تفسیر روایی سوره فلق

تفسیر روایی سوره فلق

سبب نزول

1

(فلق/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ‌بَکْرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: کَانَ سَبَبُ نُزُولِ الْمُعَوِّذَتَیْنِ أَنَّهُ وُعِکَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَنَزَلَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) بِهَاتَیْنِ السُّورَتَیْنِ فَعَوَّذَهُ بِهِم.

امام صادق (علیه السلام) - سبب نزول معوّذتان چنین بود که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بیمار شد، آنگاه جبرئیل این دو سوره را بر ایشان نازل کرد و با آن دو ایشان را تعویذ نمود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص494

بحارالأنوار، ج89، ص363/ نورالثقلین/ البرهان

2

(فلق/ مقدمه)

الباقر (علیه السلام) - عَنِ الْفُضَیْلِ‌بْنِ‌یَسَارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (علیه السلام) یَقُولُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) اشْتَکَی شَکْوَی شَدِیداً وَ وَجِعَ وَجَعاً شَدِیداً فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ وَ مِیکَائِیلُ (فَقَعَدَ جَبْرَئِیلُ عِنْدَ رَأْسِهِ وَ مِیکَائِیلُ عِنْدَ رِجْلَیْهِ فَعَوَّذَهُ جَبْرَئِیلُ {بِ}قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ وَ عَوَّذَهُ مِیکَائِیلُ بِقُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ.

امام باقر (علیه السلام) - رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از بیماری شدید و دردی سخت در رنج بود که جبرئیل (علیه السلام) و میکائیل (علیه السلام) آمدند و جبرئیل (علیه السلام) بالای سر حضرت (صلی الله علیه و آله) نشست و میکائیل (علیه السلام) کنار پای ایشان. آنگاه جبرئیل با قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ و میکائیل با قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ ایشان را تعویذ کردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص494

بحارالأنوار، ج18، ص71/ نورالثقلین/ البرهان

3

(فلق/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی‌خَدِیجَهًَْ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: جَاءَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ شَاکٍ فَرَقَاهُ بِالْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ وَ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ أَرْقِیکَ وَ اللَّهُ یَشْفِیکَ مِنْ کُلِ دَاءٍ یُؤْذِیکَ خُذْهَا فَلْتَهْنِیک.

امام صادق (علیه السلام) - جبرئیل نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمد، حال آنکه ایشان بیمار بود او آن حضرت (صلی الله علیه و آله) را با معوّذتان و قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ افسون کرد و گفت: به‌نام خداوند، تو را افسون می‌کنم و خداوند تو را از هر دردی که تو را آزار می‌دهد، شفا می¬بخشد؛ پس بگیر که مبارکت باد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص494

بحارالأنوار، ج18، ص72/ البرهان/ نورالثقلین

4

(فلق/ مقدمه)

وَ یُرْوَی أَنَّ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ (أَتَیَا إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَجَلَسَ أَحَدُهُمَا عَنْ یَمِینِهِ وَ الْآخَرُ عَنْ شِمَالِهِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ لِمِیکَائِیلَ مَا وَجَعُ الرَّجُلِ فَقَالَ مِیکَائِیلُ هُوَ مَطْبُوبٌ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) وَ مَنْ طَبَّهُ قَالَ لَبِیدُ‌بْنُ‌أَعْصَمَ الْیَهُودِیُّ….

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - جبرئیل و میکائیل نزد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آمدند، حال آنکه ایشان بیمار بود. یکی از آن دو بر سمت راست ایشان و دیگری بر سمت چپ ایشان نشست و آنگاه جبرئیل (علیه السلام) به میکائیل گفت: «چه کسی ایشان را جادو کرده»؟ گفت: «لبیدبن‌اعصم یهودی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص494

بحارالأنوار، ج18، ص70/ البرهان

5

(فلق/ مقدمه)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - سَحَرَ لَبِیدُ‌بْنُ‌أَعْصَمَ الْیَهُودِیُّ وَ أُمُّ عَبْدِ‌اللَّهِ الْیَهُودِیَّهًُْ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی عُقَدٍ مِنْ قَزٍّ أَحْمَرَ وَ أَخْضَرَ وَ أَصْفَرَ فَعَقَدُوهُ لَهُ فِی إِحْدَی عَشْرَهًَْ عُقْدَهًًْ ثُمَّ جَعَلُوهُ فِی جُفٍّ مِنْ طَلْعٍ قَالَ یَعْنِی قُشُورَ اللَّوْزِ ثُمَّ أَدْخَلُوهُ فِی بِئْرٍ بِوَادٍ بِالْمَدِینَهًِْ فِی مَرَاقِی الْبِئْرِ تَحْتَ رَاعُوفَهًٍْ یَعْنِی حَجَرَ الْمَاتِحِ فَأَقَامَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) ثَلَاثاً لَا یَأْکُلُ وَ لَا یَشْرَبُ وَ لَا یَسْمَعُ وَ لَا یُبْصِرُ وَ لَا یَأْتِی النِّسَاءَ فَنَزَلَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) وَ نَزَلَ مَعَهُ الْمُعَوِّذَتَیْنِ فَقَالَ لَهُ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) مَا شَأْنُکَ قَالَ مَا أَدْرِی أَنَا بِالْحَالِ الَّذِی تَرَی قَالَ فَإِنَّ أُمَّ عَبْدِ اللَّهِ وَ لَبِیدَ‌بْنَ‌أَعْصَمَ سَحَرَاکَ فَأَخْبَرَهُ بِالسِّحْرِ وَ حَیْثُ هُوَ ثُمَّ قَرَأَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ذَلِکَ فَانْحَلَّتْ عُقْدَهًٌْ ثُمَّ لَمْ یَزَلْ یَقْرَأُ آیَهًًْ وَ یَقْرَأُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ یَنْحَلُّ عُقْدَهًٌْ حَتَّی قَرَأَ عَلَیْهِ إِحْدَی عَشْرَهًَْ آیَهًًْ وَ انْحَلَّتْ إِحْدَی عَشْرَهًَْ عُقْدَهًًْ وَ جَلَسَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) وَ دَخَلَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَأَخْبَرَهُ بِمَا أَخْبَرَهُ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) بِهِ وَ قَالَ انْطَلِقْ فَأْتِنِی بِالسِّحْرِ فَخَرَجَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فَجَاءَهُ بِهِ فَأَمَرَ بِهِ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) فَنَقَضَ ثُمَّ تَفَلَ عَلَیْهِ وَ أَرْسَلَ إِلَی لَبِیدِ‌بْنَِعْصَمَ وَ أُمِّ عَبْدِ‌اللَّهِ الْیَهُودِیَّهًِْ فَقَالَ مَا دَعَاکُمْ إِلَی مَا صَنَعْتُمْ ثُمَّ دَعَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَی لَبِیدٍ وَ قَالَ لَا أَخْرَجَکَ اللَّهُ مِنَ الدُّنْیَا سَالِماً.

امام علی (علیه السلام) - لبیدبن‌اعصم یهودی و امّ عبداللَّه یهودی برای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) جادو ساختند در یازده گره و آن را میان پوسته‌ی گل خرما نهادند و در چاهی میان یکی از دره‌های مدینه زیر سنگی سپردند که پلّه چاه بود، و پیغمبر (صلی الله علیه و آله) از خوردن و نوشیدن و شنیدن و دویدن و نزدیکی با زنان واماند. و جبرئیل (علیه السلام) آمد و سوره‌ی معوّذتین را آورد و گفت: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله) تو را چه شده»؟ فرمود: «نمی‌دانم، حالم این است که می‌بینی». گفت: «ام عبداللّه و لبیدبن‌اعصم تو را جادو کردند»، و آن را به وی گزارش داد و جای آن را وانمود، آنگه جبرئیل خواند: بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آن را خواند و یک گره باز شد، و پیوسته او خواند و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) خواند و گره باز شد تا یازده آیه خواند و یازده گره باز شد و پیغمبر برخاست نشست امیرالمؤمنین (علیه السلام) آمد و آنچه را جبرئیل گفته بود به وی باز گفت و فرمود: «برو و جادو را بیاور». و آورد و پیغمبر آن را شکست و بر آن تف کرد، و لبید و امّ عبداللّه را خواست و فرمود: «برای چه این کار را کردید و بر لبید نفرین کرد که خدا تو را با تن درست از دنیا بیرون نبرد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص494

بحارالأنوار، ج89، ص366/ فرات الکوفی، ص619/ دعایم الإسلام، ج2، ص138/ مستدرک الوسایل، ج31، ص107/ نورالثقلین؛ «بتفاوت» / البرهان؛ «بتفاوت»

6

(فلق/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْمُعَوِّذَتَیْنِ أَ هُمَا مِنَ الْقُرْآنِ؟ فَقَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) نَعَمْ هُمَا مِنَ الْقُرْآنِ فَقَالَ الرَّجُلُ إِنَّهُمَا لَیْسَتَا مِنَ الْقُرْآنِ فِی قِرَاءَهًِْ ابْنِ مَسْعُودٍ وَ لَا فِی مُصْحَفِهِ فَقَالَ أَبُوعَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَخْطَأَ ابْنُ‌مَسْعُودٍ أَوْ قَالَ کَذَبَ ابْنُ‌مَسْعُودٍ هُمَا مِنَ الْقُرْآنِ قَالَ الرَّجُلُ فَأَقْرَأُ بِهِمَا یَا ابْنَ‌رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی الْمَکْتُوبَهًِْ؟ قَالَ نَعَمْ. وَ هَلْ تَدْرِی مَا مَعْنَی الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ فِی أَیِّ شَیْءٍ نَزَلَتَا؟ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) سَحَرَهُ لَبِیدُ‌بْنُ‌أَعْصَمَ الْیَهُودِیُّ فَقَالَ أَبُوبَصِیرٍ لِأَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) وَ مَا کَادَ أَوْ عَسَی أَنْ یَبْلُغَ مِنْ سِحْرِهِ قَالَ أَبُوعَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقُ (علیه السلام) بَلَی کَانَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) یَرَی أَنَّهُ بِجَامِعٍ وَ لَیْسَ بِجَامِعٍ وَ کَانَ یُرِیدُ الْبَابَ وَ لَا یُبْصِرُهُ حَتَّی یَلْمَسَهُ بِیَدِهِ وَ السِّحْرُ حَقُّ وَ مَا یُسَلَّطُ السِّحْرُ إِلَّا عَلَی الْعَیْنِ وَ الْفَرْجِ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) فَأَخْبَرَهُ بِذَلِکَ فَدَعَا عَلِیّاً (علیه السلام) وَ بَعَثَهُ لِیَسْتَخْرِجَ ذَلِکَ مِنْ بِئْرِ ذَرْوَانَ…

امام صادق (علیه السلام) - از امام صادق (علیه السلام) از معوّذتین پرسیده شد که آیا آن دو جزء قرآن هستند؟ امام صادق (علیه السلام) فرمود: «بله از قرآن هستند». پس مرد [سؤال‌کننده] گفت: «در قرائت ابن‌مسعود و نه در نسخه مکتوبش آن دو از قرآن نیستند». امام (علیه السلام) فرمود: «ابن‌مسعود اشتباه کرده یا فرمود: ابن‌مسعود دروغ گفته. آن دو سوره جزء قرآنند». آن مرد گفت: «پس آن‌ها را در نوشته قرآن بخوانم»؟ فرمود: «آری! آیا معنای معوّذتین را می‌دانی و می‌دانی در مورد چه چیزی نازل شدند؟ لبید بن اعصم یهودی رسول خدا را جادو کرد». ابوبصیر به امام صادق (علیه السلام) گفت: «نزدیک بود که سحرش کارگر افتد»! امام (علیه السلام) فرمودند: «آری! پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌دید که آمیزش می‌کند در حالی که واقعا آمیزش نمی‌کرد. و در را می‌خواست امّا آن را نمی‌دید تا اینکه با دستش آن را لمس کند». و سحر واقعیّت دارد. و سحر جز بر چشم و فرج مسلّط نمی‌شود. پس جبرئیل به سوی او آمد و این قضیه را به او خبر داد. پس علی (علیه السلام) را خواست. و او را فرستاد تا آن جادو را از چاه [ذروان] ازوان بیرون بیاورد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص496

طبّ الأیمّهًْ (ص114/ البرهان/ نورالثقلین

فضیلت سوره

1

(فلق/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - أُنْزِلَتْ عَلَیَّ آیَاتٌ لَمْ یُنْزَلْ مِثْلُهُنَّ الْمَعُوذَتَانِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - بر من آیاتی نازل شد که همانند آن¬ها نازل نشده است: آن آیات معوّذتان هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص496

البرهان/ نورالثقلین

2

(فلق/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) کَانَ کَثِیراً مَا یُعَوِّذُ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علی‌ها السلام) بِهَاتَیْنِ السُّورَتَیْن.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - انس روایت کرده است: پیغمبر (صلی الله علیه و آله) بسیار حسن و حسین (علی‌ها السلام) را با این دو سوره تعویذ می‌داد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص496

بحارالأنوار، ج60، ص14/ نورالثقلین

ثواب قرائت

1

(فلق/ مقدمه)

الکاظم (علیه السلام) - مَا مِنْ أَحَدٍ فِی حَدِّ الصَّبِیِ یَتَعَهَّدُ فِی کُلِ لَیْلَهًٍْ قِرَاءَهًَْ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ وَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ، کُلَّ وَاحِدَهًٍْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ، وَ قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ مِائَهًَْ مَرَّهًٍْ، فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ فَخَمْسِینَ، إِلَّا صَرَفَ

اللَّهُ عَنْهُ کُلَّ لَمَمٍ أَوْ عَرَضٍ مِنْ أَعْرَاضِ الصِّبْیَانِ، وَ الْعُطَاشَ، وَ فَسَادَ الْمَعِدَهًِْ، وَ یَدُورُ الدَّمُ أَبَداً مَا تُعُوهِدَ بِهَذَا حَتَّی یَبْلُغَهُ الشَّیْبَ، فَإِنْ تَعَهَّدَ نَفْسُهُ بِذَلِکَ أَوْ تُعُوهِدَ، کَانَ مَحْفُوظاً إِلَی یَوْمِ یَقْبِضُ اللَّهُ نَفْسَهُ.

امام کاظم (علیه السلام) - هرکه در روزگار جوانی متعهّد شود که هر شب هریک از قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ و قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ را سه مرتبه و قُلْ هُوَ اللهُ أَحَد را صدمرتبه و اگر نتوانست پنجاه مرتبه بخواند، بی‌شک خداوند عزّوجلّ اختلال حواس یا هریک از دیگر ناخوشی¬های جوانان و خشکی گلو و بیماری معده را از او دور می¬گرداند و تا زمانی‌که به این کار پایبند باشد، تندرست روزگار می¬گذراند تا اینکه پیری¬اش فرا رسد پس اگر بر این کار، خود متعهّد شده باشد و یا اینکه او را متعهّد کرده باشند، تا روزی که خداوند عزّوجلّ قبض روحش کند، درامان خواهد بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص496

نورالثقلین/ البرهان

2

(فلق/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - وَ مَنْ قَرَأَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ وَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِ النَّاسِ فَکَأَنَّمَا قَرَأَ جَمِیعَ الْکُتُبِ الَّتِی أَنْزَلَهَا اللَّهُ عَلَی الْأَنْبِیَاء.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکس قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ و قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ را بخواند، گویی تمام کتاب‌هایی را که خداوند بر پیامبران (علیهم السلام) نازل کرده، خوانده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص498

مستدرک الوسایل، ج4، ص370/ البرهان/ نورالثقلین

3

(فلق/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ قَالَ: یَا عُقْبَهًُْ أَ لَا أُعَلِّمُکَ سُورَتَیْنِ هُمَا أَفْضَلُ الْقُرْآنِ أَوْ مِنْ أَفْضَلِ الْقُرْآنِ قُلْتُ بَلَی یَا رَسُولَ اللَّهِ فَعَلَّمَنِی الْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ قَالَ اقْرَأْهُمَا کُلَّمَا قُمْتَ وَ نِمْتَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) -‌ای عقبه! آیا می¬خواهی دو سوره¬ای را به تو بیاموزم که بهترین سوره¬های قرآن هستند»؟ عرض کردم: «بله، ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)»! آنگاه ایشان معوّذتان را به من آموخت و سپس در نماز صبح، این دو سوره را قرائت کرد و فرمود: «به هنگام بیدارشدن و خوابیدن، این دو سوره را بخوان».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص498

مستدرک الوسایل، ج4، ص291/ البرهان/ نورالثقلین

4

(فلق/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَ سُورَهًَْ الْفَلَقِ فِی کُلِّ لَیْلَهًٍْ عِنْدَ مَنَامِهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ کَأَجْرِ مَنْ حَجَّ وَ اعْتَمَرَ وَ صَامَ وَ هِیَ رُقْیَهًٌْ نَافِعَهًٌْ وَ حِرْزٌ مِنْ کُلِّ عَیْنٍ نَاظِرَهًٍْ بِسُوءٍ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکه هر شب به هنگام خواب سوره الْفَلَقِ را بخواند، خداوند پاداشی همچون پاداش کسی که حج گزارده و عمره به‌جای آورده و روزه گرفته برایش می¬نویسد. این سوره تعویذی سودمند و حرزی در برابر هر چشم بدنگر است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص498

البرهان

5

(فلق/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَهَا عِنْدَ نَوْمِهِ کَانَ لَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ وَ هِیَ حِرْزٌ مِنْ کُلِّ سُوءٍ وَ هِیَ رُقْیَهًٌْ نَافِعَهًٌْ وَ حِرْزٌ مِنْ کُلِّ عَیْنٍ نَاظِرَهًٍْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکه این سوره را به هنگام خواب بخواند، پاداشی عظیمی برای اوست و آن، حرزی از هر گزند است و آن تعویذی سودمند و حرزی در برابر هر چشم بدنگر است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص498

البرهان

6

(فلق/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - مَنْ قَرَأَهَا فِی کُلِّ لَیْلَهًٍْ مِنْ لَیَالِی شَهْرِ رَمَضَانَ کَانَتْ فِی نَافِلَهًٍْ أَوْ فَرِیضَهًٍْ، کَانَ کَمَنْ صَامَ فِی مَکَّهًَْ وَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ حَجَّ وَ اعْتَمَرَ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.

امام صادق (علیه السلام) - هرکه این سوره را در هر شبی از شب¬های ماه رمضان در نمازی مستحب یا واجب بخواند، همچون کسی باشد که در مکّه روزه گرفته و به اذن خداوند متعال ثواب کسی که حج گزارده و عمره به‌جای آورده برای او می‌باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص498

البرهان

7

(فلق/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ أَرَادَهُ إِنْسَانٌ بِسُوءٍ فَأَرَادَ أَنْ یَحْجُزَ اللَّهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُ فَلْیَقُلْ حِینَ یَرَاهُ أَعُوذُ بِحَوْلِ اللَّهِ وَ قُوَّتِهِ مِنْ حَوْلِ خَلْقِهِ وَ قُوَّتِهِمْ وَ أَعُوذُ بِرَبِ الْفَلَقِ مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ ثُمَّ یَقُولُ مَا قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ صَرَفَ اللَّهُ عَنْهُ کَیْدَ کُلِّ کَائِدٍ وَ مَکْرَ کُلِّ مَاکِرٍ وَ حَسَدَ کُلِّ حَاسِدٍ وَ لَا یَقُولَنَّ هَذِهِ الْکَلِمَاتِ إِلَّا فِی وَجْهِهِ فَإِنَّ اللَّهَ یَکْفِیهِ بِحَوْلِهِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - کسی که انسان دیگری خواست به او زیان برساند و او خواست که خداوند بین او و بین دیگری مانعی قرار دهد، باید هنگامی‌که او را می‌بیند، بگوید: «از توان خلق خدا و قدرتشان به توان خدا و قدرت او پناه می‌برم و أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ». سپس آنچه خدای عزّوجلّ به پیامبرش (صلی الله علیه و آله) فرموده بگوید: «اگر آن‌ها [از حق] روی بگردانند، [نگران مباش]! بگو: «خداوند مرا کفایت می‌کند؛ هیچ معبودی جز او نیست؛ بر او توکّل کردم؛ و او پروردگار عرش عظیم است» ». خداوند حیله‌ی هر حیله‌گری و مکر هر مکرکننده‌ای و حسد هر حسودی را از او دور گرداند و این کلمات را جز در روبروی او نگوید. خداوند به قدرت خود او را کفایت می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص498

طب الأیمه، ص123/ نورالثقلین

آیه قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ [1]

بگو: پناه می‌برم به پروردگار سپیده صبح.

1

(فلق/ 1)

الصّادق (عَنْ مُعَاوِیَهًَْ‌بْنِ‌وَهْبٍ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (فَقَرَأَ رَجُلٌ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ فَقَالَ الرَّجُلُ وَ مَا الْفَلَقُ قَالَ صَدْعٌ فِی النَّارِ فِیهِ سَبْعُونَ أَلْفَ دَارٍ فِی کُلِّ دَارٍ سَبْعُونَ أَلْفَ بَیْتٍ فِی کُلِّ بَیْتٍ سَبْعُونَ أَلْفَ أَسْوَدَ فِی جَوْفِ کُلِّ أَسْوَدَ سَبْعُونَ أَلْفَ جَرَّهًِْ سَمٍّ لَا بُدَّ لِأَهْلِ النَّارِ أَنْ یَمُرُّوا عَلَیْهَا.

امام صادق (علیه السلام) - معاویه‌بن‌وهب گوید: خدمت امام صادق (علیه السلام) بودیم که مردی قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ را خواند و عرض کرد: «فلق چیست»؟ ایشان فرمود: «فلق، شکافی در دوزخ است که هفتاد هزار سرا در آن است و در هر سرا، هفتادهزار خانه است و در هر خانه، هفتاد هزار افعی است و در دل هر افعی، هفتاد هزار خمره‌ی سمّ است و دوزخیان ناگزیرند که بر آن گذر کنند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص500

بحارالأنوار، ج8، ص287/ معانی الأخبار، ص227/ نورالثقلین؛ «جزء» بدل «جرهًْ» / البرهان

2

(فلق/ 1)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - إِنَّ سِجِّینَ جُبٌّ فِی جَهَنَّمَ مَفْتُوحٌ، وَ الْفَلَقَ جُبٌّ فِی جَهَنَّمَ مُغَطًّی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - سجّین چاه سربازی است در دوزخ و قلق چاهی سربسته است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص500

نورالثقلین

3

(فلق/ 1)

الحسن (علیه السلام) - فَیُحْشَرُ النَّاسُ عِنْدَ صَخْرَهًِْ بَیْتِ الْمَقْدِسِ فَیُحْشَرُ أَهْلُ الْجَنَّهًِْ عَنْ یَمِینِ الصَّخْرَهًِْ وَ یُزْلَفُ الْمِیعَادُ وَ تَصِیرُ جَهَنَّمُ عَنْ یَسَارِ الصَّخْرَهًِْ فِی تُخُومِ الْأَرَضِینَ السَّابِعَهًِْ وَ فِیهَا الْفَلَقُ وَ السِّجِّینُ.

امام حسن (علیه السلام) - و مردم کنار صخره بیت المقدس محشور می‌شوند؛ هرکه مستوجب بهشت باشد وارد بهشت می‌شود و هرکه مستوجب آتش باشد داخل آن می‌شود: گروهی در بهشتند و گروهی در آتش سوزان! . (شوری/7)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص500

القمی، ج2، ص272/ نورالثقلین

4

(فلق/ 1)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌سَلَامٍ مَوْلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ قَالَ: سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقُلْتُ أَخْبِرْنِی أَ یُعَذِّبُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ خَلْقاً بِلَا حُجَّهًٍْ فَقَالَ مَعَاذَ اللَّهِ قُلْتُ فَأَوْلَادُ الْمُشْرِکِینَ فِی الْجَنَّهًِْ أَمْ فِی النَّارِ فَقَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَوْلَی بِهِمْ إِنَّهُ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ وَ جَمَعَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ الْخَلَائِقَ لِفَصْلِ الْقَضَاءِ یَأْتِی بِأَوْلَادِ الْمُشْرِکِینَ فَیَقُولُ لَهُمْ عَبِیدِی وَ إِمَائِی مَنْ رَبُّکُمْ وَ مَا دِینُکُمْ وَ مَا أَعْمَالُکُمْ قَالَ فَیَقُولُونَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنْتَ خَلَقْتَنَا وَ لَمْ نَخْلُقْ شَیْئاً وَ أَنْتَ أَمَتَّنَا وَ لَمْ نُمِتْ شَیْئاً وَ لَمْ تَجْعَلْ لَنَا أَلْسِنَهًًْ نَنْطِقُ بِهَا وَ لَا أَسْمَاعاً نَسْمَعُ بِهَا وَ لَا کِتَاباً نَقْرَؤُهُ وَ لَا رَسُولًا فَنَتَّبِعَهُ وَ لا عِلْمَ لَنا إِلَّا ما عَلَّمْتَنا قَالَ فَیَقُولُ لَهُمْ عَزَّوَجَلَّ عَبِیدِی وَ إِمَائِی إِنْ أَمَرْتُکُمْ بِأَمْرٍ أَ تفعلوه {تَفْعَلُونَهُ} فَیَقُولُونَ السَّمْعَ وَ الطَّاعَهًَْ لَکَ یَا رَبَّنَا قَالَ فَیَأْمُرُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ نَاراً یُقَالُ لَهَا الْفَلَقُ أَشَدُّ شَیْءٍ فِی جَهَنَّمَ عَذَاباً فَتَخْرُجُ مِنْ مَکَانِهَا سَوْدَاءَ مُظْلِمَهًًْ بِالسَّلَاسِلِ وَ الْأَغْلَالِ فَیَأْمُرُهَا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَنْ تَنْفُخَ فِی وُجُوهِ الْخَلَائِقِ نَفْخَهًًْ فَتَنْفُخُ فَمِنْ شِدَّهًِْ نَفْخَتِهَا تَنْقَطِعُ السَّمَاءُ وَ تَنْطَمِسُ النُّجُومُ وَ تَجْمُدُ الْبِحَارُ وَ تَزُولُ الْجِبَالُ وَ تُظْلِمُ الْأَبْصَارُ وَ تَضَعُ الْحَوَامِلُ حَمْلَهَا وَ یَشِیبُ الْوِلْدَانُ مِنْ هَوْلِهَا یَوْمَ الْقِیَامَهًْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - عبدالله‌بن‌سلام گوید: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را سؤال نمودم و عرض کردم: «مرا خبر ده که آیا خدای عزّوجلّ بدون حجّتی آفریده‌ای را عذاب می‌کند»؟ فرمود: «معاذ اللَّه پناه می‌برم به خدا که از او چنین امری سر زند». عرض کردم: «پس فرزندان مشرکان در بهشتند یا در آتش دوزخ»؟ فرمود: «خدای تبارک‌وتعالی به ایشان سزاوارتر است به‌درستی‌که چون روز قیامت شود و خدای عزّوجلّ همه‌ی خلایق را به‌جهت فصل قضاء و حکم حق جمع کند فرزندان مشرکان را می‌آورد و به ایشان می‌فرماید: «که‌ای بندگان و کنیزان من، پروردگار شما کیست؟ و دین شما چیست و کارهای شما چیست». می‌گویند: «خداوندا! ای پروردگار ما! تو ما را آفریدی و ما چیزی را نیافریدیم و تو ما را می‌راندی و ما چیزی را نمی‌راندیم و برای ما زبان‌ها را قرار ندادی که گویا شود و نه گوش‌ها که بشنود و نه کتابی که ما آن را بخوانیم و نه پیغمبری که ما او را پیروی کنیم و ما را دانشی نیست مگر آنچه به ما تعلیم داده شده». خدای عزّوجلّ به ایشان می‌فرماید: «که‌ای بندگان و کنیزان من! اگر شما را به امری فرمان دهم آن را انجام می‌دهید. عرض می‌کنند: «ای پروردگار ما! می‌شنویم و تو را اطاعت می‌کنیم». خدای عزّوجلّ آتشی را امر می‌کند که آن را فلق می‌گویند و آن سخت‌تر چیزی است در دوزخ از روی عذاب که عذابش از هر چیزی که در دوزخ است بیشتر باشد پس از جای خود بیرون می‌آید سیاه و تار با زنجیرها و غل‌ها و خدای عزّوجلّ آن را فرمان می‌دهد که در روی‌های خلایق بدمد دمیدنی اندک یا سخت پس از سختی دمیدنش آسمان بریده و پاره شود و ستارگان ناپدید شوند و دریاها فشرده و بسته و کوه‌ها نیست و نابود و دیده‌ها تار گردند و زنان آبستن بار خود را بر زمین گذارند و بچّه را بیندازند و بچّگان از ترس آن پیر شوند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص500

التوحید، ص391/ نورالثقلین

5

(فلق/ 1)

الصّادق (علیه السلام) - إِذَا قَرَأْتَ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ فَقُلْ فِی نَفْسِکَ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَق.

امام صادق (علیه السلام) - هنگامی که می‌خوانی: قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ. بگو: پناه می‌برم به پروردگار سپیده صبح.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص500

بحارالأنوار، ج60، ص246/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»

آیه مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ [2]

از شرّ تمام آنچه آفریده است

آیه وَ مِنْ شَرِّ غاسِقٍ إِذا وَقَبَ [3]

و از شرّ هر موجود شرور هنگامی که شبانه وارد می‌شود.

1

(فلق/ 3)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - وَ مِنْ شَرِّ غاسِقٍ إِذا وَقَبَ قَالَ الَّذِی یُلْقَی فِی الْجُبِّ یَقِبُ فِیهِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - وَ مِنْ شَرِّ غاسِقٍ إِذا وَقَبَ گفت: کسی که در «جبّ» [که چاهی در جهنّم است] انداخته می‌شود، در آن وارد می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص502

بحارالأنوار، ج8، ص296/ القمی، ج2، ص449

2

(فلق/ 3)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - الْغَاسِقُ إِذَا وَقَبَ هُوَ اللَّیْلُ إِذَا أَدْبَرَ.

امام علی (علیه السلام) - غاسِقٍ إِذا وَقَبَ، شب است در آن هنگام که بگذرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص502

البرهان

آیه وَ مِنْ شَرِّ النَّفَّاثاتِ فِی الْعُقَدِ [4]

و از شرّ آن‌ها که با افسون در گره‌ها می‌دمند [و هر تصميمي را سست مي‌كنند].

1

(فلق/ 4)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فِی خُطْبَهًٍْ لَهُ یَذْکُرُ فِیهَا حَالَ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) وَ صِفَاتِهِم… لَمْ یَزَلْ مَرْعِیّاً بِعَیْنِ اللَّهِ یَحْفَظُهُ وَ یَکْلَؤُهُ بِسِتْرِهِ مَطْرُوداً عَنْهُ حَبَائِلُ إِبْلِیسَ وَ جُنُودِهِ مَدْفُوعاً عَنْهُ وُقُوبُ الْغَوَاسِقِ وَ نُفُوثُ کُلِّ فَاسِقٍ.

امام صادق (علیه السلام) - از امام صادق (علیه السلام) در خطبه‌ای که در آن حال امامان (علیهم السلام) و ویژگی‌های آن‌ها را بیان می‌کند [نقل شده است که] بعد از آنکه امام را ذکر کرد، فرمود: «[امام] همیشه زیرنظر خدا محافظت شده و [خداوند] با پرده‌ی خود او را حفظ و نگهداری کرده و دام‌های ابلیس و لشکرش از او دور شده و [شرّ هر موجود شروری که در] تاریکی شب وارد می‌شود و دمیدن هر فاسقی [برای سحر و افسون] از او دور شده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص502

الکافی، ج1، ص204/ نورالثقلین

2

(فلق/ 4)

الباقر (علیه السلام) - عَنْ زُرَارَهًَْ قَالَ قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ الْبَاقِرُ (علیه السلام): إِنَ السِّحْرَ لَمْ یُسَلَّطْ عَلَی شَیْءٍ إِلَّا عَلَی الْعَیْن.

امام باقر (علیه السلام) - جادو بر چیزی جز چشم چیره نمی¬شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص502

البرهان

3

(فلق/ 4)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالَ: هَذِهِ الْعُوذَهًُْ الَّتِی أَمْلَاهَا عَلَیْنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَذْکُرُ أَنَّهَا وِرَاثَهًٌْ وَ أَنَّهَا تُبْطِلُ السِّحْرَ تُکْتَبُ عَلَی وَرَقٍ وَ یُعَلَّقُ عَلَی الْمَسْحُورِ قالَ مُوسی ما جِئْتُمْ بِهِ السِّحْرُ إِنَّ اللهَ سَیُبْطِلُهُ إِنَّ اللهَ لا یُصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدِینَ وَ یُحِقُّ اللهُ الْحَقَّ بِکَلِماتِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُجْرِمُونَ أَ أَنْتُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمِ السَّماءُ بَناها رَفَعَ سَمْکَها فَسَوَّاها الْآیَاتِ فَوَقَعَ الْحَقُّ وَ بَطَلَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ فَغُلِبُوا هُنالِکَ وَ انْقَلَبُوا صاغِرِینَ وَ أُلْقِیَ السَّحَرَةُ ساجِدِینَ قالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعالَمِینَ رَبِّ مُوسی وَ هارُونَ.

امام صادق (علیه السلام) - حسین‌بن‌بسطام در طبّ الائمه (علیه السلام)، از محمّدبن‌مسلم روایت کرده است که وی گفت: آن تعویذی که امام صادق (علیه السلام) برای ما املاء کرد و فرمود که میراث است و جادو را باطل می¬کند و بر پوستی نازک نوشته می¬شود و بر جادو شده آویخته می¬¬شود، این آیات است: موسی گفت: «آنچه شما آوردید، سحر است که خداوند به‌زودی آن را باطل می‌کند چرا که خداوند [هرگز] عمل مفسدان را اصلاح نمی‌کند! او حق را به وعده‌ی خویش، تحقّق می‌بخشد هرچند مجرمان کراهت داشته باشند»! . (یونس/82-81) و آیا آفرینش شما [بعد از مرگ] مشکل‌تر است یا آفرینش آسمان که خداوند آن را بنا نهاد؟! سقف آن را برافراشت و آن را منظّم ساخت. (نازعات/28-27) و [در این هنگام]، حق آشکار شد و آنچه آن‌ها ساخته بودند، باطل گشت. و در آنجا [همگی] مغلوب شدند و خوار و کوچک گشتند. و ساحران [بی‌اختیار] به سجده افتادند. و گفتند: «ما به پروردگار جهانیان ایمان آوردیم. پروردگار موسی و هارون»! . (اعراف/122-118)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص502

بحارالأنوار، ج92، ص127/ البرهان

آیه وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ [5]

و از شرّ هر حسودی هنگامی‌که حسد می‌ورزد!

1

(فلق/ 5)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَادَ الْحَسَدُ أَنْ یَسْبِقَ الْقَدَر.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - نزدیک است که حسد بر قَدَر سبقت گیرد یعنی از کثرت حسد نزدیک است که هر خوبی که برای مردمان مقدّر شده است به بدی مبدّل شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص502

نورالثقلین/ البرهان؛ «یغلب» بدل «یسبق»

2

(فلق/ 5)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْحَسَدِ فَقَالَ لَحْمٌ وَ دَمٌ یَدُورُ فِی النَّاسِ إِذَا انْتَهَی إِلَیْنَا یَئِسَ وَ هُوَ الشَّیْطَانُ.

امام صادق (علیه السلام) - ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی حسد پرسیده شد. فرمود: «گوشت و خونی است که در میان مردم می¬چرخد و چون به ما می¬رسد، خشک می¬شود، او شیطان است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص502

معانی الأخبار، ص244/ البرهان/ نورالثقلین؛ «ییس» بدل «یبس»

3

(فلق/ 5)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ حَمْزَهًَْ‌بْنِ‌حُمْرَانَ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: ثَلَاثَهًٌْ لَمْ یَنْجُ مِنْهَا نَبِیٌ فَمَنْ دُونَهُ التَّفَکُّرُ فِی الْوَسْوَسَهًِْ فِی الْخَلْقِ وَ الطِّیَرَهًُْ وَ الْحَسَدُ إِلَّا أَنَّ الْمُؤْمِنَ لَا یَسْتَعْمِلُ حَسَدَه.

امام صادق (علیه السلام) - سه چیز است که شخص از آن‌ها رها نیست، از پیغمبر و فروتر، اندیشه‌ی وسوسه‌آور در آفرینش فال‌زدن و حسدبردن جز اینکه مؤمن حسد خود را بکار نگیرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص504

نورالثقلین

4

(فلق/ 5)

الصّادق (علیه السلام) - لِلْحَاسِدِ ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ یَغْتَابُ إِذَا غَابَ وَ یَتَمَلَّقُ إِذَا شَهِدَ وَ یَشْمَتُ بِالْمُصِیبَهًْ.

امام صادق (علیه السلام) - حسود سه نشانه دارد، هنگامی‌که در نزدت نباشد غیبت می‌کند، و هنگامی‌که به نزد تو بیاید تملّق می‌گوید، و هنگامی‌که گرفتار مصیبت شوی شماتت می‌نماید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص504

نورالثقلین

5

(فلق/ 5)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ جَرَّاحٍ الْمَدَائِنِیِّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: إِنَ الْحَسَدَ یَأْکُلُ الْإِیمَانَ کَمَا تَأْکُلُ النَّارُ الْحَطَب.

امام صادق (علیه السلام) - به‌راستی حسد، ایمان را می¬خورد چنان که آتش هیزم را می¬خورد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص504

الکافی، ج2، ص307/ البرهان

6

(فلق/ 5)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ مُعَاوِیَهًَْ‌بْنِ‌وَهْبٍ قَالَ قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) آفَهًُْ الدِّینِ الْحَسَدُ وَ الْعُجْبُ وَ الْفَخْرُ.

امام صادق (علیه السلام) - آفت دین حسد، عجب و فخر و مباهات می‌باشند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص504

الکافی، ج2، ص307/ البرهان

7

(فلق/ 5)

الصّادق (علیه السلام) - عَنِ الْفُضَیْلِ‌بْنِ‌عِیَاضٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: إِنَ الْمُؤْمِنَ یَغْبِطُ وَ لَا یَحْسُدُ وَ الْمُنَافِقُ یَحْسُدُ وَ لَا یَغْبطُ.

امام صادق (علیه السلام) - مؤمن به حال دیگران غبطه می‌برد ولی حسودی نمی‌کند، امّا منافق حسد می‌برد و غبطه نمی‌خورد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص504

الکافی، ج2، ص307/ وسایل الشیعهًْ، ج15، ص366/ البرهان

8

(فلق/ 5)

الکاظم (علیه السلام) - عَنِ الْجَازِیِّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ (علیه السلام) قَالَ: لَا یُؤْمَنُ رَجُلٌ فِیهِ الشُّحُ وَ الْحَسَدُ وَ الْجُبْنُ وَ لَا یَکُونُ الْمُؤْمِنُ جَبَاناً وَ لَا حَرِیصاً وَ لَا شَحِیحا.

امام کاظم (علیه السلام) - کسی که در او بخل و حسد و ترس باشد، ایمان ندارد. و مؤمن ترسو و حریص و بخیل نباشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص504

وسایل الشیعهًْ، ج9، ص40/ نورالثقلین

9

(فلق/ 5)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - لَا حَسَدَ إِلَّا فِی اثْنَیْنِ رَجُلٍ آتَاهُ اللَّهُ مَالًا فَهُوَ یُنْفِقُ مِنْهُ آنَاءَ اللَّیْلِ وَ آنَاءَ النَّهَارِ وَ رَجُلٍ آتَاهُ اللَّهُ الْقُرْآنَ فَهُوَ یَقُومُ بِهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَ آنَاءَ النَّهَارِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - حسد جز در دو چیز روا نیست، شخصی که خداوند [آموزش] قرآن را نصیب او کند و با آن در لحظات شب و روز [به عبادت] بر می‌خیزد و شخصی که خداوند مالی به او بدهد، و او آن را در همه‌ی لحظات شب و روز انفاق کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص504

وسایل الشیعهًْ، ج9، ص20/ نورالثقلین

10

(فلق/ 5)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ سَمَاعَهًَْ‌بْنِ‌مِهْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ یَا سَمَاعَهًُْ لَا یَنْفَکُ الْمُؤْمِنُ مِنْ خِصَالٍ أَرْبَعٍ مِنْ جَارٍ یُؤْذِیهِ وَ شَیْطَانٍ یُغْوِیهِ وَ مُنَافِقٍ یَقْفُو أَثَرَهُ وَ مُؤْمِنٍ یَحْسُدُهُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مُؤْمِنٌ یَحْسُدُهُ قَالَ یَا سَمَاعَهًُْ أَمَا إِنَّهُ أَشَدُّهُمْ عَلَیْهِ قُلْتُ وَ کَیْفَ ذَاکَ قَالَ لِأَنَّهُ یَقُولُ فِیهِ الْقَوْلَ فَیُصَدَّقُ عَلَیْهِ.

امام صادق (علیه السلام) - سماعهًْ‌بن‌مهران گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «ای سماعه! مؤمن از چهار چیز بر کنار نیست همسایه‌ای که او را آزار بدهد، شیطانی که گمراهش کند، منافقی که دنبالش گیرد و مؤمنی که بر او حسد برد». گفتم: «فدایت شوم! مؤمنی که بر او حسد برد»؟! فرمود: «ای سماعه آن از همه بر او سخت‌تر است»، گفتم: «چطور»؟ فرمود: «از او بد گوید و باور کنند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص504

الأمالی للصدوق، ص492/ نورالثقلین

11

(فلق/ 5)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ حَرِیزِ‌بْنِ‌عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) رُفِعَ عَنْ أُمَّتِی تِسْعَهًُْ أَشْیَاءَ الْخَطَأُ وَ النِّسْیَانُ وَ مَا أُکْرِهُوا عَلَیْهِ وَ مَا لَا یَعْلَمُونَ وَ مَا لَا یُطِیقُونَ وَ مَا اضْطُرُّوا إِلَیْهِ وَ الْحَسَدُ وَ الطِّیَرَهًُْ وَ التَّفَکُّرُ فِی الْوَسْوَسَهًِْ فِی الْخَلْوَهًِْ مَا لَمْ یَنْطِقُوا بِشَفهًٍْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - از امّت من نه چیز برداشته شده است: 1 خطا [اگر از روی خطا انسان چیزی را انجام دهد مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد به غیر از موارد قصاص] 2 فراموشی [که اگر انسان از روی فراموشی کار زشت و ناپسندی را در بسیاری از موارد انجام دهد مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد] 3 آنچه بر انجام آن اجبار شود. 4 آنچه را انسان نمی‌داند. 5 آنچه بر آن توانایی ندارد 6 آنچه از انجام آن ناچار است 7 حسد 8 فال بد زدن 9 تفکّر وسوسه‌آمیز در خلقت و خلق [البتّه در این سه قسمت عذاب و عقاب از فکر آن‌ها برداشته شده نه از عمل آن‌ها].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص504

وسایل الشیعهًْ، ج15، ص369/ نورالثقلین

12

(فلق/ 5)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ أَبِی‌خَالِدٍ عَنْ زَیْدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ: شَکَوْتُ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَسَدَ مَنْ یَحْسُدُنِی فَقَالَ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) أَ مَا تَرْضَی أَنَ أَوَّلَ أَرْبَعَهًٍْ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهًَْ أَنَا وَ أَنْتَ وَ ذَرَارِیُّنَا خَلْفَ ظُهُورِنَا وَ شِیعَتُنَا عَنْ أَیْمَانِنَا وَ شَمَائِلِنَا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - علی (علیه السلام) فرمود: «به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از رشک حسودان خود گله کردم». فرمود: «یا علی (علیه السلام) آیا خشنود نیستی که تو نخستین از چهار گروه باشی که به بهشت می‌روند؟ من و تو، فرزندان ما در پشت‌سر ما و شیعیان ما از طرف راست و چپ ما».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص506

الخصال، ج1، ص254/ نورالثقلین

13

(فلق/ 5)

السجّاد (علیه السلام) - أَخَذْنَا ثَلَاثَهًًْ عَنْ ثَلَاثَهًٍْ أَخَذْنَا الصَّبْرَ عَنْ أَیُّوبَ (علیه السلام) وَ الشُّکْرَ عَنْ نُوحٍ (علیه السلام) وَ الْحَسَدَ عَنْ بَنِی یَعْقُوب (علیه السلام).

امام سجّاد (علیه السلام) - ما سه چیز را از سه کس دریافته‌ایم، شکیبایی را از ایوب (علیه السلام) سپاس نعمت را از نوح (علیه السلام) و زشتی حسد را از فرزندان یعقوب (علیه السلام).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص506

نورالثقلین

14

(فلق/ 5)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِمُوسَی‌بْنِ‌عِمْرَانَ (علیه السلام) یَا ابْنَ‌عِمْرَانَ! لَا تَحْسُدَنَ النَّاسَ عَلَی مَا آتَیْتُهُمْ مِنْ فَضْلِی وَ لَا تَمُدَّنَ عَیْنَیْکَ إِلَی ذَلِکَ وَ لَا تُتْبِعْهُ نَفْسَکَ فَإِنَّ الْحَاسِدَ سَاخِطٌ لِنِعْمَتِی صَادٌّ لِقَسْمِیَ الَّذِی قَسَمْتُ بَیْنَ عِبَادِی وَ مَنْ یَکُ کَذَلِکَ فَلَسْتُ مِنْهُ وَ لَیْسَ مِنّی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - خداوند متعال به موسی‌بن‌عمران (علیه السلام) وحی فرستاد و گفت: «ای موسی (علیه السلام) بر بندگان من به خاطر لطفی که به آن‌ها کرده‌ام حسادت نکن. ای موسی (علیه السلام) دیدگان خود را به‌طرف آن‌ها ندوز و خود را تابع دیدگان قرار نده، کسانی که حسود هستند به نعمت‌های من کفران می‌کنند، آن‌ها جلو روزی‌هایی که بین آن‌ها تقسیم کرده‌ام سد می‌کنند، هرکس چنین باشد نه من با وی می‌باشم و نه وی با من خواهد بود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص506

وسایل الشیعهًْ، ج15، ص366/ البرهان

15

(فلق/ 5)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ اتَّقُوا اللَّهَ وَ لَا یَحْسُدْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً إِنَ عِیسَی‌بْنَ‌مَرْیَمَ (علیه السلام) کَانَ مِنْ شَرَائِعِهِ السَّیْحُ فِی الْبِلَادِ فَخَرَجَ فِی بَعْضِ سَیْحِهِ وَ مَعَهُ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ قَصِیرٌ وَ کَانَ کَثِیرَ اللُّزُومِ لِعِیسَی‌بْنِ‌مَرْیَمَ (علیه السلام) فَلَمَّا انْتَهَی عِیسَی (علیه السلام) إِلَی الْبَحْرِ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ بِصِحَّهًِْ یَقِینٍ مِنْهُ فَمَشَی عَلَی ظَهْرِ الْمَاءِ فَقَالَ الرَّجُلُ الْقَصِیرُ حِینَ نَظَرَ إِلَی عِیسَی (علیه السلام) جَازَهُ بِسْمِ اللَّهِ بِصِحَّهًِْ یَقِینٍ مِنْهُ فَمَشَی عَلَی الْمَاءِ وَ لَحِقَ بِعِیسَی (علیه السلام) فَدَخَلَهُ الْعُجْبُ بِنَفْسِهِ فَقَالَ هَذَا عِیسَی رُوحُ اللَّهِ یَمْشِی عَلَی الْمَاءِ وَ أَنَا أَمْشِی عَلَی الْمَاءِ فَمَا فَضْلُهُ عَلَیَّ قَالَ فَرُمِسَ فِی الْمَاءِ فَاسْتَغَاثَ بِعِیسَی فَتَنَاوَلَهُ مِنَ الْمَاءِ فَأَخْرَجَهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ مَا قُلْتَ یَا قَصِیرُ قَالَ قُلْتُ هَذَا رُوحُ اللَّهِ یَمْشِی عَلَی الْمَاءِ وَ أَنَا أَمْشِی فَدَخَلَنِی مِنْ ذَلِکَ عُجْبٌ فَقَالَ لَهُ عِیسَی (علیه السلام) لَقَدْ وَضَعْتَ نَفْسَکَ فِی غَیْرِ الْمَوْضِعِ الَّذِی وَضَعَکَ اللَّهُ فِیهِ فَمَقَتَکَ اللَّهُ عَلَی مَا قُلْتَ فَتُبْ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مِمَّا قُلْتَ قَالَ فَتَابَ الرَّجُلُ وَ عَادَ إِلَی الْمَرْتَبَهًِْ الَّتِی وَضَعَهُ اللَّهُ فِیهَا فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لَا یَحْسُدَنَّ بَعْضُکُمْ بَعْضا.

امام صادق (علیه السلام) - از خداوند بترسید و به یکدیگر حسد نبرید، یکی از شریعت‌های عیسی (علیه السلام) سیاحت در شهرها بود، او در یکی از سیاحت‌های خود با مردی کوتاه که از اصحابش بود حرکت می‌کرد آن مرد همواره با عیسی (علیه السلام) همراه بود، هنگامی‌که عیسی (علیه السلام) به دریا رسید بسم الله را بر زبان جاری کرد و با یقین خود را به آب زد و روی آب حرکت نمود، آن مرد کوتاه هنگامی‌که عیسی (علیه السلام) را چنان دید او هم بسم الله گفت و خود را در آب انداخت بعد از اینکه وارد دریا گردید آن مرد گرفتار عجب و خودپسندی شد و گفت: اینک عیسی روح الله (علیه السلام) روی آب حرکت می‌کند و من هم حرکت می‌کنم پس او را به من چه فضیلتی می‌باشد، هنگامی‌که این مطلب در خاطره‌اش آمد در آب فرو رفت او ناگهان متوجّه شد و به عیسی (علیه السلام) متوسّل گردید و از وی فریادرسی نمود، عیسی (علیه السلام) آمد و او را نجات داد و بعد گفت: «ای قیصر چه گفتی که چنین شد». گفت: «من با خود گفتم این عیسی روح الله از آب می‌گذرد و من هم می‌گذرم و عجب مرا فرا گرفت». عیسی (علیه السلام) به او گفت: «تو خود را در جایی حساب کردی که خود در آن مقام نبودی و از این جهت گرفتار غضب خداوند شدی، اکنون از آنچه گفتی توبه کن». او توبه کرد و بار دیگر به همان مرتبه رسید، اکنون از خداوند بترسید و حسادت نکنید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص506

بحارالأنوار، ج70، ص244/ البرهان

16

(فلق/ 5)

الصّادق (علیه السلام) - وَ مِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ وَ قَدْ فَسَّرَهُ الصَّادِقُ (علیه السلام) فَقَالَ: هُوَ الْعَیْنُ وَ الْعَیْنُ حَقٌّ وَ هُوَ قَوْلُ النَّبِیِّ (علیه السلام) وَ قَدْ عَوَّذَ الْحَسَنَ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنَ (علیه السلام) وَ قَالَ فِی عُوذَتِهِ: وَ أُعِیذُکُمَا مِنْ کُلِّ عَیْنٍ لَامَّهًٍْ.

امام صادق (علیه السلام) - وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ، امام صادق (علیه السلام) آن را تفسیر کرد و فرمود: آن چشم زخم است و چشم زخم واقعیّت دارد و آن [مطابق] سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله) است و برای سلامتی حسن و حسین (علی‌ها السلام) دعا کرد و در دعایش فرمود: «شما را از هر چشمی که شور است در پناه [خداوند] قرار می‌دهم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص506

متشابه القرآن، ج1، ص40

17

(فلق/ 5)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - عَنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قَالَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) رَقَی النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) حَسَناً وَ حُسَیْناً (علی‌ها السلام) فَقَالَ أُعِیذُکُمَا بِکَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ وَ أَسْمَائِهِ الْحُسْنَی کُلِّهَا عَامَّهًًْ مِنْ شَرِّ السَّامَّهًِْ وَ الْهَامَّهًِْ وَ مِنْ شَرِّ کُلِ عَیْنٍ لَامَّهًٍْ وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ ثُمَّ الْتَفَتَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) إِلَیْنَا فَقَالَ هَکَذَا کَانَ یُعَوِّذُ إِبْرَاهِیمُ إِسْمَاعِیلَ وَ إِسْحَاقَ

امام علی (علیه السلام) - امام علی (علیه السلام) فرمود: پیامبر (صلی الله علیه و آله) این تعویذ و دعا را برای حضرت حسنین (علی‌ها السلام) خواند؛ اعیذ کما بکلمات اللَّه التامة، و اسمائه الحسنی، کلّها عامة، من السامة و الهامة، و من شر کلّ عین لامة وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ. سپس حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) متوجّه ما شد و فرمود: «حضرت ابراهیم (علیه السلام) هم برای اسماعیل و اسحاق (علی‌ها السلام) همین‌طور تعویذ و دعا می‌خواند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص508

الکافی، ج2، ص29/ نورالثقلین

18

(فلق/ 5)

عَنِ ابْنِ‌أَبِی‌عُمَیْرٍ رَفَعَهُ فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ قَالَ أَ مَا رَأَیْتَهُ إِذَا فَتَحَ عَیْنَیْهِ وَ هُوَ یَنْظُرُ إِلَیْکَ هُوَ ذَاکَ.

امام صادق (علیه السلام) - از ابن ابی‌عمیر، در حدیثی مرفوع، از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که ایشان درباره‌ی این کلام خداوند متعال: وَ مِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ فرمود: «آیا او را ندیده¬ای که چشم می¬گشاید و به تو می¬نگرد؟ او همان کس است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص508

بحارالأنوار، ج70، ص253/ معانی الأخبار، ص227/ نورالثقلین/ البرهان

httpalvahy.com