تفسیر روایی سوره تکاثر

سوره تکاثر

ثواب قرائت

1

(تکاثر/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَ أَلْهَیکُمُ التَّکَاثُرُ عِنْدَ النَّوْمِ وُقِیَ فِتْنَهًَْ الْقَبْرِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکه اَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ را به هنگام خواب بخواند، از مصیبت و فتنه قبر به دور خواهد بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص354

وسایل الشیعه، ج6، ص228/ نورالثقلین/ البرهان

2

(تکاثر/ مقدمه)

الصّادق (علیه السلام) - مَنْ قَرَأَ أَلْهاکُمُ التَّکاثُرُ فِی فَرِیضَهًٍْ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَوَابَ أَجْرِ مِائَهًِْ شَهِیدٍ وَ مَنْ قَرَأَهَا فِی نَافِلَهًٍْ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَوَابَ خَمْسِینَ شَهِیداً وَ صَلَّی مَعَهُ فِی فَرِیضَتِهِ أَرْبَعُونَ صَفّاً مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.

امام صادق (علیه السلام) - هرکه سوره اَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ را در نماز واجب بخواند، خداوند برایش ثواب پاداش صد شهید را می¬نویسد و هرکه آن را در نماز مستحبّی بخواند، خداوند برایش ثواب پنجاه شهید را می¬نویسد و ان شاء الله تعالی به هنگامی‌که نماز واجب می‌گزارد، چهل صف از فرشتگان به همراهش نماز می¬گزارند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص354

ثواب الأعمال، ص125/ البرهان/ نورالثقلین

3

(تکاثر/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - مَنْ قَرَأَ هَذِهِ السُّورَهًَْ لَمْ یُحَاسِبْهُ اللَّهُ بِالنِّعَمِ الَّتِی أَنْعَمَ بِهَا عَلَیْهِ فِی الدُّنْیَا. وَ مَنْ قَرَأَهَا عِنْدَ نُزُولِ الْمَطَرِ غَفَرَ اللَّهُ ذُنُوبَهُ وَقْتَ فَرَاغِهِ. وَ مَنْ قَرَأَهَا وَقْتَ صَلَاهًِْ الْعَصْرِ کَانَ فِی أَمَانِ اللَّهِ إِلَی غُرُوبِ الشَّمْسِ مِنَ الْیَوْمِ الثَّانِی بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هرکه این سوره را به هنگام بارش باران بخواند، خداوند او را می¬آمرزد و هرکه آن را به هنگام نماز عصر بخواند، تا زمان غروب خورشید در روز بعد به اذن خداوند متعال در امان خدا خواهد بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص354

البرهان

4

(تکاثر/ مقدمه)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - إِذَا قَرَأَ الْقَارِی أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ یُدْعَی فِی مَلَکُوتِ السَّمَاوَاتِ: مُؤَدِّی الشُّکْرِ لِلَّهِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - چون قاری اَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ را قرائت کند، در ملکوت آسمان¬ها او را شکرگزارِ خداوند می¬نامند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص354

البرهان

آیه أَلْهاکُمُ التَّکاثُرُ [1]

افزون طلبی [و تفاخر] شما را به خود مشغول داشته است.

1

(تکاثر/ 1)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - وَ مِنْ کَلَامِهِ (علیه السلام) قَالَهُ بَعْدَ تِلَاوَتِهِ أَلْهاکُمُ التَّکاثُرُ* حَتَّی زُرْتُمُ الْمَقابِرَ یَا لَهُ مَرَاماً مَا أَبْعَدَهُ وَ زَوْراً مَا أَغْفَلَهُ وَ حُطَاماً مَا أَفْرَغَهُ وَ خَطَراً مَا أَفْظَعَهُ أَ فَبِمَصَارِعِ آبَائِهِمْ یَفْتَخِرُونَ أَمْ بِعَدِیدِ الْهَلْکَی یَتَکَاثَرُونَ یَرْتَجِعُونَ مِنْهُمْ أَجْسَاداً خَوَتْ وَ حَرَکَاتٍ سَکَنَتْ وَ لَأَنْ یَکُونُوا عِبَراً أَحَقُّ مِنْ أَنْ یَکُونَ مُفْتَخَراً وَ لَأَنْ یَهْبِطُوا مِنْهُمْ جَنَابَ ذِلَّهًٍْ أَحْجَی مِنْ أَنْ یَقُومُوا بِهِمْ مَقَامَ عِزَّهًٍْ.

امام علی (علیه السلام) - پس از خواندن آیه یکم سوره تکاثر، أَلْهاکُمُ التَّکاثُرُ * حَتَّی زُرْتُمُ الْمَقابِرَ فرمود: «شگفتا چه مقصد بسیار دوری، چه زیارت‌کنندگان بی‌خبری و چه کار دشوار و مرگباری! پنداشتند که جای مردگان خالی است، آن‌ها که سخت مایه عبرتند، و از دور با یاد گذشتگان، فخر می‌فروشند. آیا به گورهای پدران خویش می‌نازند و یا به تعداد فراوانی که در کام مرگ فرو رفته‌اند؟ آیا خواهان بازگشت اجسادی هستند که پوسیده شده و حرکاتشان به سکون تبدیل گشت؟ آن‌ها مایه عبرت باشند سزاوارتر است تا تفاخر؛ اگر با مشاهده وضع آنان به فروتنی روی آورند، عاقلانه‌تر است تا آنان را وسیله فخرفروشی قرار دهند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص354

بحارالأنوار، ج74، ص434/ بحارالأنوار، ج79، ص156 و نهج البلاغهًْ، ص338 و شرح نهج البلاغهًْ، ج11، ص145 و نورالثقلین؛ فیهم: «و حطاما ما أفرغه» محذوف

2

(تکاثر/ 1)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - یَا ابْنَ مَسْعُودٍ لَا تُغْرِسُ الْأَشْجَارَ وَ لَا تُجْرِی الْأَنْهَارَ وَ لَا تُزَخْرِفُ الْبُنْیَانَ وَ لَا تَتَّخِذُ الْحِیطَانَ وَ الْبُسْتَانَ فَإِنَّ اللَّهَ یَقُولُ أَلْهاکُمُ التَّکاثُرُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) -‌ای پسر مسعود! به خاطر ثروت درختان را کشت نکن و نهرها را جاری ننما کاخ‌ها را زینت نده، حیاط‌ها و بستان‌ها را نگیر. زیرا که خدا می‌فرماید: أَلْهاکُمُ التَّکاثُر.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص356

بحارالأنوار، ج74، ص103/ مکارم الأخلاق، ص451

3

(تکاثر/ 1)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - قَرَأَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله) أَلْهاکُمُ التَّکاثُرُ ثُمَ قَالَ تَکَاثُرُ الْأَمْوَالِ جَمْعُهَا مِنْ غَیْرِ حَقِّهَا وَ مَنْعُهَا مِنْ حَقِّهَا وَ سَدُّهَا فِی الْأَوْعِیَهًِْ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - اََلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ، تکاثر اموال، جمع‌کردن آن¬ها از راه ناحق و دریغ‌کردن آن¬ها از راه حقّ و بستن آن¬ها در ظرف¬هاست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص356

روضهًْ الواعظین، ج2، ص493/ البرهان/ نورالثقلین

4

(تکاثر/ 1)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - أَیْ أَغْفَلُکُمْ کَثْرَتُکُمْ.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - کلام خداوند متعال: اََلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ یعنی دارایی زیادتان شما را به غفلت انداخت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص356

القمی، ج2، ص440/ البرهان

5

(تکاثر/ 1)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - وَ التَّکَاثُرُ لَهْوٌ وَ شُغُلٌ وَ اسْتِبْدَالُ الَّذِی هُوَ أَدْنی بِالَّذِی هُوَ خَیْر.

امام علی (علیه السلام) - التَّکَاثُرُ؛ افزون خواهی بیهودگی و مشغول‌بودن و تبدیل کار خوب به کار بد است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص356

نورالثقلین

آیه حَتَّی زُرْتُمُ الْمَقابِرَ [2]

تا آن جا که به دیدار قبرها رفتید [و به فزوني قبور مردگانتان افتخار كرديد].

1

(تکاثر/ 2)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - حَتَّی زُرْتُمُ الْمَقابِرَ وَ لَمْ تَذْکُروا الْمَوْتَی.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - حَتَّی زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ؛ و از مرگ یاد نکردید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص356

القمی، ج2، ص440

2

(تکاثر/ 2)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - حَتَّی زُرْتُمُ الْمَقابِرَ حَتَّی دَخَلْتُمْ قُبُورَکُم.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - حَتَّی زُرْتُمُ الْمَقابِرَ و چون به گورهای خود درآیید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص356

روضهًْ الواعظین، ج2، ص493

آیه کَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ [3]

چنین نیست [كه مي‌پنداريد] بزودی خواهید دانست!

آیه ثُمَّ کَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ [4]

باز چنان نیست [كه شما مي‌پنداريد]; بزودی خواهید دانست!

1

(تکاثر/ 4)

الصّادق (علیه السلام) - کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ قَالَ مَرَّهًًْ بِالْکَرَّهًِْ وَ أُخْرَی یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ.

امام صادق (علیه السلام) - کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ؛ یک بار در رجعت و بار دیگر در قیامت [که درباره دشمنی با پیغمبر (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت او از شما بازخواست می‌کنند].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص356

بحارالأنوار، ج53، ص107/ بحارالأنوار، ج53، ص120/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص815

2

(تکاثر/ 4)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - قَرَأَ رَسُولُ اللَّه (صلی الله علیه و آله) … کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ لَوْ قَدْ خَرَجْتُمْ مِنْ قُبُورِکُمْ إِلَی مَحْشَرِکُم.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - پیامبر (صلی الله علیه و آله) سوره‌ی تکاثر را تلاوت فرمودند… کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ؛ به زودی هنگامی که از گورها به محل جمع شدن و محشر خود برسید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص356

روضهًْ الواعظین، ج2، ص493

3

(تکاثر/ 4)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - مَعْنَاهُ سَوْفَ تَعْلَمُونَ فِی الْقَبْرِ ثُمَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ فِی الْحَشْرِ.

امام علی (علیه السلام) - معنایش این است که به زودی در قبر خواهید دانست و بعد از آن به زودی در قیامت خواهید دانست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص356

نورالثقلین

4

(تکاثر/ 4)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - مَا زِلْنَا نَشُکُ فِی عَذَابِ الْقَبْرِ حَتَّی نَزَلَتْ أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُر إلَی قَوْلِهِ کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ فِی الْحَشْرِ یُرِیدُ فِی الْقَبْرِ ثُمَّ کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ بَعْدَ الْبَعْثِ.

امام علی (علیه السلام) - همواره درمورد عذاب قبر شک داشتیم تا اینکه این آیات نازل شد: أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُر* حَتَّی زُرتُمُ المَقَابِرَ* کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ به زودی در حشر خواهید دانست و منظورش این است که در قبر [خواهید دانست] سپس بعد از برانگیخته‌شدن خواهید دانست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص356

بحرالعرفان، ج17، ص127

5

(تکاثر/ 4)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌نَجِیحٍ الْیَمَانِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ ثُمَّ کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ قَالَ یَعْنِی مَرَّهًًْ فِی الْکَرَّهًِْ وَ مَرَّهًًْ أُخْرَی یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ.

امام صادق (علیه السلام) - عبدالله‌بن‌نجیح یمانی گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره کلام خداوند عزّ‌وجلّ: کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ* ثُمَّ کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ پرسیدم. ایشان فرمود: یعنی یک بار در روز رجعت و بار دیگر در روز قیامت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص358

تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص815/ البرهان

آیه کَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقینِ [5]

هرگز چنان نیست [كه شما خيال مي‌كنيد]؛ اگر شما علم الیقین [به آخرت] داشتید [افزون طلبي شما را از خدا غافل نمي‌كرد]!

1

(تکاثر/ 5)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ هِشَامِ‌بْنِ‌سَالِمٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ قَالَ الْمُعَایَنَهًُْ.

امام صادق (علیه السلام) - هشام‌بن‌سالم از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است که ایشان درباره‌ی کلام خداوند متعال: لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ؛ فرمود: «[یعنی] به چشم دیدن».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص358

بحارالأنوار، ج67، ص176/ بحارالأنوار، ج53، ص107/ نورالثقلین/ البرهان/ المحاسن، ج29، ص247

2

(تکاثر/ 5)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - قَرَأَ رَسُولُ اللَّه (صلی الله علیه و آله) … کَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ قَالَ وَ ذَلِکَ حِینَ یُؤْتَی بِالصِّرَاطِ فَیُنْصَبُ بَیْنَ جِسْرَیْ جَهَنَّم.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - پیامبر (صلی الله علیه و آله) سوره‌ی تکاثر را تلاوت فرمود… کَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِین؛ و صراط را بیاورند و بر دو کناره دوزخ نهند، به یقین چیزهایی را خواهید دانست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص358

روضهًْ الواعظین، ج2، ص493

آیه لَتَرَوُنَّ الْجَحیمَ [6]

به یقین شما جهنّم را خواهید دید.

1

(تکاثر/ 6)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ أَیْ لَا بُدَّ مِنْ أَنْ تَرَوْنَهَا.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ یعنی ناگزیر آن را خواهید دید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص358

القمی، ج2، ص440

آیه ثُمَّ لَتَرَوُنَّها عَیْنَ الْیَقینِ [7]

سپس [با ورود در آن] آن را به عین الیقین مشاهده خواهید کرد.

آیه ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعیمِ [8]

سپس در آن روز [همه شما] از نعمت‌ها [ي الهي] بازپرسی خواهید شد.

1

(تکاثر/ 8)

الصّادق (علیه السلام) - ثَلَاثَهًُْ أَشْیَاءَ لَا یُحَاسَبُ الْعَبْدُ الْمُؤْمِنُ عَلَیْهِنَّ طَعَامٌ یَأْکُلُهُ وَ ثَوْبٌ یَلْبَسُهُ وَ زَوْجَهًٌْ صَالِحَهًٌْ تُعَاوِنُهُ وَ یُحْصِنُ بِهَا فَرْجَهُ.

امام صادق (علیه السلام) - از مؤمن درباره‌ی سه چیز حساب کشیده نمی‌شود: غذایی که می‌خورد، و لباسی که باید بپوشد و همسری صالح که مددکار زندگانی او و وسیله‌ی حفظ عفّت او باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص358

المحاسن، ج2، ص399/ نورالثقلین

2

(تکاثر/ 8)

الصّادقین (علی‌ها السلام) - ثَلَاثٌ لَا یُسْئَلُ عَنْهَا الْعَبْدُ: خِرْقَهًٌْ یُوَارِی بِهَا عَوْرَتَهُ وَ کِسْرَهًٌْ یَسُدُّ بِهَا جَوْعَتَهُ وَ بَیْتٌ یَکُنُّهُ مِنَ الْحَرِّ وَ الْبَرْدِ.

امام باقر و امام صادق (علی‌ها السلام) - سه چیزند که بنده درباره‌ی آن‌ها بازخواست نمی‌شود: پارچه‌ای که عورتش را بپوشاند، تکه نانی که گرسنگی او را ببرد و خانه‌ای که از گرما و سرما نگهش دارد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص358

نورالثقلین

3

(تکاثر/ 8)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - کُلُّ نَعِیمٍ مَسْؤُولٌ عَنْهُ صَاحِبُهُ إِلَّا مَا کَانَ فِی غَزْوٍ أَوْ حَجٍّ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) - هر نعمتی صاحبش در برابر آن مسئول است، مگر نعمتی که در جنگ با دشمن یا در حجّ بدست آید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص358

نورالثقلین

4

(تکاثر/ 8)

الصّادق (علیه السلام) - مَنْ ذَکَرَ اسْمَ اللَّهِ عَلَی الطَّعَامِ لَمْ تُسْأَلْ عَنْ نَعِیمِ ذَلِکَ الطَّعَامِ.

امام صادق (علیه السلام) - هرکه نام خدا را بر خوراک ببرد، خدا از حقّ نعمت آن هرگز پرسش نکند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص358

نورالثقلین

5

(تکاثر/ 8)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - رُوِیَ عَنْ عَلِیِّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ قَالَ الرُّطَبُ وَ الْمَاءُ الْبَارِدُ.

امام علی (علیه السلام) - ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ؛ یعنی رُطب و آب سرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص360

بحارالأنوار، ج7، ص273/ مستدرک الوسایل، ج16، ص388/ وسایل الشیعهًْ، ج25، ص24/ بحارالأنوار، ج63، ص125/ بحارالأنوار، ج63، ص452/ الدعوات، ص158/ صحیفهًْ الرضا (ص68/ عیون أخبارالرضا (ج2، ص38/ مکارم الأخلاق، ص157/ البرهان

6

(تکاثر/ 8)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - عَن عَلِیٍّ (علیه السلام) فِی قَولِ اللهِ تَعَالَی لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ قَالَ الأمنُ وَ الصِّحَّهًُْ وَ العَافِیَهًُْ.

امام علی (علیه السلام) - از امام علی (علیه السلام) روایت شده است که ایشان درباره کلام خداوند متعال: ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ فرمود: «یعنی امنیّت و سلامتی و تندرستی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص360

مجموعهًْ ورام، ج1، ص44/ البرهان/ إرشادالقلوب، ج1، ص37/ بحارالأنوار، ج63، ص315؛ «بتفاوت» / نورالثقلین؛ «بتفاوت»

7

(تکاثر/ 8)

الرّسول (صلی الله علیه و آله) - یَا ابْنَ مَسْعُودٍ دَعْ نَعِیمَ الدُّنْیَا وَ أَکْلَهَا وَ حَلَاوَتَهَا وَ حَارَّهَا وَ بَارِدَهَا وَ لِینَهَا وَ طِیبَهَا وَ أَلْزِمْ نَفْسَکَ الصَّبْرَ عَنْهَا فَإِنَّکَ مَسْئُولٌ عَنْ ذَلِکَ کُلِّهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) -‌ای پسر مسعود! نعمت‌های دنیا، حلاوت و خوردن و سرد و گرم و نرم و لذیذ آن‌ها را واگذار! و بر خود شکیبایی را واجب کن زیرا که تو از تمام آن نعمت‌ها پرسیده می‌شوی خدای عزّ‌وجلّ فرموده است: لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیم.

 

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص360

بحارالأنوار، ج74، ص105/ مکارم الأخلاق، ص453

8

(تکاثر/ 8)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - قَرَأَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله). . . ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ قَالَ: عَنْ خَمْسٍ عَنْ شِبَعِ الْبُطُونِ وَ بَارِدِ الشَّرَابِ وَ لَذَّهًِْ النَّوْمِ فَظِلَالِ الْمَسَاکِنِ وَ اعْتِدَالِ الْخَلْقِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) - پیامبر (صلی الله علیه و آله) سوره تکاثر را تلاوت فرمود… ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ؛ از پنج نعمت پرسیده می‌شوید؛ خوراک، آشامیدنی گوارا و سرد، لذّت خواب و سایه‌های خانه‌ها و اعتدال آفرینش.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص360

روضهًْ الواعظین، ج2، ص493/ نورالثقلین

9

(تکاثر/ 8)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - فِی کِتَابِ الِاحْتِجَاجِ عَنْ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ (علیه السلام): وَ أَلْزَمَهُمُ الْحُجَّهًَْ بِأَنْ خَاطَبَهُمْ خِطَاباً یَدُلُّ عَلَی انْفِرَادِهِ وَ تَوَحُّدِهِ وَ بِأَنَّ لَهُمْ أَوْلِیَاءَ تَجْرِی أَفْعَالُهُمْ وَ أَحْکَامُهُمْ مَجْرَی فِعْلِهِ فَهُمُ الْعِبَادُ الْمُکْرَمُونَ وَ هُمُ النَّعِیمُ الَّذِی یُسْأَلُ عَنْهُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْعَمَ بِهِمْ عَلَی مَنِ اتَّبَعَهُمْ مِنْ أَوْلِیَائِهِمْ، قَالَ السَّائِلُ: مَنْ هَؤُلَاءِ الْحُجَجُ؟ قَالَ: هُمْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَنْ حَلَّ مَحَلَّهُ مِنْ أَصْفِیَاءِ اللَّهِ الَّذِینَ قَالَ: فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللهِ الَّذِینَ قَرَنَهُمُ اللَّهُ بِنَفْسِهِ وَ بِرَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) وَ فَرَضَ عَلَی الْعِبَادِ مِنْ طَاعَتِهِمْ مِثْلَ الَّذِی فَرَضَ عَلَیْهِمْ مِنْهَا لِنَفْسِهِ.

امام علی (علیه السلام) - در کتاب الإحتجاج از امام علی (علیه السلام) حدیثی طولانی نقل شده است که در احتجاج با مرد زندیق فرمود: «در این امر حجّت را چنین بر آنان تمام کرد که از آنان با سخنی دالّ بر یگانگی و یکتایی خود یاد کرد و فرمود: او اولیایی دارد که فعل¬ها و حکم¬های خود را در جای فعل او جاری می¬سازند. ایشان همان بندگان ارجمند هستند. ایشان همان نعمتی هستند که بندگان درباره آن بازخواست می‌شوند؛ چراکه خداوند تبارک‌وتعالی با ایشان بر دوستانشان که پیرو راه ایشان بودند، نعمت بخشید». آن مرد پرسید: «آن حجّت‌ها چه کسانی هستند»؟ فرمود: «ایشان، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و جانشینان او از برگزیدگان خداوند هستند. خدای عزّ‌وجلّ فرمود: فَأَیْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ؛ و به هر سو رو کنید، خدا آنجاست (بقره/115)، کسانی که خداوند آنان را با خود و رسولش پیوند داد و همچنان که فرمانبرداری از خود را بر بندگان واجب کرد، فرمانبری از ایشان را نیز بر آنان واجب ساخت».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص360

نورالثقلین

10

(تکاثر/ 8)

الباقر (علیه السلام) - إِنَّمَا تُسْأَلُونَ عَمَّا أَنْتُمْ عَلَیْهِ مِنَ الْحَقِّ.

امام باقر (علیه السلام) - خداوند شما را تنها از راه حقّی که بر آن هستید، بازخواست می¬کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص360

الکافی، ج6، ص280/ وسایل الشیعهًْ، ج24، ص297/ بحارالأنوار، ج7، ص265/ بحارالأنوار، ج46، ص297/ بحارالأنوار، ج63، ص318/ المحاسن، ج2، ص399/ نورالثقلین/ البرهان

11

(تکاثر/ 8)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ حَنَانِ‌بْنِ‌سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) … قَالَ یَا سَدِیر لَا تُسْأَلُ عَنْ طَعَامٍ طَیِّبٍ وَ لَا ثَوْبٍ لَیِّنٍ وَ لَا رَائِحَهًٍْ طَیِّبَهًٍْ بَلْ لَنَا خُلِقَ وَ لَهُ خُلِقْنَا وَ لْنَعْمَلْ فِیهِ بِالطَّاعَهًِْ قُلْتُ لَهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا النَّعِیمُ قَالَ حُبُّ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ عِتْرَتِهِ (علیهم السلام) یَسْأَلُهُمُ اللَّهُ تَعَالَی یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ کَیْفَ کَانَ شُکْرُکُمْ لِی حِینَ أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ بِحُبِّ عَلِیٍّ وَ عِتْرَتِهِ.

امام صادق (علیه السلام) - حنان‌بن‌سدیر از پدرش نقل کرده است: نزد امام باقر (علیه السلام) بودم… فرمود: «ای سدیر! هرگز از غذای خوب و لباس نرم و بوی خوش از شما بازخواست نخواهند کرد. این‌ها برای ما خلق شده است و ما برای استفاده از آن‌ها مأموریم که با استفاده از این نعمت‌ها فرمان‌بردار خدا باشیم». عرض کردم: «پدر و مادرم فدایت! پس نعیم چیست»؟ فرمود: «حبّ امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و خاندانش (علیهم السلام). خداوند روز قیامت بازخواست خواهد کرد چگونه سپاس نعمتی که بر شما ارزانی داشتم از حبّ علی (علیه السلام) و عترتش (علیهم السلام) به‌جا آوردید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص360

مستدرک الوسایل، ج16، ص248/ بحارالأنوار، ج24، ص58/ فرات الکوفی، ص605

12

(تکاثر/ 8)

الصّادق (علیه السلام) - اللَّهُ أَکْرَمُ وَ أَجَلُّ مِنْ أَنْ یُطْعِمَکُمْ طَعَاماً فَیُسَوِّغَکُمُوهُ ثُمَّ یَسْأَلَکُمْ عَنْهُ وَ لَکِنَّهُ أَنْعَمَ عَلَیْکُمْ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد (صلی الله علیه و آله).

امام صادق (علیه السلام) - خداوند عزّ‌وجلّ ارجمندتر و والامقام‌تر از آن است که غذایی به شما بخوراند و آن را برایتان روا برشمارد، سپس شما را از آن بازخواست کند. امّا او از نعمتی که با حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) و خاندان محمّد (علیهم السلام) به شما بخشیده، بازخواستتان می¬کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص362

المحاسن، ج2، ص400/ نورالثقلین/ البرهان/ بحارالأنوار، ج53، ص107

13

(تکاثر/ 8)

الصّادق (علیه السلام) - اللَّهُ أَکْرَمُ مِنْ أَنْ یُطْعِمَکُمْ طَعَاماً فَیَسْأَلَکُمْ عَنْهُ وَ لَکِنَّکُمْ مَسْئُولُونَ عَنْ نِعْمَهًِْ اللَّهِ عَلَیْکُمْ بِنَا هَلْ عَرَفْتُمُوهَا وَ قُمْتُمْ بِحَقِّهَا.

امام صادق (علیه السلام) - خدا کریم‌تر از این است که خوراکی به شما دهد و شما را از آن بازخواست کند. ولی شما همه نسبت به نعمت وجود ما مسئولیّت دارید که آیا آن را شناختید و حقّش را ادا کردید؟

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص362

مستدرک الوسایل، ج16، ص247/ دعایم الإسلام، ج2، ص116/ بحارالأنوار، ج63، ص316

14

(تکاثر/ 8)

الصّادق (علیه السلام) - عَنِ الشَّیْخِ الْمُفِیدِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مُحَمَّدِ‌بْنِ‌السَّائِبِ الْکَلْبِیِّ قَالَ: لَمَّا قَدِمَ الصَّادِقُ (علیه السلام) الْعِرَاقَ نَزَلَ الْحِیرَهًَْ فَدَخَلَ عَلَیْهِ أَبُوحَنِیفَهًَْ وَ سَأَلَهُ عَنْ مَسَائِلَ إِلَی أَنْ قَالَ قَالَ أَبُوحَنِیفَهًَْ أَخْبِرْنِی جُعِلْتُ فِدَاکَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ قَالَ فَمَا هُوَ عِنْدَکَ یَا أَبَاحَنِیفَهًَْ قَالَ الْأَمْنُ مِنَ السِّرْبِ وَ صِحَّهًُْ الْبَدَنِ وَ الْقُوتُ الْحَاضِرُ قَالَ یَا أَبَاحَنِیفَهًَْ لَئِنْ وَقَّفَکَ اللَّهُ وَ أَوْقَفَکَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ حَتَّی یَسْأَلَکَ عَنْ کُلِّ أَکْلَهًٍْ أَکَلْتَهَا وَ شَرْبَهًٍْ شَرِبْتَهَا لَیَطُولَنَّ وُقُوفُکَ قَالَ فَمَا النَّعِیمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ النَّعِیمُ نَحْنُ الَّذِینَ أَنْقَذَ اللَّهُ النَّاسَ بِنَا مِنَ الضَّلَالَهًِْ وَ بَصَّرَهُمْ بِنَا مِنَ الْعَمَی وَ عَلَّمَهُمْ بِنَا مِنَ الْجَهْلِ.

امام صادق (علیه السلام) - شیخ مفید با اسنادش به محمّدبن‌سائب کلبی آورده است: چون امام صادق (علیه السلام) به عراق وارد شد، در حیره فرود آمد. آنگاه ابوحنیفه خدمت ایشان رسید و درباره‌ی مسائلی از ایشان پرسید. از جمله سؤال¬های وی این بود که به آن حضرت عرض کرد: … «فدایت شوم! مرا از کلام خداوند عزّ‌وجلّ: ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ آگاه ساز». ایشان فرمود: «به نظر تو آن نعمت چیست‌ای ابوحنیفه»؟! عرض کرد: «امنیّت در آشیانه و سلامتی بدن و روزی حاضر». حضرت (علیه السلام) فرمود: «ای ابوحنیفه! اگر خداوند عزّ‌وجلّ در روز قیامت تو را باز ایستاند تا از همه آنچه خورده¬ای و نوشیده¬ای تو را بازخواست کند، ایستادن تو بسیار به درازا می¬کشد». عرض کرد: «پس آن نعمت چیست فدایت شوم»؟ فرمود: «آن نعمت، ما هستیم که خداوند با ما مردم را از گمراهی نجات داد و با ما آنان را [پس] از نابینایی، بینا کرد و با ما آنان را [پس] از نادانی، آموخت».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص362

مستدرک الوسایل، ج16، ص249/ بحارالأنوار، ج10، ص208/ بحارالأنوار، ج24، ص58/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص816/ البرهان

15

(تکاثر/ 8)

الصّادق (علیه السلام) - رَوَی الْعَیَّاشِیُّ بِإِسْنَادِهِ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ: سَأَلَ أَبُوحَنِیفَهًَْ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ هَذِهِ الْآیَهًِْ فَقَالَ لَهُ مَا النِّعَمُ عِنْدَکَ یَا نُعْمَانُ قَالَ الْقُوتُ مِنَ الطَّعَامِ وَ الْمَاءُ الْبَارِدُ فَقَالَ لَئِنْ أَوْقَفَکَ اللَّهُ بَیْنَ یَدَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ حَتَّی یَسْأَلَکَ عَنْ أَکْلَهًٍْ أَکَلْتَهَا أَوْ شَرْبَهًٍْ شَرِبْتَهَا لَیَطُولَنَّ وُقُوفُکَ بَیْنَ یَدَیْهِ قَالَ فَمَا النَّعِیمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ نَحْنُ أَهْلَ الْبَیْتِ النَّعِیمُ الَّذِی أَنْعَمَ اللَّهُ بِنَا عَلَی الْعِبَادِ وَ بِنَا ائْتَلَفُوا بَعْدَ أَنْ کَانُوا مُخْتَلِفِینَ وَ بِنَا أَلَّفَ اللَّهُ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ وَ جَعَلَهُمْ إِخْوَاناً بَعْدَ أَنْ کَانُوا أَعْدَاءً وَ بِنَا هَدَاهُمُ اللَّهُ لِلْإِسْلَامِ وَ هِیَ النِّعْمَهًُْ الَّتِی لَا تَنْقَطِعُ وَ اللَّهُ سَائِلُهُمْ عَنْ حَقِّ النَّعِیمِ الَّذِی أَنْعَمَ بِهِ عَلَیْهِمْ وَ هُوَ النَّبِیُّ وَ عِتْرَتُهُ.

امام صادق (علیه السلام) - ابوحنیفه از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این آیه پرسید و ایشان به او فرمود: «آن نعمت در نظر تو چیست‌ای نعمان»؟! عرض کرد: «روزی انسان از غذا و آب سرد است». حضرت (علیه السلام) فرمود: «اگر خداوند در روز قیامت تو را در حضور خود باز ایستاند تا از همه آنچه که خورده¬ای و نوشیده¬ای تو را بازخواست کند، ایستادن تو در حضور او بسیار به درازا می¬کشد». عرض کرد: «پس آن نعمت چیست فدایت شوم»؟ فرمود: «ما اهل بیت، آن نعمت هستیم که خداوند آن را به بندگان ارزانی داشت و با ما آنان را پس از این که چند دسته بودند، یکپارچه کرد و خداوند با ما میان دل¬هایشان الفت برقرار کرد و آنان را پس از اینکه با هم دشمن بودند، با هم برادر ساخت و خداوند با ما آنان را به‌سوی اسلام رهنمون شد و این نعمتی است که پایان ندارد. خداوند آنان را از حقّ آن نعمتی که به ایشان ارزانی داشته بازخواست می¬کند و آن، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و عترت ایشان (علیهم السلام) است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص362

مستدرک الوسایل، ج16، ص247/ نورالثقلین/ البرهان/ بحارالأنوار، ج24، ص52؛ «بتفاوت» / بحارالأنوار، ج7، ص272/ القمی، ج2، ص440؛ «بتفاوت»

16

(تکاثر/ 8)

الصّادق (علیه السلام) - قَالَ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) لأبی‌حنیفهًْ: وَ قَدْ بَلَغَنِی أَنَّکَ تُفَسِّرُ آیَهًًْ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ هِیَ ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ أَنَّهُ الطَّعَامُ الطَّیِّبُ وَ الْمَاءُ الْبَارِدُ فِی الْیَوْمِ الصَّائِفِ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ لَهُ دَعَاکَ رَجُلٌ وَ أَطْعَمَکَ طَعَاماً طَیِّباً وَ أَسْقَاکَ مَاءً بَارِداً ثُمَّ امْتَنَّ عَلَیْکَ بِهِ مَا کُنْتَ تَنْسُبُهُ إِلَیْهِ قُلْتُ إِلَی الْبُخْلِ قَالَ أَ فَیَبْخَلُ اللَّهُ تَعَالَی قُلْتُ فَمَا هُوَ قَالَ حُبُّنَا أَهْلَ الْبَیْت.

امام صادق (علیه السلام) - از ابوحنیفه نقل شده است: امام صادق (علیه السلام) فرمود: … «شنیده‌ام تو آیه: ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ را به غذای پاک و آب سرد در روز گرم تفسیر نموده‌ای؟ گفتم: «درست است». فرمود: «اگر کسی تو را دعوت کند و غذای پاک و خوبی برایت بیاورد و آب سرد و گوارایی به تو بیاشامد بعد منّت بگذارد بر تو؛ همین‌طورکه این آیه را تفسیر می‌کنی در مورد او چه می‌گویی و از نظر تو چه نوع آدمی است»؟ گفتم: «من او را بخیل می‌دانم». فرمود: «آیا خداوند بخل می‌ورزد»؟ گفتم: «پس نعیم در این آیه چیست»؟ فرمود: «دوستی با ما خانواده پیامبر (صلی الله علیه و آله)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص362

بحارالأنوار، ج10، ص220

17

(تکاثر/ 8)

الرّضا (علیه السلام) - إِنَّ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ لَا یَسْأَلُ عِبَادَهُ عَمَّا تَفَضَّلَ عَلَیْهِمْ بِهِ وَ لَا یَمُنُّ بِذَلِکَ عَلَیْهِمْ وَ الِامْتِنَانُ بِالْإِنْعَامِ مُسْتَقْبَحٌ مِنَ الْمَخْلُوقِینَ فَکَیْفَ یُضَافُ إِلَی الْخَالِقِ عَزَّوَجَلَّ مَا لَا یَرْضَی لِلْمَخْلُوقِینَ بِهِ وَ لَکِنَّ النَّعِیمَ حُبُّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ مُوَالَاتُنَا یَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ عَنْهُ بَعْدَ التَّوْحِیدِ وَ النُّبُوَّهًِْ لِأَنَّ الْعَبْدَ إِذَا وَفَی بِذَلِکَ أَدَّاهُ إِلَی نَعِیمِ الْجَنَّهًِْ الَّذِی لَا یَزُولُ وَ لَقَدْ حَدَّثَنِی بِذَلِکَ أَبِی عَنْ أَبِیهِ (علیه السلام) عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ الْحُسَیْنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ عَلِیٍّ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَا عَلِیُّ (علیه السلام) إِنَّ أَوَّلَ مَا یُسْأَلُ عَنْهُ الْعَبْدُ بَعْدَ مَوْتِهِ شَهَادَهًُْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) رَسُولُ اللَّهِ وَ أَنَّکَ وَلِیُّ الْمُؤْمِنِینَ بِمَا جَعَلَهُ اللَّهُ وَ جَعَلْتُهُ لَکَ فَمَنْ أَقَرَّ بِذَلِکَ وَ کَانَ یَعْتَقِدُهُ صَارَ إِلَی النَّعِیمِ الَّذِی لَا زَوَالَ لَهُ.

امام رضا (علیه السلام) - ابراهیم‌بن‌عبّاس صولی گوید: … امام رضا (علیه السلام) از پدرش از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: هرگز خدا از بندگان خود در مورد چیزی که به آن‌ها تفضّل نموده نمی‌پرسد و منّت بر آن‌ها نمی‌گذارد. منّت‌گذاردن برای نعمت از مردم زشت است چگونه می‌توان چیزی را به خدا نسبت داد که انجام آن از مردم صحیح نیست، امّا نعیم؛ حبّ ما خانواده و موالات ما است که خدا بعد از توحید و نبّوت از آن سؤال می‌کند، زیرا وقتی بنده حقّ این نعمت را بجا آورد او را به‌جانب بهشت جاوید می‌برد. پدرم از پدر خود از محمّدبن‌علی (علیه السلام) و ایشان از پدرش علی‌بن‌الحسین (علیه السلام) و آن جناب از پدرش حسین‌بن‌علی (علیه السلام) و آن جناب از پدرش علی (علیه السلام) نقل کرد که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «یا علی (علیه السلام) اوّل چیزی که بعد از مرگ از شخص می‌پرسند گواهی‌دادن: لا إِلهَ إِلَّا اللهُ و مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ است. و اینکه تو ولیّ مؤمنین به‌واسطه‌ی مقامی که خدا و من به تو داده‌ایم، هستی. هرکه چنین اعترافی داشته باشد و زندگی خود را بر آن ادامه دهد به بهشت رهسپار می‌شود نعمتی که زوال ندارد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص364

بحارالأنوار، ج24، ص50/ وسایل الشیعهًْ، ج24، ص298؛ «و لقد حدثتی بذلک أبی عن أبیه… الی آخر» محذوف

18

(تکاثر/ 8)

الصّادق (علیه السلام) - وَ اللَّهِ مَا هُوَ الطَّعَامَ وَ الشَّرَابَ وَ لَکِنْ وَلَایَتُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ (علیهم السلام).

امام صادق (علیه السلام) - به خدا سوگند! که آن نعمت، غذا و نوشیدنی نیست، بلکه ولایت ما اهل بیت (علیهم السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص364

بحارالأنوار، ج24، ص56/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص815/ البرهان/ شواهدالتنزیل، ج2، ص477؛ «بتفاوت» / المناقب، ج4، ص284/ نورالثقلین

19

(تکاثر/ 8)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌نَجِیحٍ الْیَمَانِیِّ قَال قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) مَا مَعْنَی قَوْلِهِ تَعَالَی ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ قَالَ النَّعِیمُ الَّذِی أَنْعَمَ اللَّهُ بِهِ عَلَیْکُمْ مِنْ وَلَایَتِنَا وَ حُبِّ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام).

امام صادق (علیه السلام) - عبدالله‌بن‌نجیح یمانی گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «معنای کلام خداوند عزّ‌وجلّ: ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ چیست»؟ ایشان فرمود: «آن نعمت، نعمتی است که خداوند با ولایت ما و دوستی حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) و خاندان ایشان (علیهم السلام) به شما ارزانی داشت».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص364

بحارالأنوار، ج24، ص56/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص815/ البرهان

20

(تکاثر/ 8)

الباقر (علیه السلام) - عَنْ أَبِی‌خَالِدٍ الْکَابُلِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِی (علیه السلام) وَ اللَّهِ لَا تُسْأَلُ عَنْ هَذَا الطَّعَامِ أَبَداً ثُمَّ ضَحِکَ حَتَّی افْتَرَّ ضَاحِکاً وَ بَدَتْ أَضْرَاسُهُ وَ قَالَ أَ تَدْرِی مَا النَّعِیمُ قُلْتُ لَا قَالَ نَحْنُ النَّعِیمُ الَّذِی تُسْأَلُونَ عَنْهُ.

امام باقر (علیه السلام) - ابوخالد کابلی گوید: بر امام باقر (علیه السلام) وارد شدم… فرمود: به خدا قسم! از این غذا بازخواست نخواهید شد. امام (علیه السلام) چنان خندید که دندان‌های مبارکش آشکار شد فرمود: «می‌دانی نعیم چیست»؟ گفتم: «نه»! فرمود: «ما آن نعیمی هستیم که از شما درباره‌ی آن بازخواست خواهند نمود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص364

بحارالأنوار، ج24، ص57/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص816/ بحارالأنوار، ج24، ص57

21

(تکاثر/ 8)

الصّادق (علیه السلام) - عَنْ أَبِی‌حَفْصٍ الصَّائِغِ قَالَ سَمِعْتُ جَعْفَرَ‌بْنَ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) یَقُولُ فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ قَالَ نَحْنُ مِنَ النَّعِیمِ الَّذِی ذَکَرَ اللَّهُ ثُمَ قَالَ {قَرَأَ} جَعْفَرٌ (علیه السلام) وَ إِذْ تَقُولُ لِلَّذِی أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ.

امام صادق (علیه السلام) - ابوحفص صائق گوید: شنیدم امام صادق (علیه السلام) می‌فرمود: «ما نعیم هستیم که در قرآن ذکر شده آنگاه این آیه را قرائت کرد: و تو، به آن مرد که خدا نعمتش داده بود و تو نیز نعمتش داده بودی (احزاب/37).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص364

شواهدالتنزیل، ج2، ص476/ فرات الکوفی، ص605/ بحارالأنوار، ج24، ص57/ نورالثقلین؛ «الذی ذکر الله ثم قال… الی آخر» محذوف

22

(تکاثر/ 8)

الکاظم (علیه السلام) - عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ مُوسَی (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ قَالَ نَحْنُ نَعِیْمُ الْمُؤْمِنِ وَ عَلْقَمُ الْکَافِرِ.

امام کاظم (علیه السلام) - محمّدبن‌ابی‌عمیر از امام موسی کاظم (علیه السلام) روایت کرده است که ایشان درباره کلام خداوند عزّ‌وجلّ: ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ؛ فرمود: «ما نعمت مؤمن و تلخ¬کامی کافر هستیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص364

بحارالأنوار، ج24، ص57/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص816/ البرهان

23

(تکاثر/ 8)

الباقر (علیه السلام) - لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ یَعْنِی الْأَمْنَ وَ الصِّحَّهًَْ وَ وَلَایَهًَْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام).

امام باقر (علیه السلام) - از امام باقر (علیه السلام) روایت شده است که ایشان درباره‌ی کلام خداوند متعال: ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ؛ فرمود: «یعنی امنیّت و سلامتی و ولایت امام علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص364

بحارالأنوار، ج24، ص54/ بحارالأنوار، ج35، ص426/ متشابه القرآن، ج2، ص105/ المناقب، ج2، ص153/ البرهان

24

(تکاثر/ 8)

الصّادق (علیه السلام) - عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحَسَنِ الْعَبْدَلِیُّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) یَقُول {فِی الدُّعَا بَعدَ الصَّلوهًِْ الغَدِیر}: … یَا صَادِقَ الْوَعْدِ یَا مَنْ لَا یُخْلِفُ الْمِیعَادَ یَا مَنْ هُوَ کُلَّ یَوْمٍ فِی شَأْنٍ إِنْ أَتْمَمْتَ عَلَیْنَا نِعْمَتَکَ بِمُوَالَاهًِْ أَوْلِیَائِکَ الْمَسْئُولِ عَنْهُمْ عِبَادُکَ فَإِنَّکَ قُلْتَ ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیم.

امام صادق (علیه السلام) - علیّبن‌حسن عبدلی گوید: شنیدم امام صادق (علیه السلام) [در دعای بعد از نماز غدیر] می‌گوید: خدایا! ای کسی که وعده¬ات راست است و خلف وعده نمی‌کنی و‌ای خدایی که هر لحظه به کاری می‌پردازی، تو با دوستی دوستانت، نعمتت را بر ما تمام نمودی، آنان که بندگانت در مورد آنان بازخواست می‌شوند؛ زیرا خود فرمودی: ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص366

بحارالأنوار، ج95، ص304/ إقبال الأعمال، ص477/ البلدالأمین، ص259/ کتاب المزار، ص90/ المصباح للکفعمی، ص683/ مصباح المتهجد، ص750/ تهذیب الأحکام، ج3، ص145/ نورالثقلین

25

(تکاثر/ 8)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ أَیْ عَنِ الْوَلَایَهًِْ وَ الدَّلِیلُ عَلَی ذَلِکَ قَوْلُهُ وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ قَالَ عَنِ الْوَلَایَهًِْ.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) - ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ؛ یعنی از ولایت، دلیل بر این مطلب آیه: و نگه داریدشان، باید بازخواست شوند (صافّات/24) یعنی از ولایت بازخواست می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص366

بحارالأنوار، ج24، ص52/ المناقب، ج2، ص153؛ «بتفاوت» / القمی، ج2، ص440/ البرهان؛ «بتفاوت»

26

(تکاثر/ 8)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام) - أَنَا عَمَ یَتَساءَلُونَ عَنْ وَلَایَتِی یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ قَوْلُهُ تَعَالَی ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ أَنَا نِعْمَهًُْ اللَّهِ تَعَالَی الَّتِی أَنْعَمَ اللَّهُ بِهَا عَلَی خَلْقِهِ.

امام علی (علیه السلام) - من کسی هستم که مردم در روز قیامت از یکدیگر از ولایت من سؤال می‌کنند؛ ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ؛ من همان نعمت خداوند متعال هستم که به‌واسطه‌ی آن خداوند به به مخلوقاتش نعمت داد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص366

الفضایل، ص84

27

(تکاثر/ 8)

الصّادق (علیه السلام) - عَنِ الصَّادِق (علیه السلام) ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ قَالَ النَّعِیمُ الَّذِی أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْکُمْ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).

امام صادق (علیه السلام) - عبدالله‌بن‌نجیح یمانی گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «معنی آیه‌ی ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ؛ چیست»؟ فرمود: «مقصود نعمتی است که خداوند به محمّد (صلی الله علیه و آله) و آل محمّد (علیهم السلام) روزی فرموده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج18، ص366

بحار الانوار، ج53، ص107.

منبعhttpalvahy.com

مطالب مرتبط