرموده است: «دوست آل محمّد (علیهم السلام) را دوست بدار، گرچه فاسق و زناکار باشد و دشمن آل محمّد (علیهم السلام) را دشمن بدار، گرچه روزه‌گیر و شب‌زنده‌دار باشد. من از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) شنیدم که می¬فرمود: الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ در این موقع متوجّه من شد و فرمود: «به خدا قسم! این¬ها تویی و شیعیان تو ای علی! وعده‌گاه تو و آن‌ها فردا در کنار حوض است، درحالی‌که چهره‌ای درخشان و به تاج کرامت به سر دارید. امام باقر (علیه السلام) فرمود: «این مطلب عینا! در کتاب علی (علیه السلام) هست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص304

 وسایل الشیعهًْ، ج16، ص182/ نورالثقلین و البرهان؛ «عیانا» بدل «عندنا»/ بحارالأنوار، ج65، ص25 و الأمالی للطوسی، ج405؛ «مکتحلین» زیادهًْ و «عیانا» بدل «عندنا»/ بحارالأنوار، ج23، ص390/ بحارالأنوار، ج65، ص53

1 -3

(بینه/ 7)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ زَیْدِ‌بْنِ‌شَرَاحِیلَ الْأَنْصَارِیِّ کَاتِبِ عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ سَمِعْتُ عَلِیّاً (علیه السلام) یَقُولُ حَدَّثَنِی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَنَا مُسْنِدُهُ إِلَی صَدْرِی فَقَالَ أَیْ عَلِیُّ (علیه السلام) أَ لَمْ تَسْمَعْ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ وَ مَوْعِدِی وَ مَوْعِدُکُمُ الْحَوْضُ إِذَا جَثَتِ الْأُمَمُ لِلْحِسَابِ تُدْعَوْنَ غُرّاً مُحَجَّلِینَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- زیدبن‌شراحیل کاتب امام علی (علیه السلام) گوید: از حضرت علی (علیه السلام) شنیدم که فرمود: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درحالی‌که سر به سینه‌ی من گذاشته بود، فرمود: «ای علی! آیا نشنیداای که خداوند متعال فرمود: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ؟ ایشان، تو و شیعیانت هستید و وعده¬گاه من و شما در حوض کوثر است. در آن هنگام که امّت¬ها برای حساب به زانو افتند، شما روسفید و تابناک فراخوانده می¬شوید»».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص304

 بحارالأنوار، ج35، ص344/ روضهًْ الواعظین، ج1، ص105/ نورالثقلین؛ «اجتمعت» بدل «جثت»/ شواهدالتنزیل، ج2، ص463/ الصراطالمستقیم، ج2، ص69/ المناقب، ج3، ص68/ کشف الغمهًْ، ج1، ص301/ البرهان

1 -4

(بینه/ 7)

ابن عبّاس (رحمة الله علیه)- لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لِعَلِیٍّ (علیه السلام) وَ هُوَ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ تَأْتِی أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ رَاضِینَ مَرْضِیِّینَ وَ یَأْتِی أَعْدَاؤُکَ غِضَاباً مُقْمَحِینَ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَنْ عَدُوِّی قَالَ مَنْ تَبَرَّأَ مِنْکَ وَ لَعَنَکَ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَنْ قَالَ رَحِمَ اللَّهُ عَلِیّاً یَرْحَمُهُ اللَّهُ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ؛ پیامبر (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السلام) فرمود: آن تو و شیعیان تو هستند، تو و شیعیانت در روز قیامت راضی و خوشحال می‌آیید و دشمن تو خشمناک و سرافکنده می‌آید. علی (علیه السلام) گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! دشمن من کیست»؟ فرمود: «کسی که از تو بیزاری می‌کند و تو را لعنت می‌کند». سپس پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «هرکس بگوید که خدا علی (علیه السلام) را رحمت کند، خدا او را رحمت می‌کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص304

 بحارالأنوار، ج35، ص346/ فرات الکوفی، ص583/ شواهدالتنزیل، ج2، ص465/ شواهدالتنزیل، ج2، ص460/ بحارالأنوار، ج35، ص346/ بناءالمقالهًْ الفاطمیهًْ، ص147/ مشکاهًْ الأنوار، ص91

1 -5

(بینه/ 7)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ عَامِرِ‌بْنِ‌وَاثِلَهًَْ قَال: ... فَقَامَ اِلَیهِ ابنِ‌الکَوَّاء فَقَالَ یَا أَمِیرَ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ فَسَکَتَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فَأَعَادَهَا عَلَیْهِ ابْنُ الْکَوَّاءِ فَسَکَتَ فَأَعَادَهَا الثَّالِثَهًَْ فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ رَفَعَ صَوْتَهُ وَیْحَکَ یَا ابْنَ الْکَوَّاءِ أُولَئِکَ نَحْنُ وَ أَتْبَاعُنَا یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ غُرّاً مُحَجَّلِینَ رِوَاءً مَرْوِیِّینَ یُعْرَفُونَ بِسِیمَاهُم.

امام علی (علیه السلام)- عامربن‌واصله گوید: ابن‌کوّاء گفت: «یا أمیرالمؤمنین (علیه السلام)! مرا از قول خدای عزّوجل: إِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أُوْلَئکَ هُمْ خَیرُْ الْبرَِیَّة خبر ده». پس امیرالمؤمنین (علیه السلام) سکوت کرد. و چون ابن الکوّاء سؤال خود را تکرار نمود، باز هم آن حضرت سکوت کرد و چون بار سوّم سؤال را تکرار نمود، علی (علیه السلام) درحالی‌که با صدای بلند سخن می¬گفت فرمود: «وای بر تو ای ابن الکوّاء! اینان ما و یاران ما در روز قیامت هستند، رو سفید و غرقه در نور، شاداب و خوش منظر و خوش دیدار که با چهره¬هایشان شناخته می¬شوند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص304

 بحارالأنوار، ج36، ص190/ سعدالسعود، ص108

1 -6

(بینه/ 7)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- عَنِ ابْنِ‌عَبَّاسٍ فِی قَوْلِهِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ قَالَ نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ شِیعَتِهِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ؛ درباره‌ی علی (علیه السلام) و شیعیان او نازل شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص306

 بحارالأنوار، ج35، ص344/ بحارالأنوار، ج35، ص349/ فرات الکوفی، ص584؛ «بتفاوت»/ بحارالأنوار، ج38، ص14؛ «بتفاوت»/ شواهدالتنزیل، ج2، ص473؛ «اهل بیته» بدل «شیعته»/ الصراطالمستقیم، ج2، ص68/ الطرایف، ج1، ص87/ المناقب، ج3، ص68/ البرهان

1 -7

(بینه/ 7)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ جَابِِرٍ الْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ قَالَ: هُمْ عَلِیٌ (علیه السلام) وَ شِیعَتُهُ.

امام باقر (علیه السلام)- إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ؛ آنان علی (علیه السلام) و شیعیان او هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص306

 شواهدالتنزیل، ج2، ص466

1 -8

(بینه/ 7)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنَ الْخَیْرِ لَعَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) مَا لَمْ یُقَلْ لِأَحَدٍ قَالَ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ فَعَلِیٌّ (علیه السلام) وَ اللَّهِ خَیْرُ الْبَرِیَّهًِْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوالقاسم علوی با سند خود از امام باقر (علیه السلام) روایت کرده است که گفت: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: خداوند آنقدر خیر برای علی‌بن‌ابی‌طالب امیرالمؤمنین (علیه السلام) در نظر گرفته است که برای احدی غیر از او در نظر نگرفته است. وی در ادامه فرمود آیه: إِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أُوْلَئکَ هُمْ خَیرُْ الْبرَِیَّه؛ درباره‌ی علی (علیه السلام) نازل گشته و به خدا سوگند که علی (علیه السلام) بهترین مردم است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص306

 بحارالأنوار، ج35، ص345/ فرات الکوفی، ص583

1 -9

(بینه/ 7)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی السَّمَاءِ وَ انْتَهَیْتُ إِلَی سِدْرَهًِْ الْمُنْتَهَی شَمِمْتُ وَ هَبَّتْ مِنْهَا رِیحُ نَبِقِهَا فَقُلْتُ لِجَبْرَئِیلَ (علیه السلام) مَا هَذَا فَقَالَ هَذِهِ سِدْرَهًُْ الْمُنْتَهَی اشْتَاقَتْ إِلَی ابْنِ عَمِّکَ حِینَ نَظَرَتْ إِلَیْکَ فَسَمِعْتُ مُنَادِیاً یُنَادِی مِنْ عِنْدِ رَبِّی مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) خَیْرُ الْأَنْبِیَاءِ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) خَیْرُ الْأَوْلِیَاءِ عَلَیْهِمُ الصَّلَاهًُْ وَ السَّلَامُ وَ أَهْلُ وَلَایَتِهِ خَیْرُ الْبَرِیَّهًْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: وقتی مرا به معراج بردند و به سدرۀ المنتهی رسیدم، بویی خوش به مشامم رسید و بوی عنّابِ آن پراکنده شد، پس به جبرئیل گفتم: «این چیست»؟ گفت: «این سدرۀ المنتهی است که با دیدنتان مشتاق دیدن پسرعمویتان شده است»؛ پس صدای یک منادی را شنیدم که از نزد پروردگارم به گوش می¬رسید و می-گفت: «محمّد افضل انبیا و مرسلین است و أمیرالمؤمنین علی‌بن‌أبی‌طالب (علیه السلام) افضل اولیا است و پیروان ولایت او بهترین مردم¬اند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص306

 بحارالأنوار، ج36، ص146

1 -10

(بینه/ 7)

الباقر (علیه السلام)- عَن جَابِر (رحمة الله علیه) عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ قَالَ هُمْ شِیعَتُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ.

امام باقر (علیه السلام)- جابر (رحمة الله علیه) از حضرت باقر (علیه السلام) در تفسیر آیه‌ی شریفه‌ی: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ نقل کرده است که فرمود: «آنان شیعه‌ی ما خاندانند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص306

 بحارالأنوار، ج65، ص30/ المحاسن، ج1، ص171/ نورالثقلین

1 -11

(بینه/ 7)

الباقر (علیه السلام)- فِی رِوَایَهًِْ أَبِی الْجَارُود عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ ... إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ قَالَ نَزَلَتْ فِی آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام).

امام باقر (علیه السلام)- إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ درباره‌ی آل محمّد (علیهم السلام) نازل شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص306

 بحارالأنوار، ج23، ص369/ بحارالأنوار، ج9، ص253/ القمی، ج2، ص432

1 -12

(بینه/ 7)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَبُو بَکْرٍ الْهُذَلِیُّ عَنِ الشَّعْبِیِ ... إِذْ أَقْبَلَ عَلِیٌّ (علیه السلام) فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَاطِمَهًُْ تَدْعُوکَ قَالَ نَعَمْ فَقَالَ الرَّجُلُ مَنْ هَذَا یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ هَذَا مِنَ الَّذِینَ یَقُولُ اللَّهُ فِیهِمْ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از شعبی نقل شده است: ...در این هنگام علی (علیه السلام) آمده و عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، فاطمه (علیه السلام) شما را دعوت کرده است». فرمود: «باشد»؛ آن مرد عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! این مرد کیست»؟ فرمود: «این مرد از جمله کسانی است که خداوند درباره‌ی ایشان فرموده است: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص306

 بحارالأنوار، ج38، ص8/ الصراطالمستقیم، ج2، ص69/ البرهان؛ «بتفاوت»/ المناقب، ج3، ص68

1 -13

(بینه/ 7)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ طَاهِرٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) فَأَقْبَلَ جَعْفَرٌ (علیه السلام) فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام) هَذَا خَیْرُ الْبَرِیَّهًِْ أَوْ أَخْیَرُ.

امام باقر (علیه السلام)- طاهر گوید: در خدمت امام باقر (علیه السلام) بودم که پسرش جعفربن‌محمّد (علیه السلام) وارد شد. امام باقر (علیه السلام) فرمود: «این است بهترین خاکیان».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص306

 الکافی، ج1، ص306/ نورالثقلین

1 -14

(بینه/ 7)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ مُعَاوِیَهًَْ‌بْنِ‌عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌أَبِی رَافِعٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ أَبِی رَافِع أَنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) قَالَ لِأَهْلِ الشُّورَی أُنْشِدُکُمُ اللَّهَ هَلْ تَعْلَمُونَ یَوْمَ أَتَیْتُکُمْ وَ أَنْتُمْ جُلُوسٌ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ هَذَا أَخِی قَدْ أَتَاکُمْ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَیَّ ثُمَّ إِلَی الْکَعْبَهًِْ وَ قَالَ وَ رَبِّ الْکَعْبَهًِْ الْمَبْنِیَّهًِْ إِنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) وَ شِیعَتَهُ هُمُ الْفَائِزُونَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ ثُمَّ أَقْبَلَ نَحْوَکُمْ وَ قَالَ أَمَا إِنَّهُ أَوَّلُکُمْ إِیمَاناً وَ أَقْوَلُکُمْ بِأَمْرِ اللَّهِ وَ أَوْفَاکُمْ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ أَقْضَاکُمْ بِحُکْمِ اللَّهِ وَ أَعْدَلُکُمْ فِی الرَّعِیَّهًِْ وَ أَقْسَمُکُمْ بِالسَّوِیَّهًِْ وَ أَعْظَمُکُمْ عِنْدَ اللَّهِ مَزِیَّهًًْ فَأَنْزَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ فَکَبَّرَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) وَ کَبَّرْتُمْ وَ هَنَّأْتُمُونِی بِأَجْمَعِکُمْ فَهَلْ تَعْلَمُونَ أَنَّ ذَلِکَ کَذَلِکَ قَالُوا اللَّهُمَّ نَعَمْ.

امام علی (علیه السلام)- علی (علیه السلام) به اهل شورای خلافت فرمودند: «شما را به خداوند سوگند می‌دهم آیا به یاد دارید هنگامی که نزد شما آمدم و با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نشسته بودید رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «این برادر من است که نزد شما می‌آید». در اینجا متوجّه من شد و بعد به‌طرف کعبه روی آورد و فرمود: «سوگند به خدایی که این کعبه را ساخت که علی (علیه السلام) و شیعیان او رستگار می‌باشند، و بعد متوجّه شما شدند و فرمودند: او نخستین کسی از میان شما است که ایمان آورد و از شما بیشتر در انجام اوامر خداوند سخن گفته. بیش از همه شما به عهد خدا وفا کرده، و در داوری‌ها از همه شما داناتر است، و بیش از شما در میان رعیّت به عدالت رفتار می‌کند، و مزایا و حقوق را مساوی و برابر تقسیم می‌نماید و بیش از همه شما در نزد خداوند مقام و منزلت دارد». در این هنگام خداوند متعال این آیه را نازل فرمود: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ در اینجا رسول (صلی الله علیه و آله) تکبیر گفت و شما هم تکبیر گفتید و بعد همه شما اظهار شادمانی نمودید و تبریک گفتید، آیا شما این جریان را باور دارید»؟ گفتند: «آری».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص306

 بحارالأنوار، ج65، ص55/ بحارالأنوار، ج35، ص346

1 -15

(بینه/ 7)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ جَابِرِ‌بْنِ‌عَبْدِ‌اللَّهِ الْأَنْصَارِیِّ (رحمة الله علیه) قَال کُنَّا جُلُوساً عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِذْ أَقْبَلَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) قَالَ قَدْ أَتَاکُمْ أَخِی ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَی الْکَعْبَهًِْ فَقَالَ وَ رَبِّ هَذَا الْبَیْتِ إِنَّ هَذَا وَ شِیعَتَهُ هُمُ الْفَائِزُونَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَیْنَا بِوَجْهِهِ فَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ إِنَّهُ أَوَّلُکُمْ إِیمَاناً بِاللَّهِ وَ أَقْوَمُکُمْ لِأَمْرِ اللَّهِ وَ أَوْفَاکُمْ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ أَقْضَاکُمْ بِحُکْمِ اللَّهِ وَ أَقْسَمُکُم بِالسَّوِیَّهًِْ وَ أَعْدَلُکُمْ فِی الرَّعِیَّهًِْ وَ أَعْظَمُکُمْ عِنْدَ اللَّهِ مَزِیَّهًًْ قَالَ جَابِرٌ (رحمة الله علیه) فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی هَذِهِ الْآیَهًَْ إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ قَالَ جَابِرٌ (رحمة الله علیه) فَکَانَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) إِذَا أَقْبَلَ قَالَ أَصْحَابُهُ قَدْ أَتَاکُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّهًِْ بَعْدَ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله).

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- جابر (رحمة الله علیه) گوید: نزد پیامبر خدا نشسته بودیم که علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) آمد، پیامبر (صلی الله علیه و آله) به او نگاه کرد و گفت: برادرم نزد شما آمد، سپس به سوی کعبه توجه نمود و گفت: «سوگند به پروردگار! این بنا که او و شیعیانش همان نجات یابندگان در روز قیامت هستند». سپس روی به سوی ما کرد و گفت: «آگاه باشید که به خدا سوگند! نخستین شما از نظر ایمان به خدا و پایدارترین شما در کار خدا و وفادارترین شما به عهد خدا و داورترین شما به حکم خدا و تقسیم‌کننده‌ترین شما به مساوات و عادل‌ترین شما در رعیت و بزرگترین شما نزد خدا از نظر مزیّت، اوست. جابر (رحمة الله علیه) گفت: پس خداوند نازل کرد: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ هر وقت که علی (علیه السلام) می‌آمد اصحاب محمّد (صلی الله علیه و آله) می‌گفتند: «بهترین مردم پس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پیش شما آمده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص308

 بحارالأنوار، ص345، ص35/ بحارالأنوار، ج38، ص5؛ «بتفاوت»/ بحارالأنوار، ج65، ص133/ بشارهًْ المصطفی، ص91؛ «بتفاوت لفظی»/ کشف الغمهًْ، ج1، ص152/ البرهان/ نورالثقلین

1 -16

(بینه/ 7)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَا مِنْ هُدْهُدٍ إِلَّا وَ فِی جَنَاحِهِ مَکْتُوبٌ بِالسُّرْیَانِیَّهًِْ آلُ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) خَیْرُ الْبَرِیَّهًِْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در بال هر هدهد که خدای عزّ‌وجلّ آفریده به سریانی نوشته شده است: آل محمّد (علیهم السلام) بهترین خلق خدا می‌باشند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص308

 الأمالی للطوسی، ص350/ نورالثقلین

1 -17

(بینه/ 7)

الباقر (علیه السلام)- عَن جَابِر (رحمة الله علیه) عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ ... إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ قَالَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ بِأُولِی الْأَمْرِ وَ أَطَاعُوهُمْ بِمَا أَمَرُوهُمْ بِهِ فَذَلِکَ هُوَ الْإِیمَانُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِح.

امام باقر (علیه السلام)- جابر (رحمة الله علیه) از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی آیه: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ نقل کرده است که فرمود: «کسانی که ایمان به خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله) و اولی الأمر (علیهم السلام) آورده‌اند و اطاعت از دستور ایشان می‌کنند. این است ایمان و عمل صالح».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص308

 بحارالأنوار، ج23، ص369

1 -18

(بینه/ 7)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- الإِمَامُ کَلِمَهًُْ اللَّهِ وَ حُجَّهًُْ اللَّهِ وَ وَجْهُ اللَّه ... وَ خَزَنَهًُْ الْوَحْیِ وَ حَفَظَتُهُ وَ آیَهًُْ الذِّکْرِ وَ تَرَاجِمَتُهُ وَ مَعْدِنُ التَّنْزِیلِ وَ نِهَایَتُهُ فَهُمُ الْکَوَاکِبُ الْعُلْوِیَّهًُْ وَ الْأَنْوَارُ الْعَلَوِیَّهًُْ الْمُشْرِقَهًُْ مِنْ شَمْسِ الْعِصْمَهًِْ الْفَاطِمِیَّهًِْ فِی سَمَاءِ الْعَظَمَهًِْ الْمُحَمَّدِیَّهًِْ وَ الْأَغْصَانُ النَّبَوِیَّهًُْ النَّابِتَهًُْ فِی دَوْحَهًِْ الْأَحْمَدِیَّهًِْ وَ الْأَسْرَارُ الْإِلَهِیَّهًُْ الْمُودَعَهًُْ فِی الْهَیَاکِلِ الْبَشَرِیَّهًِْ وَ الذُّرِّیَّهًُْ الزَّکِیَّهًُْ وَ الْعِتْرَهًُْ الْهَاشِمِیَّهًُْ الْهَادِیَهًُْ الْمَهْدِیَّهًُْ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ فَهُمُ الْأَئِمَّهًُْ الطَّاهِرُونَ وَ الْعِتْرَهًُْ الْمَعْصُومُونَ.

امام علی (علیه السلام)- امام کلمهًْ‌اللَّه و حجت اللَّه و وجه اللَّه... گنجینه وحی و نگهبان آن و آیه ذکر و ترجمه آن و معدن تنزیل و نهایت آن هستند. آن‌ها ستارگان آسمانی و انوار علوی هستند که از خورشید عصمت فاطمه (سلام الله علیها) می‌درخشند در آسمان عظمت محمّد (صلی الله علیه و آله) و شاخسار نبوی و درخت احمدی و اسرار الهی که در پیکر بشری بودیعت قرار گرفته‌اند و ذریّه‌ی پاک و عترت هاشمی که هادی و مهدی هستند آن‌ها بهترین افراد بشرند. آن‌ها ائمّه پاک و عترت معصوم هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص308

 بحارالأنوار، ج25، ص174

1 -19

(بینه/ 7)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِنَ أَوَّلَ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ دُخُولًا إِلَیْهَا عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی طَالِبٍ فَقَالَ ... بَلَی یَا أَبَا دُجَانَهًَْ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ لِلَّهِ لِوَاءَ مِنْ نُورٍ وَ عَمُوداً مِنْ نُورٍ ... مَکْتُوبٌ عَلَی ذَلِکَ اللِّوَاءِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ خَیْرُ الْبَرِیَّهًِْ آلُ مُحَمَّدٍ صَاحِبُ اللِّوَاءِ عَلِیٌّ وَ هُوَ إِمَامُ الْقَوْم.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- به‌درستی‌که نخستین فردی که در بهشت گام می‌نهد، علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است! ای ابودجانه انصاری، امّا آیا نمی‌دانی که خداوند دارای پرچمی از نور است که عمود آن از یاقوت است و بر آن نور نوشته شده: لا اله الّا اللَّه، محمّد رسول اللَّه، آل محمّد خیر البریّة و حامل آن پرچم پیش از همه مردم وارد صحرای قیامت می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص310

 تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص609

1 -20

(بینه/ 7)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَا أَفْضَلُ مِنْ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ وَ مِنْ جَمِیعِ الْمَلَائِکَهًِْ الْمُقَرَّبِینَ وَ أَنَا خَیْرُ الْبَرِیَّهًِْ وَ سَیِّدُ وُلْدِ آدَم.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- من بهتر از جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و از تمام ملائکه مقرّب و من بهترین مردم و برترین فرزند آدمم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص310

 بحارالأنوار، ج26، ص348/ نورالثقلین

آیه جَزاؤُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدينَ فيها أَبَداً رَضِيَ اللهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذلِكَ لِمَنْ خَشِيَ رَبَّهُ [8]

پاداش آن‌ها نزد پروردگارشان باغ‌هاي جاويدان بهشتي است كه نهرها از پاي درختانش جاري است; هميشه در آن مي مانند; [هم] خدا از آنها خشنود است و [هم] آنها از او; و اين [مقام والا] براي كسي است كه از [مخالفت] پروردگارش بترسد.

پاداش آنها نزد پروردگارشان باغهای جاویدان بهشتی است که نهرها از پای درختانش جاری است؛ همیشه در آن می مانند

1 -1

(بینه/ 8)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی حَمْزَهًَْ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ إِذَا قَالَ الْمُؤْمِنُ لِأَخِیهِ أُفٍّ خَرَجَ مِنْ وَلَایَتِه ... أَنْتُمْ أَهْلُ الرِّضَا عَنِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ بِرِضَاهُ عَنْکُمْ وَ الْمَلَائِکَهًُْ إِخْوَانُکُمْ فِی الْخَیْرِ فَإِذَا جُهِدْتُمُ ادْعُوا وَ إِذَا غَفَلْتُمُ اجْهَدُوا وَ أَنْتُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّهًِْ دِیَارُکُمْ لَکُمْ جَنَّهًٌْ وَ قُبُورُکُمْ لَکُمْ جَنَّهًٌْ لِلْجَنَّهًِْ خُلِقْتُمْ وَ فِی الْجَنَّهًِْ نَعِیمُکُمْ وَ إِلَی الْجَنَّهًِْ تَصِیرُونَ.

امام صادق (علیه السلام)- ابوحمز گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که می‌فرمود: «زمانی که مؤمن به برادرش گوید: اف بر او از ولایت خارج شد... شما از خداوند به خاطر خشنودی او از شما، خشنود هستید. و ملائکه برادران شما در خیر هستند. هنگامی که تلاش کردید، فراخوانید و هنگامی که غافل شدید تلاش کنید. شما بهترین مخلوقات خداوند متعال هستید. جایگاه شما بهشت است و قبور شما برایتان بهشت است. برای بهشت خلق شدید. در بهشت نعمت داده می‌شوید. و به بهشت باز می‌گردید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص310

 الکافی، ج8، ص366/ نورالثقلین

[هم] خدا از آن‌ها خشنود است و [هم] آن‌ها از او

2 -1

(بینه/ 8)

الصّادق (علیه السلام)- اللَّهُ رَاضٍ عَنِ الْمُؤْمِنِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ وَ الْمُؤْمِنُ وَ إِنْ کَانَ رَاضِیاً عَنِ اللَّهِ فَإِنَّ فِی قَلْبِهِ مَا فِیهِ لِمَا یَرَی فِی هَذِهِ الدُّنْیَا مِنَ التَّمْحِیصِ فَإِذَا عَایَنَ الثَّوَابَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ رَضِیَ عَنِ اللَّهِ الْحَقِّ حَقَّ الرِّضَا وَ هُوَ قَوْلُهُ وَ رَضُوا عَنْهُ.

امام صادق (علیه السلام)- خداوند در دنیا و آخرت از مؤمن خشنود است و اگر مؤمن از خداوند خشنود باشد، در دلش به خاطر پیرایشی که در این دنیا دیده، آن چه باشد که [از شکوه، تنه] در آن است و چون روز قیامت به پاداش خود بنگرد، از خداوندِ حق، آن چنان که حقّ خشنودی اوست، خشنود شود و این کلام خداوند متعال است که فرمود: وَرَضُوا عَنْهُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص310

 بحارالأنوار، ج23، ص369/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص800

2 -2

(بینه/ 8)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- رَضِیَ اللهُ عَنْهُمْ یُرِیدُ رِضَی أَعْمَالِهِمْ وَ رَضُوا عَنْهُ رَضُوا بِثَوَابِ اللَّهِ.

علی‌بنابراهیم (رحمة الله علیه)- رَّضِیَ اللهُ عَنْهُمْ؛ یعنی از کردارشان خشنود است وَرَضُوا عَنْهُ؛ از پاداش خداوند خشنودند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص310

 القمی، ج2، ص432/ نورالثقلین

2 -3

(بینه/ 8)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- رَضِیَ اللهُ عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ أَهْلِ وَلَایَتِهِ هُمُ الْمَخْصُوصُونَ بِرَحْمَهًِْ اللَّهِ الْمُلَبَّسُونَ نُورَ اللَّهِ الْمُقَرَّبُونَ إِلَی اللَّهِ طُوبَی لَهُمْ ثُمَّ طُوبَی یَغْبِطُهُمُ الْخَلَائِقُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ بِمَنْزِلَتِهِمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خداوند از علی (علیه السلام) و پیروان ولایت او راضی و خوشنود باد که که آن¬ها مختص به رحمت خداوند و پوشیده از نور خدایند و مقرّبان درگاه حق؛ خوشا به حالشان و باز هم خوشا به حالشان، خلایق در روز قیامت به خاطر منزلتی که نزد پروردگارشان دارند، به ایشان غبطه می¬خورند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص310

 بحارالأنوار، ج36، ص146/ فرات الکوفی، ص586

و این [مقام والا] برای کسی است که از [مخالفت] پروردگارش بترسد

3 -1

(بینه/ 8)

الصّادق (علیه السلام)- وَ قَوْلُهُ ذلِکَ لِمَنْ خَشِیَ رَبَّهُ أَیْ أَطَاعَ رَبَّه.

امام صادق (علیه السلام)- ذَلِکَ لِمَنْ خَشِیَ رَبَّهُ؛ یعنی از پروردگارش فرمان برد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص312

 بحارالأنوار، ج23، ص369/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص800

3 -2

(بینه/ 8)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌مَسْعُودٍ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ قَال عَلَیْکَ بِخَشْیَهًِْ اللَّهِ وَ أَدَاءِ الْفَرَائِضِ فَإِنَّهُ یَقُولُ هُوَ أَهْلُ التَّقْوی وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَهًِْ وَ یَقُولُ رَضِیَ اللهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذلِکَ لِمَنْ خَشِیَ رَبَّهُ لَی أَنْ قَالَ یَا ابْنَ مَسْعُودٍ اخْشَ اللَّهَ تَعَالَی بِالْغَیْبِ کَأَنَّکَ تَرَاهُ فَإِنْ لَمْ تَکُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ یَرَاکَ یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَی مَنْ خَشِیَ الرَّحْمنَ بِالْغَیْبِ وَ جاءَ بِقَلْبٍ مُنِیبٍ ادْخُلُوها بِسَلامٍ ذلِکَ یَوْمُ الْخُلُودِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- عبدالله‌بن‌مسعود از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نقل کرده است: ...بر تو باد ترس از خدا و ادای واجبات که خداوند می‌فرماید: هُوَ أَهْلُ التَّقْوی وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ؛ او اهل تقوا و اهل آمرزش است. (مدّثّر/56). و می‌فرماید: رَضِیَ اللهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذلِکَ لِمَنْ خَشِیَ رَبَّهُ، ... ای پسر مسعود! در نهان از خدا بترس، چنانکه گویی او را می‌بینی که اگر تو او را نمی‌بینی او که تو را می‌بیند که می‌فرماید: آن کس که از خداوند رحمان در نهان بترسد و با قلبی پرانابه در محضر او حاضر شود! [به آنان گفته می‌شود:] به سلامت وارد بهشت شوید، امروز روز جاودانگی است! (ق/34-33)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص312

 بحارالأنوار، ج74، ص101/ مکارم الأخلاق، ص451/ مستدرک الوسایل، ج11، ص230

3 -3

(بینه/ 8)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- ذلِکَ لِمَنْ خَشِیَ رَبَّهُ یُرِیدُ مَنْ خَافَ رَبَّهُ وَ تَنَاهَی عَنْ مَعَاصِی اللَّهِ تَعَالَی.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- ذَلِکَ لِمَنْ خَشِیَ رَبَّهُ یعنی کسی که از پروردگارش می‌ترسد و از معاصی خداوند نهی می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص312

 القمی، ج2، ص432/ نورالثقلین

 

مطالب مرتبط